ІҮ. Жаңа сабақты бекіту
«Пікірі жоқ адамнан қорық» дейді шығыс даналығы. (Ауызша тіл, ой дамыту)
Әрбір адамның өзіндік мені, өз пікірі болуы керек. Сендер қазір өзінтану сабағынан да үйреніп жүрсіңдер.
Мақал-мәтелдер
|
Абайдың сыны
|
Өз пікірің
|
Қалауын тапса, қар жанады
Алтын көрсе, періште жолдан таяды
Ата-анадан мал тәтті, алтын үйден жан тәтті.
|
Ардан кеткен соң, тірі болып жүргені құрысын
Сұрауын табамын, қалауын табамын деп жүріп, қорлықпен өмір өткізгенше, малды не жерден сұрау керек, не аққан терден сұрау керек.
Жер өртеп шығарған аттың несі мұрат?
Періште алтынды не қылсын, өзінің көрсеқызар сұмдығын қоштағалы айтқан
Ата-анасынан мал тәтті көрінетұғын антұрған-ның тәтті дерлік не жаны бар? Ата-анасын малға сатпақ ең арсыздың ісі емес пе?
|
|
Біз «Жиырма тоғызыншы» сөз арқылы Абайдың қазақ мақалдарының кейбіріне берген бағасымен, сынымен таныстық, өз ойымызды білдірдік. Абай тек мақалдарды сынап қана қоймаған, кей қара сөздеріндегі ойлары қанатты сөздерге айналып кеткен. Әсіресе «Отыз жетінші» қара сөздері осындай сөздерге бай. Енді біз де Абайша осы Абайдың өз сөздеріне пікірімізді бідіріп көрелік:
1-нұсқа
р/с
|
Абайдың сөзі
|
Сенің сының немесе пікірің
|
1.
|
Адамның адамшылығы істі бастағандығынан білінеді, қалайша бітіргендігінен емес.
|
|
2.
|
Көңілдегі көрікті ой ауыздан шыққанда өңі қашады.
|
|
2-нұсқа
р/с
|
Абайдың сөзі
|
Абайдың айтпақ ойын анықтап, мағыналас қазақ мақал-мәтелдерін тап
|
1.
|
Әкесінің баласы – адамның дұшпаны. Адамның баласы – бауырың.
|
Атаңның баласы болма,
Адамның баласы бол.
|
2.
|
Жаман дос – көлеңке:
Басыңды күн шалса,
Қашып құтыла алмайсың;
Басыңды бұлт шалса,
Іздеп таба алмайсың.
|
Жақсыға шаң жуымас
Жаманға жан жуымас
Басыңа іс түссе
Жақсы көмек етеді,
Жаман күіп өтеді.
Жақсымен жолдас болсаң
Жетерсің мұратқа
Жаманмен жолдас босаң
Қаларсың ұятқа
|
3-нұсқа
р/с
|
Қазақ мақалдары
|
Сенің сының
|
1
|
Ұялған сыбағасынан құр қалар
|
|
2
|
Жаман көрген досыңа
Жаман көрген малың бер
Көре-көре күйінсін.
|
|
3
|
Тойған үйге тоғыз бар.
|
|
Абай қара сөздерінің бізге, кейінгі ұрпаққа берері көп екені, тәрбиелік, үлгі аларлық насихат сөздерге толы екеніне көзіміз жетті.
Абайға берген баға (Бейнефильмнен үзінді көрсету) (3 минут)
Эсе жазу
«Абай қара сөзін оқығаннан кейінгі түйген ойым» немесе
Абай атаға хат
Ү. Қорытынды:
Абай – ұлы ақын, ғалым, философ, көркем әдебиеттің темірқазығы.
Абай насихаты – ынтымақшыл, арлы, адал, еңбекқор, иманды, талапты, үлкен жүректі кісі болу. Абай «Жиырма тоғызыншы» қара сөзі арқылы кез-келген нәрсені сол қалпында қабылдай бермей, сын көзбен қарауға, өзіңе керекті нәрсені танып, талғап ала білуге шақырады.
Абайдың өз сөзімен айтсақ:
Терең ойдың түбінде теңізі бар,
Тесіле көп қараса, көңіл ұғар.
ҮІ. Бағалау
ҮІІ. Үйге тапсырма:
Абайдың «Жиырма тоғызыншы» қара сөзін оқу
Бесінші қара сөзінің мазмұнымен танысып, талдау жасап келу
Достарыңызбен бөлісу: |