- Үй тапсырмасын тексеру
- Сұрақ – жауап
- 1. Оттекті органикалық қосылыстарға қандай кластарды жатқызуға болады?
- 2. Олардың көмірсутектерден қандай айырмашылығы бар?
- 3. Альдегидтерге тән сапалық реакция қалай аталады?
- 4. 40% формальдегид ерітіндісі қалай аталады?
- 5. Күміс айна реакциясы дегеніміз не?
- 1. Карбон қышқылдарының құрамы
- Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады.
- O (карбонил тобы)
- R – (COOH)x немесе R – C
- ОН (гидроксил тобы)
- немесе
- CnH2n+1 COOH
- 2. Карбон қышқылдарының жіктелуі.
- 1. Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу.
-
-
-
-
-
-
-
-
- СН3СООН сірке (этан) қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н25СООН стеарин қышқылы
- СН2 = СН – СООН пропен (акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы
- СН3СООН – сірке қышқылы,
- СН2 = СН – СООН акрил қышқылы
- НООС – СООН қымыздық қышқылы
- НООС – СН2 – СООН янтарь қышқылы
- Қосымша функциональды топтары бар қышқылдарда болады
- Мыс: СН3 – СН – СООН
-
- ОН Сүт қышқылы
-
- СН2 – СООН
-
- NH2 Аминсірке қышқылы
- 3. Карбоксил тобының құрылысы
-
- Оᵟ- O
- R → Cᵟ+ R – C
- О←Н O- + H+
- Т: құмырсқа қышқылы құрылымдық формуласы
- О
- Н – С
- ОН
- Электрондық формуласы
- ꞉꞉ O
- H : C ̤
- : O : H
- ¨
- 4. Атаулары және изомерлері
- СН3 – СН – СООН 2 метилпропан қышқылы
-
- СН3
- СН3
- СН3 – С – СООН 2,2 диметилпропан қышқылы
-
- СН3
- СН3
- СН3 – С – СН2 – СООН 3,3 диметилбутан
- қышқылы
- СН3
- СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан
- қышқылы
- O
- СН3 – C
- С2Н5 Этилацетат
- СН3 – СН – СООН Изомай немесе метилпропан
- қышқылы
- СН3
- 5. Карбон қышқылдарының табиғатта
- кездесуі және алу жолдары
- СН3 – СН2 – СН2 – СН3
- [O]
- Алкандарды – Н2О 2СН3 – СООН
-
- Спирттерді СН3 – СН2ОН – Н2О СН3 – СООН
- [O]
- Альдегидтерді СН3 СНО СН3 – СООН
- О
- [O]
- Кетондарды СН3 – С – СН3 Н СООН + СН3СООН
- тотықтырып алады
- Алкендерді СО, Н2О, Kt, P, t → R – COOH
- R – CH = CH2 + CO + H2O kt R – CH2 – CH – COOH
-
- R – OH + CO→ R – COOH
- 6. Физикалық қасиеттері:
- Н – СООН
- СН3 – СООН И, сұйық, Н2О Ем
- СН3 – СН2 – СООН
- СН3 – СН2 – СН2 – СООН (Н2О) Ае Жағымсыз иісті
- Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарында жоғары болады. Себебі: 2 карбон қышқылдарының арасында молекулааралық
- сутектік байланыс түзіліп димерленді.
- Oᵟ- … Hᵟ+→ O
- R – C C – R
- O ← Hᵟ+ … Oᵟ-
- 7. Химиялық қасиеттері
- Төрт түрлі реакция жүреді
-
- C
- * R – C диссоциациялану, тұз түзілу
- CH
-
- ᵟ+ O
- *R – C күрделі эфир, ацилгалогенид түзу, тотықсыздану
- OH реакциясы
-
- * Декарбоксилдеу реакциясы
- R - COOH
- * L – галоген карбон қышқылының түзілуі
- 5. Күрделі эфир түзілуі (этерификациялау)
- О О
- СН3С + С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О
- ОН С2Н5
- 6. Декарбоксилдену
- О
- СН3 – С NaOH + CaO CH4 + CO2
- О – Н t
- 8. Көмірсутек радикалы бойынша реакцияға түсуі
- H H
- CL – CL + H – C – COOH → CL – C – COOH + HCl
- H H хлорсірке қышқылы
| | - 1.Молекуласында карбоксил тобы болады.
| - 1.Халықаралық атаулары.
- Мыс: метан қышқылы, этан қышқылы
| - 2.Сірке қышқылы бір негізді әлсіз қышқыл.
| - 2.Этерификация реакциясы.
-
| - 3.Сірке қышқылы зат алмасу процесіне қатысады.
| - 3.Декарбоксилдену реакцисы.
| - 4.Қаныққан карбон қышқылдары иісті, суда ерімейді.
| - 4.Химия өнеркәсібінде сірке қышқылының алынуы.
| - Қолданылуы
- Карбон қышқылдарының құрамында R – COOH карбоксил тобы толады. Карбон қышқылдары әлсіз қышқылдар, карбон қышқылдарытуындылары өнеркәсіппен тұрмыста кең қолданылады.
- Қолданылуы
- 1. Дәрі-дәрмектер
- 2. Тұздар
- 3. Ацетат жібегі
- 4. Тамақ өнеркәсібі
- 5. Жемістер эссенциясы
- 6. Лактардың еріткіші
- 7. Өсімдік зиянкестерімен
- күресте
- 8. Өсімдіктердің өсуін
- тездететін заттар
- 9. Мата бояуда
- 10. Кинопленкаларда
- Үйге тапсырма
- §10.1; 10.2; 10.3 оқу
Достарыңызбен бөлісу: |