Ферменттер
(лат.
fermentum
- «ашу») - барлық тірі организмдер құрамына
кіретін арнайы ақуыздар. Химиялық реакцияларды жеделдетеді.
Ферменттер жасушаларда синтезделіп, биохимиялық реакцияларға
қатысатын ақуыздық табиғаттағы биокатализатор болып табылады.
Ферменттер өз әсерін өте аз мөлшерде катализаторға ұқсас жүргізеді.
Фермент өзінің әсер етуші заты – субстратпен (S) ферменттік реакция
жүргенде фермент-субстраттық кешен (аралық зат) түзеді. Бұл кешеннің
қызметі өте күрделі, ол субстрат пен фермент молекулалары конформациясы
мен энергиясын және химиялық байланыстарын өзгертеді. Реакция өткен соң
фермент-субстраттық кешен жаңа қалыпқа ауысып, фермент-реакция өнімі
кешеніне айналады.
1.
Ауыз қуысында ыдырайды
F.
Нәруыз
G.
Май
H.
Көмірсу
I.
Аминқышқылдар
J.
Жасунық
2.
Көмірсуларды ыдыратады
A.
Лизоцим
B.
Пепсин
C.
Трипсин
D.
Липаза
E.
Амилаза
3.
Кейбір зиянды бактериялар жойылады
A.
Амилаза әсерінен
B.
Трипсин әсерінен
C.
Липаза әсерінен
D.
Лизоцим әсерінен
E.
Пепсин әсерінен
4.
Пепсин ферментін белсенділігін арттырады
A.
Өт
B.
Тұз қышқылы
C.
Хемотрипсин
D.
Липаза
E.
Панкреатин сөлі
Өт
(bіlіs, fel) – адам мен омыртқалы жануарлардың бауырындағы безді
жасушалардан бөлінетін сарғыш-қоңыр түсті сұйықтық. Өт тәулік бойы
үздіксіз бөлінгенмен, оның бөліну жылдамдығы, көлемі әр түрлі өзгеріп
отырады, ол ас қабылдау мерзіміне сәйкес келеді. Организмдегі өт бауыр өті
және қапшық өті болып бөлінеді. Ас қорытудан тыс уақытта бауыр өті өт
қапшығына жиналып, судың, әр түрлі тұздардың (электролиттердің) кері
сорылуына байланысты қоюланып сақталады. Бауыр өтінің тығызд. – 1,010 –
1,015, рН – 7,4 – 8,0, ақшыл-сары түсті.Өт қапшығы өтінің құрамындағы
негізгі заттардың (өт қышқылы тұздары, пигменттер, холестерин, майлы
қышқылдар, аниондар, катиондар) тығызд. бауыр өтімен салыстырғанда 5 –
10 есе жоғары болады. Қара-қоңыр түсті, қою, тұтқыр болып келеді.
5.
Бауырдың секреті
A.
Амилаза
B.
Панкреатин
C.
Сілекей
D.
Холестерин
E.
Өт
6.
Тәулігіне адамнан өт түзіледі
A.
700-800гр
B.
200гр
C.
500-1000гр
D.
200-500гр
E.
1,5 -2 л
7.
Өт пигменті
A.
Меланин
B.
Билирубин
C.
Каратиноид
D.
Ксонтофилл
E.
Хлорофилл
8.
Өт қышқылдарының бейтарап майларды орасан көп
мөлшерде ұсақ тамшыларға бөлу үдерісі
A.
Центрифугалау
B.
Фосфорлану
C.
Изомерлену
D.
Эмулгация
E.
Фотолиз
10 – нұсқа
Адам ағзасының ішкі ортасы негізгі үш сұйықтықтан: қан, лимфа, ұлпа
сұйықтығынан тұрады. Осы үш сұйықтықтың біртұтас жүйе ретінде өзара
әрекеттесуі эволюция барысында қалыптасты. Аталған әрбір сұйықтық өзіне
тиесілі рөлді атқарады және құрамы соған сәйкес болады. Ағзаның осы үш
сұйықтық ортасының өзара әрекеттесуі дене жасушаларын барынша
оттекпен әрі қоректік заттармен қамтамасыз етуге және оны шлактан
(тіршілік әрекетінің қалдықтары – зиянды заттардан) тазартуға бағытталған.
1.
Қан мен дененің барлық жасушалары арасында «делдал» рөлін
атқарады
A.
Қан
B.
Лимфа
C.
Ұлпа сұйықтығы
D.
Сілекей
E.
Тер
2.
Ұлпа сұйықтығы түзіледі
A.
Лимфадан
B.
Терден
C.
Цитоплазмадан
D.
Қан плазмасынан
E.
Эритороциттерден
3.
Ұлпа сұйықтығы айналады
A.
Қанға
B.
Лимфаға
C.
Терге
D.
Өтке
E.
Сөлге
4.
Лимфа тасмалдайтын органикалық зат
A.
Нәруыз
B.
Май
C.
Көмірсу
D.
Тұз
E.
Су
5.
Қан плазмасындағы нәруыз фибриногеннің қызметі
A.
Ауру тудыратын микробтардан қорғау
B.
Май тәрізді заттарды тасымалдау
C.
Қанның ұюы
D.
Энергия көзі
E.
Жылуды реттеу
6.
Қан плазмасындағы нәруыз глобулин қызметі
A.
Ауру тудыратын микробтардан қорғау
B.
Май тәрізді заттарды тасымалдау
C.
Қанның ұюы
D.
Энергия көзі
E.
Жылуды реттеу
7.
Қан плазмасындағы нәруыз альбумин қызметі
A.
Ауру тудыратын микробтардан қорғау
B.
Май тәрізді заттарды тасымалдау
C.
Қанның ұюы
D.
Энергия көзі
E.
Жылуды реттеу
8.
Адамның қанының құрамында гемоглобин, темір, эриторциттер
мөлшері азаятын болса, туындайтын ауру
A.
ЖИТС
B.
Холера
C.
Лейшмания
D.
Анемия
E.
Дифтерия
11 – нұсқа
Қанның құрамы. Қан дене массасының 6–8%-ын құрайды. Ол сұйық бөлік
– плазма (55%) мен қатты тұнбаға – қан жасушаларына (45%) жақсы
бөлінеді.
1.
Ядросы бар, ұан ағысымен ғана емес , жалған аяқтарымен
де қозғалатын, қан тамыры арнасынан шыға алатын ақ қан
жасушалары
A.
Эритроциттер
B.
Тромбоциттер
C.
Лейкоциттер
D.
Плазма
E.
Глюкоза
2.
Ауру тудыратын микробтардан қорғайды, иммунитетті
жүзеге асырады
A.
Эритроциттер
B.
Тромбоциттер
Эритроциттер
(41%)
Лейкоциттер мен
тромбоциттер
(4%)
Плазма
(қан сарысуы)
(55%)
C.
Лейкоциттер
D.
Плазма
E.
Глюкоза
3.
Қанның ұю үдерісіне қатысатын, ядросы жоқ, ұсақ қан
пластинкалары
A.
Эритроциттер
B.
Тромбоциттер
C.
Лейкоциттер
D.
Плазма
E.
Глюкоза
4.
Фибриннің жабысып қалған жіпшелерінен түзілген,
ерімейтін ніруыз
A.
Фибриноген
B.
Плазма
C.
Альбумин
D.
Тромбоцид
E.
Тромб
Достарыңызбен бөлісу: |