Атом-молекулалық теория тұрғысынан атомдардың белгілі бір түрі
молекула
химиялық элемент
күрделі зат
ион
Атомның негізгі сипаттамасы-оның
протон саны
электрон саны
ядро заряды
атомдық массасы
Ядро заряды бірдей атомдар түрі
химиялық элемент
молекула
ион
күрделі зат
Ғарышта кең таралған элементтер
от тек
неон
гелий
азот
Әртүрлі элементтердің атомдары бір-бірінен ерекшеленеді
атомдық салмақтары бойынша
протонның салмағы бойынша
электрондардың түрлері бойынша
ядро заряды бойынша
Д.И.Менделеевтің химиялық элементтердің периодтық заңын ашқан жылы
1869
1896
1866
1861
Химиялық элементтердің периодтық заңы ашылған кезде белгілі болған
химиялық элементтердің саны
110
63
89
69
Химиялық элементтер атомдарының сипаттамаларына жатпайды
электрондар саны
атом заряды
тығыздығы
изотоптық құрамы
Жай заттарға тән емес қасиеттер
электрондар саны
тығыздығы
суда ерігіштігі
агрегаттық күйі
Жер қыртысында таралуы бойынша 1- орында тұратын бейметал
хлор
азот
оттек
күкірт
Жер қыртысында таралуы бойынша алюминий мен темірдің алатын орындары
6,7
1,8
3,2
5,9
Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кішкене бөлшегі
химиялық элемент
молекула
күрделі зат
ион
Молекулалары бір элемент атомдарынан тұратын заттар
жай зат
күрделі зат
катион
анион
Молекулалары әртүрлі элемент атомдарынан тұратын заттар
күрделі зат
катион
анион
жай зат
К іші период
7
4
1
8
Үлкен период
3
2
4
1
Негізгі топша элементі
е- элементтер
s- элементтер
f- элементтер
d- элементтер
[Cu(H2O)4]SO4*H2O тотияйынның сыртқы сферасын құрайды
мыс ионы
1 молекула су
сульфат ионы
4 молекула су
[Cu(H2O)4]SO4*H2O кешенді қосылысындағы орталық атом (комплекс түзуші, кешентүзуші)
Cu атомы
О атомы
Н атомы
S атомы
[Cu(H2O)4]SO4*H2O кешенді қосылысындағы лигандалар
мыс ионы
4 молекула су
1 молекула су
сульфат ионы
К3[Ғе(СN)6]кешенді қосылысындағы координациялық сан тең
3
12
6
9
Кешенді қосылыстардың координациялық саны
кешен түзушімен тікелей байланысқан лигандтар саны
кешен түзуші
ішкі сферадағы атомдар саны
сыртқы сферадағы атомдар саны
Белгілі құрамы, құрылысы, қасиеттері бар заттардың, басқа құрамы, құрылысы, қасиеттері өзгеше заттарға айналу құбылысы ... деп аталады.
физикалық құбылыс
химиялық реакция
механикалық өзгеріс
катализ
Химиялық реакция жылдамдығын бәсеңдететін заттың аталуы:
Изотоптар.
2 4 5.
Тотығу дәрежесі өзгере жүретін айырылу реакциясын табыңыз.
2NaHCO3 Na2CO3 + H2O + CO2.
4HNO3 4NO2 + 2H2O + O2.
Hg(OH)2 HgO + H2O
CaCO3 CaO + CO2.
Тотығу-тотықсыздануға жатпайтын қосылу реакциясын табыңыз.
CaO+ HCl CaCl2 + H2O.
NaOH+ SO3 NaHSO4.
KOH+ HNO3 KNO3 + H2O.
CaCO3 CaO + CO2.
Екеуі де тотығу-тотықсыздануға жатпайтын топты табыңыз:
CaCO3 +2HClCaCl2+H2O+CO2. MgO+SO3MgSO4.
2H2O+2Na2NaOH + H2. 2HgO 2Hg + O2.
2H2O+ Mg Mg(OH)2 + H2. CO2 + H2O H2CO3.
CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O. CaСO3 CaO + CO2.
Азоттың тотығу дәрежесі бірдей болатын қосылыстар
NH3 N2
N2О5 НNО2
N2О3 НNО2
N2О5 КNО2 Берілген тотығу-тотықсыздану реакция теңдеуіндегі барлық коэффициенттер қосындысы
12
16
17
15
Оттектің тотығу дәрежесі (-2) болатын қатар
OF2, CO2
Cu(OH)2, H2O
CuSO4, O3
CaO, O2 Жай заттардың тотығу дәрежелері:
Hольге тең.
Валенттік электрон санына.
Атомдағы электрон санына.
Жұптаспаған электрон санына.
Тотығу процесі:
Атом немесе иондардың электрон қосып алу процесі.
Иондардың қосылуы.
Элементтің тотығу дәрежесінің өзгеруі.
Атом немесе иондардың электрон беруі
Тотықсыздану процесі:
Иондардың косылуы.
Элементтердің тотығу дәрежесінің өзгеруі.
Атомдардың немесе иондардың электрон қосып алу процесі.
Атомдардың немесе иондардың электрон беруі.
Атомның, молекуланың, ионның электронды беріп жіберуі нәтижесінде элементтің тотығу дәрежесі арта жүретін процесс
тотықсыздану
тотықтырғыш
тотығу
тотықсыздандырғыш
Атомның, молекуланың, ионның электронды қосып алуы нәтижесінде элементтің тотығу дәрежесі кеми жүретін процесс
тотықсыздану
тотықсыздандырғыш
тотығу
тотықтырғыш
Металдарға тән қасиет
атом радиусы кіші
валенттік электрондарын қиын береді
оң зарядты иондарға айналуы
тотықтырғыш та, тотықсыздандырғышта қасиет көрсетеді
Бейметалдарға тән қасиет
валенттік электрондарын қиын береді немесе қосып алады
тек оң зарядты иондарға айналуы
валенттік электрондарын жеңіл береді
тек тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді
Негізгі топша металдары
d-металдар
s,d-металдар
s-металдар
f-металдар
Химиялық элемент атомында деңгейлер бойынша электрондары 2, 8, 8, 2 таралған. Элементті периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттаңдар
қосымша топша
ІІ топ
ІІІ период
V период
Химиялық элемент атомында деңгейлер бойынша электрондары 2, 8, 7 таралған. Элементті периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттаңдар
VІ топ
қосымша топша
ІІІ период
негізгі топша
Қан жасағыш элементке жатады
темір
мыс
хром
никель
Гомологтық қатардың көршілес мүшелерінің бір-бірінен айырмашылығы
Тек қана көміртек атомдарының санымен
СН2 тобына
жалпы формуласына қарай
Химиялық құрылысына
Көміртек атомдарының өзара немесе басқа элемент атомдарымен қосылу тәртібін ... деп атаймыз.
Изомерия
Пропан
Мына заттың: CH3-CH= CH- CH3аты:
2- метил бутен
бутен -2
2-метил пропан
2-метил этан
Құрамы бірдей, құрылысы әртүрлі болғандықтан қасиеттеріде әртүрлі болатын заттар:
Гомологтар
Мономерлер
Изомерлер
Полимерлер
Этиленнің формуласы:
Н2С= СН2
СН3-СН3
HC ≡ СН
Н3С=CH-CH2
Ацетилен молекуласының құрамындағы көміртегінің массалық үлесі(%):
88,3(%)
92,3(%)
89,3(%)
90,3(%)
Құрамында 12 атом сутегі бар алкинде көміртек атомның саны:
3
4
7
5
Құрамында 14 сутек бар алкиндегі көміртек атомының саны:
3
4
5
8
Алкендер
1) молекула құрамында бір үш байланысы бар
2) жалпы формуласы СnH2n болатын карбоциклді көмірсутектер
3) құрамындағы атомдары өзара дара байланыстар арқылы байланысқан
4) жалпы формуласы СnH2n болатын қанықпаған көмірсутектер
5) молекула құрамында бір қос байланысы бар
5,4
1,2
3,4
1,4
Алкендердің ең қарапайым өкілі
СН4
СН2= СН2
этин
С2Н5
Молекула құрамында бір қос байланысы бар, жалпы формуласы СnH2n болатын қанықпаған көмірсутектер
олефиндер