Қазақ тілі мен әдебиеті

• 5В011700 “Қазақ тілі мен әдебиеті” 101, 102 тобы
• студенттерінің топтық жұмысы

• Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті

М

• Орыс түркітанушы ғалымдардың зерттеулеріндегі
• қазақ тілінің дыбыстық жүйесі

• Қазақ тілі дыбыстары жүйесі туралы алғашқы зерттеулер

• 1

• Василий Васильевич Радлов

• 2

• Платон Михайлович Мелиоранский

• 3

• 3

• Николай Иванович Ильминский

• 4

• 4

• Василий Гаврилович Архангельский

• 5

• Қорытынды

• 6

• Қазақ тілі дыбыстары жүйесі туралы алғашқы зерттеулер

• Василий Васильевич Радлов

• Қазақтардың тілі жаттық та шешен, әрі өткір, көбіне іліп-қағып сұрақпен жауап беруге келгенде таң қалдырарлықтай оралымды сөйлейді. Кез келгені, тіптен сауатсыздарының өзі, ана тілінде біздің Еуропада байқап жүргенімізден тек француздар мен орыстардың дәрежесінде сөйлей біледі.

• (1837-1918 жж.)

• 1.“Опыт словаря тюркских наречий”
• (І, ІІ,ІІ том)

• 2.“Солтүстік түркі тілдерінің фонетикасы”
• (1882 ж.)

• Платон Михайлович Мелиоранский

• Орыс шығыстанушысы,
• түрколог
• (1868-1906 жж.)

• “Киргизские пословицы и загадки”
• “Краткая грамматика казах-киргизского языка”
• (1894-1895 жж., 2 кітаптан тұратын еңбек)

• Орыс шығыстанушысы,
• түрколог
• (1868-1906 жж.)

• Қазақ тілі –
• түркі
• тілдерінің ішіндегі
• ең таза әрі бай тіл.

• Николай Иванович Ильминский

• Орыс педагогы,
• миссионер
• (1822-1892 жж.)

• «Материалы к изучению киргизского наречия» (Қазан, 1861 ж.) атты 200 беттік еңбегінің алғашқы 40 беті 
• Қазақ тілінің фонетикасы мен грамматикасына арналған да, қалған 160 беті Қазақша-орысша сөздік ретінде берілген.

• Василий Гаврилович Архангельский

• Қорыта айтқанда, Архангельскийдің қазақ тілі фонетикасы мәселелері бойынша жүргізген зерттемелері үлкен тарихи мәнге ие, бұл еңбек қазақ тілінің дыбыс жүйесін үйренуде оның дамуы мен қатынасу тарихын көрсетіп берді.

• 1.“Грамматика
• казахского языка”
• (1927 ж.)

• Қазақ тілің жауһарға көмкерілген,
• Көре білген биіктің ең төрінен.
• Ильминский, Радлов үміт күткен,
• Туған ана тіліміздің ертеңінен.
• Архангельский тілімізді зерттей білді,
• Жан-жақты, толыққанды ең кеңінен.
• Мелиоранский ғылымда жүзе білді,
• Ең алып өр кеменің желкенімен.

• 1.“Қазіргі қазақ тілі” оқу құралы (Алматы, 2005 ж., 120-129 бет)
• Ф.Ш.Оразбаева, Г.Сағидолла, Б.Қасым, А.Қобыланова, Ж.Балтабаева, Ж.Көпбаева т.б.
• 2.“Қазіргі қазақ тілі” (Алматы, 1962 ж.)
• І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев
• 3.“Қазақ тілі” (Алматы “Ана тілі”, 1993 ж.)
• М.Ә.Қараев

• Назарларыңызға
• рахмет!