Қазақ тілі І топ “Сөзжасам” дегеніміз не? Жаңа сөздер қалай жасалады?

• 6-сынып
• Қазақ тілі

• І топ
• 1. “Сөзжасам” дегеніміз не?
• 2. Жаңа сөздер қалай жасалады?
• 3. Жаңа сөз тудырудың қандай тәсілдері бар?

• ІІ топ
• 1. Сөз тұлғасы деген ұғымға қандай бөлшектер кіреді?
• 2. Түбір дегеніміз не?
• 3. Қосымша нешеге бөлінеді?

ІІІ топ

• ІІІ топ
• 1. Сөздер құрамы жағынан қалай бөлінеді?
• 2. Күрделі сөздер жасалу жолына қарай неше түрге бөлінеді?
• 3. Қандай сөздер біріккен сөздер деп аталады?
• Біріккен сөз неше түрлі болады?

ОЙ ҚОЗҒАУ :

• ОЙ ҚОЗҒАУ :
• Географиялық атау –
• Күнделікті тұрмысқа байланысты –
• Өлең атауы –
• Ән атауы –
• Қоғамдық өмірге байланысты атау-
• Кісі атауы –

• Өнеркәсіп

• Сарыжайлау

• Сегізаяқ

• Отағасы

• Заттыбек

• Қызылорда

ҚЫЗЫЛОРДА

• ҚЫЗЫЛОРДА
• ОТАҒАСЫ
• СЕГІЗАЯҚ
• САРЫЖАЙЛАУ
• ӨНЕРКӘСІП
• ЗАТТЫБЕК

• Сабақтың мақсаты:
• Қос сөздердің жасалу жолдарымен және олардың түрлерімен танысу. Ауызекі сөйлеу кезінде қос сөздердің түрлерін дұрыс қолдана білуге үйрену.
• Жаттығу жұмыстарын жасау.

Қазанның он тоғызы.

• Қазанның он тоғызы.
• Сынып жұмысы.
• Қос сөздер және олардың түрлері.

Жұмбақ жасыру

• Жұмбақ жасыру
• Кел, балалар, ойнайық, Ойнайық та, ойлайық. Қандай жұмбақ болса да, Шешпей оны қоймайық.

Қабат – қабат қаттама,

• Қабат – қабат қаттама,
• Ақылың болса аттама.
• Аяғы біреу, қолы жоқ,
• Шиыр – шиыр жолы көп.
• Өзі сөйлей білмейді.
• Салған ізі сөйлейді.
• Жылмаң – жылмаң етеді,
• Жылмаңдап сайдан өтеді.
• Із – міз тастап кетеді.

Үлкен – үлкен түйені,

• Үлкен – үлкен түйені,
• Тастапты адам шөгеріп.
• Өркеші бұлтқа тиеді,
• Бауыры жатыр көгеріп.
• Өзі жап – жас, мұрты бар,
• Ет пен сүтке ұмтылар.
• Тастамайды жылы үйде
• Түкті тоны шұп – шұбар.

• .

• Күмбір – күмбір қарағым,
• Қартайғанша жарадың.
• Бір зат бар дүниеде құшағы кең,
• Ұшқан құс, жүгірген аң бәріне тең.
• Адамзат, жан – жануар арасында
• Мәңгілік өсіп - өніп өмір сүрген
• Шыр – шыр етеді,
• Құлағыңнан өтеді.
• Ұстай алсаң,
• Сөйлеп кетеді.

ҚОС СӨЗДЕР:

• ҚОС СӨЗДЕР:
• қабат – қабат, шиыр – шиыр, жылмаң – жылмаң, із – міз, үлкен – үлкен, жап – жас, шұп – шұбар, күмбір – күмбір, жан – жануар,
• өсіп - өніп, шыр – шыр.

Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөздер деп атаймыз.

• Сөздердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөздер деп атаймыз.
• М ы с а л ы:
• Жан – жануар, адамзат анталаса, Ата-анадай елжірер күннің көзі (Абай).

• Қос сөздер

• Қайталама
• қос
• сөздер

• Қосарлама
• қос
• сөздер

Қос сөздер екі түрлі

• Қос сөздер екі түрлі
• болады:
• қайталама қос сөздер
• қосарлама қос сөздер

Бір түбірдің екі рет қайталануынан

• Бір түбірдің екі рет қайталануынан
• жасалған қос сөздер
• қайталама қос сөздер деп аталады.

М ы с а л ы:

• М ы с а л ы:
• Тау – тау астық, көре – көре көсем болады, сөйлей-сөйлей шешен болады, үйдей- үйдей боп жатыр т.б.
• Көзбе – көз айтты, ауыл – ауылды аралады, өз - өзінен қысылды, жүзбе – жүз көрісті т.б.
• Өзді - өзіне айтты, қолды – қолымен кетті, ерні – ерніне жұқпады, айтып – айтпай не керек, орынды – орынсыз күлме, барар – бармасымды Құртқа біледі.
• 4.

Екі түбірден қосарланып жасалған қос сөзді

• Екі түбірден қосарланып жасалған қос сөзді
• қосарлама қос сөз дейді

М ы с а л ы:

• М ы с а л ы:
• аяқ – табақ, құрт – құмырсқа, құрбы – құрдас, әке – шеше, кәрі - жас, үлкен – кіші, ұзынды - қысқалы, қысы – жазы.
• бала – шаға, жүн – жұрқа, көйлек – көншек т.б.
• ығы – жығы, оқта - текте, некен – саяқ т.б.
• үгіт – насихат, оқу – ағарту, саяси – экономикалық, қоғамдық – саяси, саяси – көпшілік, оқу - әдістемелік, қазақша – орысша, мәдени – ағарту.

Қос сөздердің қайталама түрі де, қосарлама түрі де әрқашан дефис арқылы жазылады.

• Қос сөздердің қайталама түрі де, қосарлама түрі де әрқашан дефис арқылы жазылады.
• Қосымша сөйлем ішінде негізінен қос сөздің екінші сыңарына жалғанады.
• Мысалы:
• барар – бармасымды, келер – келмесімді Тәу. жалғ. І жағы (-ым) мен табыс септік жалғауы (-ды).

І топ

• І топ
• 90 – жаттығу.
• ІІ топ
• 91 – жаттығу.
• ІІІ топ
• 95 – жаттығу.

Бекіту:

• Бекіту:
• Қос сөз дегеніміз не?
• Қос сөздер нешеге бөлінеді?
• Қандай сөздерді қосарлама қос сөздер дейміз?
• Қандай сөздерді қайталама қос сөздер дейміз?
• Қос сөздердің екі түрі де қалай жазылады?
• Қос сөздерге қосымша қалай жалғанады?

Қап - қара,

• Қап - қара,
• Тентек бала,
• Жүрісі жаман,
• Ісі шала,
• Киімі алба – жұлба,
• Бет – аузы жара – жара.
• Қарның ашты ма ?
• Түсіп қалсаң қайтесің,
• Аттың астына?

• Тентек бала.

Үйге:

• Үйге:
• 93,94,95 жаттығулар, ереже оқу, жаттау.
• Өздік жұмысы дәптеріне:
• 96,97,98,99 жаттығулар.

• Ет – мет, шай – пай, түйе – мүйе, ат – мат т.б.
• Тарс – тұрс дыбыс шықты, жалт – жұлт етті, найзағай жарқ – жұрқ етті т.б
• Үп – үлкен, қып – қызыл т.б.

жүктеу/скачать 1,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: