Каһарлы қысты қуды көктем лебі, Жарқын жаз дәулет құрды, өктемдеді, — дейді. Бүл шумақтарда Табғаш Бөгіре Қарахан билеген Қарахан империясы- ның гүлденген дәуірін жырға қосқан. Поэмада адамның қадір-қасиеті мен біліктілігі жайында: Адамды хақ жаратты да ескерді, Оған оқу, білім, өнер, ес берді. Көңіл берді, әрі тілін тербетті, Үят берді, берді құлық, келбетті. Білік берді — адам бүгін жетілді, Ақыл берді — талай түйін шешілді, — деп жырласа, тіл өнерінің пайдасы мен зияны туралы: Ақыл, білім тілмашы — тіл, бүл кепіл, Жарық көріп, елжіретер тіл деп біл! Тіл қадірлі етер, ерге бақ қонар, Қор қылар тіл, кесетұғын бас болар. Тіл — арыстан есік баққан ашулы, Сақ болмасаң жұтар, ерім, басынды! — деп толғанады. Бұл шумақтар — автор даналығының, адам жанын, олардың қадір-қасиеті мен тұрмыс-тіршілігін терең пайымдай білетіндігінің куәсі. Ол кез-келген адамға тән мінез-құлықты дәл аша білген. Билеуші боласың ба, әлде шаруа, жауынгер, саясаткерсің бе, кім болсаң да ең алдымен адам бол деп шарт қояды. Ж үсіп Баласағұн дәуірінен бері көптеген ғасырлар өтсе де, оның
56 А санбай А С К А Р О В “Құдатғу білік” поэмасы әлі күнге шейін өз маңызын жоғалтпаған. Бұл ұлы шығарма өзінің ауқымы мен терең мазмұны жағынан жалпы адамзатқа тән құбылыс. Поэма түркі әдебиеті жетістігінің үлгісі. Сондықтан да ол барлык түркі тілдес халықтардың ортақ мұрасы болып есептелері хақ. Ж үсіп Баласағұнның әдеби ж әне философиялық мұрасы біздің рухани байлығымыз ж әне оның ұрпақ тәрбиесінде үлкен роль атқарары даусыз. Ж .Баласағұн— түркі мәдениетінің дамуына өлш еусіз үлес қосқан Тұран-
