132-жаттығу.
Мына сөйлемдерді көшіріп ,үстеулердің астын сызыңдар
Олардың
құрылымы жағынан қандай үстеу екенін және қалай жасалғанын айтыңдар .
1.
Сәтжан бірде тік жүріп ,бірде тасқа жабыса өрмелеп, жартастың
кеудесіне таман келді.(С.Бег) 2) Иесіз қалған екі пулеметті қатар қойып алып,
екеуімен кезек-кезек ата бастады.(Ә.Ә) 3) Шу дегенде болатын тосырқаулық
та,салқын сыпайыгершілікпен амандасу да бірте-бірте жойылды.(М.И.) 4)
Сол күні кешке қарай қызметін бітіріп ,Жанна велосипедпен зырлатып келе
жатты . 5) Қазір алдында жатқан өзеннің төменгі жағындағы ілгерілі –
кейінді орналасқан үш шоқының түбіне барды (Т.А.). 6) Жас ұшқыштың
жауынгерлік жолы осылайша басталды. (С. Б.)
7). Осылай етіп алғаны ағат болған (М.Ә.) .
§ 93. Үстеулердің мағыналық түрлері
.
Үстеулер тұлғасына қарай бірнеше топқа бөлінгені сияқты мағына-ларына
қарай да бірнеше топтарға бөлінеді . Үстеулердің сөйлем ішінде беретін
мағыналары алуан түрлі бола тұрса да , оларды негізгі сегіз топқа бөлуге
болады : 1) мезгіл үстеулері 2) мекен үстеулері 3) мөлшер үстеулері 4) сын-
қимыл (бейнелік) үстеулері 5) күшейту (ұлғайту) үстеулері 6) мақсат
үстеулері 7) себеп-салдар үстеулері
1. Мезгіл үстеулері . Етістіктегі айтылған қимыл, амалдың
мезгілін, бағытын және дәл уақытын білдіретін үстеулердің түрі
м е з г і л ү с т е у і деп аталады
.
Мезгіл үстеулері
қашан ?қашаннан
? деген сұрақтартың біріне жауап
береді Мысалы :
кеше, бүгін ,ертең, былтыр ,биыл, ерте ,ертемен,
кеш,кешке ,түнде ,енді,әуелі,жаңа,қыстыгүні,жаздігүні,әнеугүні,
түнеугуні
,
күздігүні,
екіншіәрі,жуырда, әуелде,ежелден,оқтын-
оқтын,жуырда,әуелде,кешкісін, жаздай,қыстай. т. б.
Достарыңызбен бөлісу: |
