Ауыз әдебиеті Сөйлемдер құрастыр. +ын. +сын. +ын


Кесте бойынша ауыз әдебиетінің түрлеріне толық сипаттама беріп,еске түсіру



бет17/29
Дата10.01.2020
өлшемі17,44 Mb.
#55618
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   29
Байланысты:
әдебиет жұмыс дәптері



Кесте бойынша ауыз әдебиетінің түрлеріне толық сипаттама беріп,еске түсіру.

Ауыз әдебиетінің түрі

Ауыз әдебиетінің тақырыбтары

Мысалдар

Ауыз әдебиетінің маңызы.

Мақал – мәтелдер – фольклордың жанрлық түрі, ауызша тараған. Көлемі шағын, мағынасы терең .

Отан

Білім


Еңбек

Туған жер

Достық

Тіл


Отан – оттан да ыстық.

Ақыл азбайды, білім тозбайды.

Еңбек ер атандырады.

Туған жердің жуасы да тәтті.

Дос – егіз, дұшпан – сегіз.

Өнер алды - қызыл тіл.



Шешен, дұрыс, мәдениетті сөйлеуге, аз сөзбен көп мағынаны жеткізеді.

Жаңылтпаш – аз ұйқасып, тез айтылатын ауыз әдебиетінің бір түрі.

Достық, бірлік, адамгершілік, мамандық,өсімдік, жануар.

А) Бұл - мұғалім,

Елге мәлім мұғалім.

Әрі ғалым мұғалім .
Б) Қызыл жүзім же,

Жүзім үзіп же .



Адамның көңіл күйін көтеріп, күлдіреді, тілді ұстартып, өнерге, қателеспеуге, әрбір сөзді дәл, тура айтуға үйретеді.



Жұмбақ – ауыз әдебиетінің ескі түрі, адамның ақыл – ойын сынайды, бір затты екінші затпен теңеп, салыстырады.

Адам
Табиғат
Білім
Техника

Жануарлар


өсімдіктер

Қатар тұрып екеуі, бірін – бірі көрмейді. (көз)

Түнде бармын, күндіз жоқпын (жұлдыз)

Қабат, қабат, қаптама, ақалың болса аттама. (кітап)

Сөйлеуді ол білмейді,

Бірақ «Тоқта», «Жүр» дейді. (бағдаршам)

Айбат шегер алыстан, аң патшасы ... (арыстан).

Ұзын мұртты сарылар, Қойнында наны бар (бидай).


Адамның ақыл– ойын дамытады, көркем сөзге, байқағыштыққа, тапқырлыққа үйретеді.

Ертегілер – нағыз ғажайыптар әлемі, ауызша тараған көркем әңгіме.

Қиял - ғажайып
Хайуанаттар

Тұрмыс - салт




«Алтын балық», «Сиқырлы тас»;

«Түлкі мен ешкі», «Үйрек пен бүркіт»;


«Жел иесі», «Айдың қызы мен жердің ұлы», «Мақта қыз бен мысық.


Ертегі әңгімелеу арқылы ауыз екі сөйлеу, сөздік қорларын молайту дағдыларын дамытып қалыптастыру, ойлау қабілетін дамыту.



Төмендегі сызба бойынша Ыбырай Алтынсарин туралы әңгіме дайында.

Сұрақтарға жауап бер.
-Ыбырай Алтынсарин қай жылы және қайда туған?

- ... .


-Ыбырайды кім тәрбиеледі?

- ... .


-Мектеп бітірген соң, кім болып істейді?

- ... .


-Ол қазақ балалары үшін не ашты?

- ... .


-Ы. Алтынсарин кім болған?

- ... .

Төмендегі сөз бен сөз тіркестерді орысшаға аударыңдар.

Шие-

Таға-

иіліп алды-

сатып алды-

жерге түсті-
Төмендегі сөз бен сөз тіркестерді орысшаға аударыңдар.

Жолда-

Азға қанағат ету-

Еріну-

Аузына салды-

Жалма-жан-
Төмендегі сөз бен сөз тіркестерді орысшаға аударыңдар.
Ұста-

Орамал-

Көптен құр қаларсың-

Азға қанағат ету-

Аядап жүрді-
Төмендегі сөз бен сөз тіркестерді орысшаға аударыңдар.
Сынып қалған тағаны-

Үндемеді-

Ескі таға-

Үш тиын-


Не қылайын-
Сөздер мен сөз тіркестерді орысшаға аудар.
Әкесімен баласы жолда жатқан тағаны (увидели). Ол сынған (старая) таға екен. Әкесі ескі тағаны (захватил собой).

Жолда (кузнецу) үш тиынға сатты. Содан кейін тиынға (вишню) сатып алды.


Сөздер мен сөз тіркестерді орысшаға аудар.

Шиені баласына (не дал),өзі жеді. Біраздан соң орамалдан бір шие (упала). Бала тез (наклонился) де, шиені аузына салды. Солай ол (десять раз) еңкейді.


Сөздер мен сөз тіркестерді орысшаға аудар.

Әкесі баласына шиені орамалымен (дал). Сен бір рет еңкеюдің орнына он рет (налонился). (Мало) жұмысты қиынсынсаң, (много)жұмысқа тап боларсың.


Тірек сөздерді пайдаланып, мәтіннің әрбір бөлігін мазмұндап беріңдер.
Тірек сөздер:

1 бөлігі – бір адам, жаяу, ескі таға, иіліп алды.

2 бөлігі - ұста, үш тиынға сатты,шие, өзі жеді.

3 бөлігі – түскен шие, бала он шақты иілді, шие жеді

4-бөлігі- еріну, он рет еңкейдің, азға қанағат, көптен құр қаларсың.
Әңгімедегі нақыл, өсиет сөздерді тауып дәптерге жаз.

Бес жолды өлең құрастыр.


  • ЗАТ ЕСІМ (ЖАЛҚЫ)

  • СЫН ЕСіМ

  • СИНОНИМ

  • ЖАЛПЫ ЗАТ ЕСІМ

  • ЕТІСТІК

  • ТҰЖЫРЫМДЫ СӨЙЛЕМ


Кейіпкерлерге сипаттама бер.

Бала қандай?

Әкесі қандай?





























Мына сөздерді дұрыс аудар.




Окончив

Умер

Просветитель

Переводчик

Издан

Честный

Разностороний

Ағартушы







+













Қайтыс болды




+
















Тілмаш










+










Адалдық
















+




Жан-жақты



















+

Бітірген соң

+



















Басылып шықты













+








Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   29




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет