Қазақ жеріндегі ежелгі мәдениеттер мен өркениеттер және қазақ мәдениетінің бастауы

Есік обасындағы жерленген адам (“Алтын адам”) әрі жауынгер (бүған қаружарақ, оның ішінде алтын садақ куә) әрі абыз (басына кигізген ерекше шошақ қалпағынан, қол астындағы айнадан белгілі),әрі малшы (қабір ішіне бақташының ұзын өрме қамшысы қойылған) болып есептеледі. Осы мен қатар ол жас бала болған деп болжайды. Біздің заманымыздан бұрынғы VII ғасырдан бастап Сібір Қазақстан, Еділ бойы және Еуропаның оңтүстігіндегі ұшы-қирсыз далалары аймақар өңірінде аңдық стиль пайда болды. Оның басты тақырыбы аңдар мен аңыздардағы құбыжықтарды суреттеу еді. Бұндай бейнелермен қола қазандар,әр түрлі құрбандық заттары, қару-жарақтар, ат әбзелдер мен киімдер әшекейленді. “Аңдық стиль” өнері оңтүстік дәстүрінің ықпалымен қалыптасты. Онымен сақтар Алдынғы Азия мен Иранға жасаған жорықтарында танысты. Осы жерлерден сақтарға “ өмір ағашы” дейтін арыстан бейнесі тарады. Бұл ұғым жергілікті жануаржылқы,бұғы, қой, түйе,тау барысы, жолбарыс, бүркіт, сирегірек ақбөкен,қасқыр, қоян бейнелеріне ауысты. Аталған жануарларды тек сәндік үшін бейнелеген жоқ,сақтар бұларды өзіндік мән-мағынасына, мазмұн береді. Сақтар табиғат күштері-күнге, желге, күннің күркүреуіне, найзағайға табынды. Бұларды құдайдың ісі деп таныды.Сақтардың түсінігі бойынша, құдай әр түрлі жануар бейнесінде өмір сүрген. Ол қанатты ат немес ит тәрізді, аттар сияқты фантастикалық аң, қүс, жануар бейнесінде болды. Қару-жарақтағы аң бейнесі шайқас кезінде жауынгерге рух беріп, оқ дарытпайды,жеңіске бастайды деп сенді.Көркемдік шығарашылықтың бұл түрі дамудың шегіне жетіп, III-II ғасырдың өзіндеақ шынайлық негізін жоғалтып, ою-өрнектік кескінге айналды.

Сақтардың космос жөніндегі символикалық түсінігіне Есіктен табылған сақпатшасының дулығасы нақты мысал бола алады.

• НАЗАРЛАРЫНЫЗҒА РАХМЕТ

жүктеу/скачать 103,2 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: