Антарктидадағы Ларсен с мұз айдынындағы салмағы 1 трлн тонна тұратын алып мұздық
ОГЯ СӨЖ 4 Асан Ұ,Әліпова А,Идришева А,Наконова Қ-1 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстандағы мұз құрсанудың сипаты
| ЖетісуАлатауы
(Арқас) Күнгей Алатауы Іле Алатауы (Лабас) Қырғыз Алатауы Талас Алатауы Барлығы |
328 18 1369 153 393 31 250 2555 |
72,3 14,8 813,9 126,4 122,7 9,5 76,5 1536,1 |
17,3 1,8 186,1 15,0 46,0 5,6 9,9 232,3 |
89,6 141,0 16,6 1000 409,3 15,1 85,4 1818,4 |
|
3,5 0,5 45,9 6,6 27,7 0,7 2,3 87,2 |
Қазақстандағы мұз құрсанудың сипаты [3]
Қазақстан мұздықтары әдетте шағын болып келеді, Ұзындығы 1-2 км-ден 3-4 км-ге дейін, аудандары да сол шамалы. Қазақстандағы ең үлкен мұздық Іле Алатауындағы Корженевский мұздығы, ұзындығы 14,4 ауданы 36,8 км², мұздың қалыңдығы шамамен 300 м-дей. Аңғарлық мұздықтардың қалыңдығы 50-100 м, ал тау беткейлерінің мұздықтары 10-30 м[4].
Іле Алатауы Корженевский мұздығы
Жоңғар Алатауының мұздықтары
Алтай тауының мұздықтары
Жетісу Алатауының мұздықтары
- Қазақстан мұздықтары әдетте шағын болып келеді, Ұзындығы 1-2 км-ден 3-4 км-ге дейін, аудандары да сол шамалы. Мұздықтардың көпшілігі Қазақстан табиғатын зерттеуге зор үлес қосқан ғалымдардың, әдебиет және мәдениет қайраткерлерінің есімдерімен аталады. Қазақстандағы ең үлкен мұздық Іле Алатауындағы Корженевский мұздығы, ұзындығы 14,4 ауданы 36,8 км², мұздың қалыңдығы шамамен 300 м-дей. Аңғарлық мұздықтардың қалыңдығы 50-100 м, ал тау беткейлерінің мұздықтары 10-30 м.
- Үлкен мұздықтар республиканың ірі өзендерінің басталатын жерлерінде орналасқан. Сондықтан мұздықтардың суы тау өзендерінің қоректену көзі. Тау өзендерінің басталар жерінде суының 85%-ы, жазыққа шығар бөлігіндегі 35%-ы мұздық суынан құралады.
- Қазақстанның биік тауларында климат қатал. Қыста мұз бетінің температурасы -10°С-қа төмендейді. Жазда мұздың беткі қабаты еріген кезде температура 0° шамасында болады. Биік таулардың мұндай қатал климаты мұздықтармен жапсарлас жатқан жерлерге де әсерін тигізеді. Көпжылдық тоңның төменгі шекарасы Алтайда 2000 м, Сауырда - 2300 м, Жетісу Алатауында - 2800 м және Тянь-Шань жоталарында - 3000 м биіктікпен өтеді. Республика мұздықтарының казіргі кезде көлемі кіші- реюде. Мұздықтар жылына 12-20 м-ге, ауданы 1000 м мұз қоры 0,05-0,1%-ға кемуде. Мысалы, орташа алғанда Алтайдың мұздықтары 15-20 м, Жетісу Алатауында 30- 40 м, Іле Алатауындағы Шокальский мұздығы жылына 30 м-ге дейін шегініп отырады [3].
жүктеу/скачать 2,94 Mb.
Достарыңызбен бөлісу:
