Сынап – мөлшерінің жартысына жуығы техногендік себептерге байланысты экожүйеге енетін улы ауыр металл. Мұнай-химия кәсіпорындарының ағынды суларымен және атмосфералық шығарындыларымен бірге сынап қосылыстары қоршаған ортаға шығады. Олардың басым көпшілігі-шамамен 97% – мұхиттардың бетінде орналасқан. Әр түрлі тотығу дәрежесі бар сынап қосылыстары табиғатта өзара әрекеттеседі. Ең қауіпті –сынаптың органикалық (алкилді) қосылыстары-метилсынап және диметилсынап. Суда бұл қосылыстар шөгінділерге отырып, сіңіріледі де, содан кейін баяу босатылып, қайталама ластану мен гидросфераның созылмалы уытты зақымдану көзі болады.
Сынап – мөлшерінің жартысына жуығы техногендік себептерге байланысты экожүйеге енетін улы ауыр металл. Мұнай-химия кәсіпорындарының ағынды суларымен және атмосфералық шығарындыларымен бірге сынап қосылыстары қоршаған ортаға шығады. Олардың басым көпшілігі-шамамен 97% – мұхиттардың бетінде орналасқан. Әр түрлі тотығу дәрежесі бар сынап қосылыстары табиғатта өзара әрекеттеседі. Ең қауіпті –сынаптың органикалық (алкилді) қосылыстары-метилсынап және диметилсынап. Суда бұл қосылыстар шөгінділерге отырып, сіңіріледі де, содан кейін баяу босатылып, қайталама ластану мен гидросфераның созылмалы уытты зақымдану көзі болады.
Сынап орталық жүйке жүйесіне зиянды әсер етеді, тахикардияны тудырады және эмоционалды тұрақсыздыққа, есте сақтау қабілетінің бұзылуына, ұйқысыздыққа, апатияға және т.б. әкеледі. Тұрақты бас ауруын тудырады [2].
Элементтер
Элементтер әсерінің салдары
Көздері
Сынап
(Hg)
Жүйкенің бұзылуы (Минамат ауруы); асқазан-ішек жолдары мен бүйрек қызметінің бұзылуы, хромосомаларда өзгерістер пайда болуы
Ластанған топырақтар, жер үсті және жер асты сулары
Қорғасын
(Pb)
Сүйек ұлпасының бұзылуы, қанда протеин синтезделуінің тежелуі, жүйке жүйесі мен бүйректің бұзылуы
Ластанған топырақтар, жер үсті және жер асты сулары
Мыс
(Cu)
Ұлпаларда органикалық өзгерістердің пайда болуы, сүйек ұлпасының ыдырауы, гепатит
Ластанған топырақтар, жер үсті және жер асты сулары
Кадмий
(Cd)
Бауыр циррозы, бүйрек қызметінің бұзылуы, протеинурия
Ластанған топырақтар
[3].
Кейбір ауыр металдардың адам денсаулығына әсері
ТЯЖЕЛЫЕ МЕТАЛЛЫ И ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ ЧЕЛОВЕКА Микшевич Н.В., Ковальчук Л.А. (свинец, ртуть, кадмий) / Екатеринбург, 2020.
ТЯЖЕЛЫЕ МЕТАЛЛЫ В ЭКОСИСТЕМАХ Медведев И.Ф., Деревягин С.С. Саратов, 2017.
