Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Абуханов-лексика
| 14-жаттығу.
Мәтінді оқып шығыңдар да, дауыссыз дыбыстарды көрсетіңдер. Олардың дауыссыздың қай түріне жататынын айтып беріңдер. Ұзақ жаңбыры мен сұрғылт тұманы үзілмейтін Шығыс Пруссия жерінде аз күн тұрғаннан кейін гвардиялық дивизияның бірнеше батальондарындағы әскерлері елдеріне қайтты.Өзінің тағдырлас болған дивизиясымен қош айтысып, Бексұлтан да еліне қайтатын болды. Дәл жүретін күні полк командирі Николай Чернов елге қайтатындарды Кенигсберг түбіндегі че- репицамен жабылған, үшкіл шатырлы үйлердің бірінде қабылдап, оларға қонақ асы берді. Подполковник Чернов қонаққа келген офицерлер мен жауынгерлердің бас-аяғына көз жіберіп қарап өтті. Әке балаларын жолға шығарарда оның бас-яғына қандай қарайтын болса, подполковник те оларға солай қарады. ( Ж. Жұм.) 2. Д а у ы с с ы з д ы б ы с т а р д ы ң ж а с а л у т ә с і л і н е ж ә н е а й т ы л у ы н а қ а р а й ж і к т е л у і Дауыссыз дыбыстардың жасалу тәсілі де, айтылуы да бірдей емес. Кейбір дыбыстар ауыз қуысындағы екі түрлі дыбыстау мүшелерінің бір-біріне тиіп жымдасуынан, қабысуынан пайда болады. Ондай дыбыстарды шығаруда ауа, дауыс құйылысы кілт үзіліп шығады да, дыбыс шұғыл айтылады, созып айтуға келмейді. Мысалы: п мен б дыбыстарын шығаруда екі ерін біріне-бірі жабысып тұрады да, өкпеден келген ауа екі ерінді бұзып өтеді. Содан барып ауа кілт үзіліп, дыбыс тез, шұғыл айтылады. Мұндай дыбыстарды жасалуы жағынан жабысыңқы, айтылуы жағынан шұғыл дыбыстар дейді. Оларға : п, б, т, д, г, к, ц, ч дыбыстары жатады. 21 Кейбір дауыссыз дыбыстарды шығаруда ауыз қуысындағы дыбыстау мүшелері біріне-бірі тиіп жабыспай, біріне-бірі жақындап жуысып тұрады да, өкпеден келген ауа екі мүшенің аралығынан сүзіліп өтеді. Ондай дыбыс-ты айтуда белгілі дәрежеде ызың пайда болады. Дыбыстар созып айтуға келеді. Мысалы, жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|