Қазақ Әдебие­ТІ

83
Ақын шы ғар ма ла ры ның та қы ры бы қан дай?
Қа зақ әде бие тін де ал ға шын да ба ла лар ақы ны ре тін де ке ңі нен та ныл ған 
ақын жыр ла ры қа зақ ба ла лар поэ зия сы на жа ңа та қы рып тар, тың кей іп кер лер, 
көр кем дік өріс әкел ді. Ба ла лар ға ар нап шы ғар ма жа зу дың өзін дік ерек ше лі гі, 
көп те ген қи ын дық та ры бар, се бе бі ба ла лар ақы ны бо лу үшін ав тор ба ла лар-
дың мі нез-құл қын, пси хо ло гия сын, қа был дау дә ре же сін же те бі луі аса қа жет. 
Ақын ба ла лар дың осы ерек ше лі ктерін әб ден зерт теп, бі ліп, мең гер ген дігін 
«Жаң ға лақ тар» (1960 ж.), «Тақ пақ ай тып, ән шыр қай ық» (1961 ж.), «Кіш ке-
не Қо жа на сыр лар» (1961 ж.), «Алу ан па лу ан» (1962 ж.), «Омар мен Құ мар» 
(1963 ж.), «Са бақ» (1964 ж.), «Ме шін мен адам» (1968 ж.), «Ноян қо ян», «Кү міс 
қо ңы рау» (1970 ж.), «Шы мыр жаң ғақ» (1984 ж.) т.с.с. кі тап та ры нан кө ре міз. 
Ақынның «Күміс қоңырау» (1985 ж.), «Мәңгі майдан» (1993 ж.), «Үкілі үзінді-
лер» (1996 ж.), «Алаштың арманы» (2001 ж.), «Иірім» (2004 ж.) т.б. кітаптары 
жарық көрді.
Қ.Мыр за лиев тің «Са қал сау да сы», «Қас қыр қақ пан» ат ты са ти ра лық ко ме-
диясы, Ма хам бет ке ар нал ған «Жа ра лы жол ба рыс» трагедиясы, Ақ сақ Те мір ге 
ар нал ған «Әмір Те мір» поэтикалық дра масы және Төле би либреттосы – ақын 
қа ла мы нан ту ған ірі дра ма лық ту ын ды лар бо лып са на ла ды.
Қаламгердің елу ден ас там поэ зия лық, про за лық жә не әде би сын кі таптары 
жарық көрді. Жыр ла ры ой лы лы ғы мен, па ра сат әле мі нің кең ді гі мен ай рық ша ла-
на ды. Ақын ның көп те ген өлең жол да ры қа нат ты сөз дерге, на қыл дарға ай нал ды. 
Орал қа ла сын да ғы Қа дыр Мыр за лиев ке ор на тыл ған ес ке рт кіш 

84
Оның «Қа зақ тар ды ше тел дік қо нақ тар ға та ныс ты ру», «Ба ба мыз дың шоқ бас қан 
та ба ны мен», «Қа зақ пен қо нақ» жә не та ғы бас қа өлең де рі хал қы мыз дың пси хо ло-
гия сын ше бер бей не леп, ұлт тық құн ды лық та рын ұлық тай ды. Ана ті лі нің, ұлт тық 
ас пап – дом бы ра ның қа сие ті мен құ ді ре ті де ақын қа ла мы нан тыс қал ған жоқ.
Қа дыр Мыр за лиев ау дар ма са ла сы на қан дай үлес қос ты?
Қа дыр ақын – ше бер ау дар ма шы. Әлем дік әде би ет өкіл де рі Ж.Ру ми дің, 
Г.Гей не нің, В.Гю го ның, М.Лер мон тов тың, С.Есе нин нің, Р.Ғам за тов тың, 
Э.Ме же лайт ис тің, Ш.Пе те фи дің т.б. қа лам гер лер дің жыр ла рын қа зақ ті лі не 
ау дар ған. Тала нт ты ақын ның өз ту ын ды ла ры да бір не ше тіл ге ау да ры лып, ше-
тел дік тер та ра пы нан өте жо ға ры ба ға лан ды.
Оның 200-ден ас там өлең і не Н.Ті лен диев, Е.Рах ма диев, Ш.Қал дая қов, 
Ә.Бей сеуов, М.Са ға тов, М.Маң ғы таев, Е.Ха сан ға лиев т.б. көп те ген тала нт ты 
ком по зи тор лар ән дер шы ғар ған.
Қадыр Мыр за лиев – Қа зақ КСР Мем ле кет тік, Моң ғо лия ның ха лы қ а ра лық 
«АВЬЯС», тәу ел сіз «Тар лан» сый лы қтарының ие ге рі, Қа зақ стан ның ха лық 
жа зу шы сы. Ол «Дос тық», «Па ра сат» ор ден де рі мен ма ра пат тал ған.
Орал қа ла сын да ақын атын да Өнер жә не мә де ни ет ор та лы ғы, Батыс 
Қазақстан облысы Сы рым ау да нын да ор та мек теп бар.
Ойталқы
1. Қ.Мыр за лиев тің қан дай шы ғар ма ла рын бі ле сің?
2. Қ.Мыр за лиев поэ зия сы ның та қы ры бы қан дай?
3. Оның шығармаларының ерекшелігі неде? Пікіріңмен бөліс.
4. Ақын кім дер дің шы ғар ма ла рын қа зақ ша ға ау дар ған?
Неліктен
1. Не се беп ті ба ла лар ақы ны бо лу қи ын?
2. Неліктен ақын шығармаларындағы авторлық идея өмір шындығымен 
байланысты дейміз?

жүктеу/скачать 2,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: