Ареал туралы негізгі ұғымдар Ареалды картаға түсіру әдісі. Ареалдың типтері және шекарасы. Ареал туралы негізгі ұғымдар
жүктеу/скачать 84,97 Kb.
|
ареал 6 апта
| Ареалды картаға түсіру үшін зоологиялық жинақтардың мәліметтерін, немесе түрдің барлық кездесетін нүктелерін картаға түсіріп және шеткі нүктелерін бүтін сызықпен қоса отырып, сол түрдің таралу ареалының контурын немесе картасын алуға болады. Ең нақыт әдіс болып жануарларың кездесетін жерлерін картаға нүктелер арқылы белгілеу болып табылады. Бұндай карта үлкен масштабта ғана белгілене алынады, немесе тек өте сирек кездесетін, географиялық жағынан аз әрі тар ареалда таралған таксаномиялық бірліктер үшін қолайлы болып табылады.
1 – сурет – 1. Lagurus lagurus Pallas, 1773 - дала алақоржыны, степная пеструшка; 2. Lagurus luteus Eversmann, 1840 - сары алақоржыны, желтая пеструшканың Қазақстанда таралу ареалдары (Бекенов А.Б., Есжанов Б.,1995 ж. бойынша) Алайда ареалды ондай нақты белгілеудің қажеттігі жоқ немесе мүмкін емес жағдайлары да болуы (мысалы, егер зерттеліп отырған форма кең таралған болса немесе оның ареалын түсіру үшін өте кішкене масштаб қажет болса) ықтимал. Олай болса территорияны өте ұсақ торға бөліп (немесе Меркатор проекциясы бойынша) нақты түр қай жерінде кездесетінін таңба арқылы белгілеу керек. Осындай карталар арқылы түрлердің белгілі бір мемлекет ішінде қалай таралғандығын салыстыруға мүмкіншілік береді. Мысалы, Қазақстан территориясында кездесетін сары алақоржын мен дала алақоржынның таралу ареалын келесі суреттегідей етіп белгілеуге болады (1-сурет). Егер ареал ауданы өте үлкен әрі масштабы кіші болса онда таралудың барлық аймағын қамтитын абсолютты шекаралары бар карта сызылады. Бұндай карта сызу барысында таралудың барлық ұсақ бөлшектеріне көңіл аударылмайды немесе өте кең таралған түрлердің ареалдарын сипаттау барысында қолданылады. Мысалы, Қазақстан территориясында кездесетін құм қояны мен ақ қоянның таралу аймағын төмендегі суреттен көруге болады (2-сурет). Құм қояны, Lepus tolai Pallas.1778, заяц толай или песчанник. Дене ұзындығы 48-68 см., салмағы 2,9-5,6 кг. Қазақстанда тұрақты тіршілк етеді. Жыл көлемінде белсенді. Үстүрт, Маңғышылақ, Солтүстік каспий аймағы мен, Солтүстік Арал өңірінде, Арал Қарақұмдарында, Қызылқұмда, Бепақ дала мен Сырдария, Шу өзендері алқаптарында, Оңтүстік және Солтүстік Балхашта, Алакөл және Зайсан қазаншұңқырларында таралған. Шөптесін өсімдіктермен, ағаштар мен бұталардың қабығы мен бұтақтарын қорек етеді. 2- cурет – 1. Lepus timidus Linnaeus.1758, құм қояны , заяц беляк; 2. Lepus tolai Pallas.1778, құм қоян, заяц толай или песчанниктің Қазақстанда таралу ареалдары (Бекенов А.Б., Есжанов Б.,1995 ж. бойынша) Ақ қоян, Lagurus lagurus Pallas, 1773 - дала алақоржыны, степная пеструшка. Тұрақты мекендейді, жыл көлемінде белсенді тіршілік етеді. Қазақстанның барлық солтүстік жартысында далалы, орманды дала, шөлейт жерлерде, сонымен қатар оңтүстік-шығыс Қазақстанның таулы аймақтарында таралған. Жазық дала мен таулы дала ландшафтарын мекендейді. Әртүрлі шөптесін өсімдіктермен қоректенеді, өсімдіктердің жасыл, кейде жер асты бөліктері мен кей кездері жануар текті қорекпен қоректенеді. жүктеу/скачать 84,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|