140
Хамса
(«
бестік
»
,
«
бес
» деген мағына береді) –
Шығыс әдебиетінде, соның
ішінде түркітілдес халықтар әдебиетінде ертеден орныққан дәстүр бойынша бір
бірімен жалғас, сабақтас жазылатын бес туынды.
«Тұрар енді бір жиырма жылдан кейін ұлы жазушымен дос болып, өз әкесінің
басынан өткен шытырман шындықты оған арман ағысындай етіп айтып берер.
Содан барып «ҚарашҚараш» туар…» дегеніндей Тұрар Рысқұлов туралы ең алғаш
қалам тартқан – М.Әуезов. Ол «ҚарашҚараш оқиғасы» повесінде Тұрардың әкесі
Рысқұлдың кесек тұлғасын сомдаған болатын.
Ал Ш.Мұртаза романхамсасында Тұрардың атабабасының
өткен тарихынан
бастап, оның балалық шағы мен бүкіл өмір жолын ХХ ғасыр басындағы кезең
оқиғасына сәйкес тұтас қамтып, оны ұлт мақтанышына айналдырды. «Қызыл жебе»
романның бірінші томында жазушы Тұрардың әкесі Рысқұлды: «Менің жүрегімде түк
бар. Бірақ сол түкке қырау тұрып қалған. Пендеге пенде болып жүргенімде ол қырау
ерімейді» деп сөйлету арқылы оның қайтпас, қайсар мінезін ашады. Романның екінші
кітабында Тұрардың өсу, азамат болу, қайраткерге айналу сәттері берілген. «Жұлдыз
көпірде» Тұрардың қайраткерлік кезеңі 1918–1920 жылдардағы Түркістан
елінің
тыныстіршілігімен байланысты суреттеледі. «Қыл көпір» мен «Тамұқта» сталиндік
репрессияның түптамырына үңіле отырып, Т.Рысқұловтың күрескерлік тұлғасының
соңғы кезеңін ашады.
«Әдебиеттанутерминдерсөздігі»
Достарыңызбен бөлісу: 
