Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен емтихан билеттері Билет №1

Еліміздің өндіріс салаларының барлығы, тіпті, біздің өміріміздің өзі химия өнеркәсібіне тәуелді. Қазіргі кезде өндірістік үдеріс, өндірістік өнімдердің көпшілігі химиясыз өмірге келмейтіндігі белгілі. Химия өнімдеріне деген сұраныс тек өндіріс саласында ғана емес, күнделікті тұрмыста да қажеттілік тауып, үлкен сұранысқа ие болып, күннен-күнге қанатын кеңге жайып келеді.

Әлемдік жаһандану жағдайында, ғылыми-техникалық прогресстің дамуында химияның алатын рөлі зор. Химияны дамыту арқылы әлемде табиғи шикізат қорларын үнемдеуге қол жетті. Мәселен, адамзат химиялық өнімдерді пайдалану арқылы қаншама ағашты үнемдеп, тамырына балта шабудан аман алып қалғанынан ғана оның пайдасының бір жағын көруге болады. Әрине, өндіріс қалдықтары мәселелері әлемді толғандырып, әлі де соңына дейін шешілмеген күйі қалып отыр. Химиялық үдерістер өндіріс тиімділігіне өз әсерін тигізіп, оны одан әрі арттыра түсуде. Химия өнеркәсібі әлемдік өнеркәсіп өнімнің 20 мыңнан аса түрін шығарады. Бұл өнімдер машина жасауда, жеңіл өнеркәсіптерде, медицинада, электрондық өндірісте кеңінен қолданылуда. Ал елімізде химия өнеркәсібін дамытуға қандай мүмкіндіктер бар?

Қазақстан химия өнеркәсібін дамыту үшін қажетті шикізатқа бай республика болып табылады. Менделеев кестесіндегі 105 элементтің 99-ы біздің елімізде бар. 70 элементтің қоры зерттелген. Ал өндіріске 60-тан астам элемент тартылған. Бүгінгі күнге дейін минерал шикізатының 1225 түрі бар және 493 кен орны белгілі. Пайдалы қазбалар қорының көлемі жағынан Қазақстан ТМД елдерінің алдыңғы қатарында: күміс, хромит, қорғасын мен мырыш өндіруден бірінші орында, мұнай, көмір, мыс, никель мен фосфат шикізатын өндіру бойынша екінші, алтын өндіру жағынан үшінші орында тұр. Қазақстанда мұнай мен газдың елеулі қоры бар, олар негізінен еліміздің батыс бөлігінде орналасқан. Мұнай өңдеу негізінде елімізде мұнай химия саласы қарқынды дамуда. Жыл сайын мұнда 32 миллион тонна мұнай өндіріледі. Бұл республикамызды әлемдегі ірі мұнай өндіруші мемлекеттердің қатарына қосатыны көңіл қуантады.

Табиғаты бай, табиғи шикізаты мол қазақ даласында химия өнеркәсібі елімізде ежелден қалыптаса бастады. Қола дәуірінде Қазақстан даласын мекендеген тайпалар әлемдегі алғашқы қола өндірушілердің бірі болды.

1. 
   Мәтіннен 1 негізгі және оны толықтыратын 2 қосымша ақпаратты анықтап, кестеге түсіріңіз.
   

2. 
   Мәтіннен 1 факті мен автор көзқарасы берілген 1 сөйлемді анықтаңыз.
   

Көзқарас ___________________________________________________________________

3. 
   Мәтіннің идеясын 1 сөйлеммен түсіндіріңіз.
   

_____________________________________________________________________________

Мәтін құрылымына қатысты сұраққа жауап беріңіз.

Мәтіннің құрылымдық бөліктері толық сақталған ба?

а) Мәтіннің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдері бар, толық сақталған.

б) Мәтінің құрылымдық бөлімдері толық емес, қорытынды бөлімі жоқ.

4. 
   Мәтіннің жанрын анықтап, жанрлық ерекшелігін дәлелдейтін 2 аспектіні анықтаңыз.