4. Ойлау дағдыларының деңгейі
Дағдылар тобы
|
Ойлау дағдылары
ның деңгейі
|
Тапсырмалар сипаттамасы
|
Сұрақтар түрі
|
Тыңдалым
|
Білу және түсіну
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
|
мәтін үзінділері бойынша болжам жасап, тиісті ақпаратты анықтайды;
мәтінді тыңдай отырып, негізгі идеяларды (ақпараттарды) қысқаша түртіп жазады (конспектілеу) және берілген ақпараттарды жүйелейді;
оқу-кәсіби, қоғамдық-саяси, әлеуметтік-мәдени тақырыптар аясында және мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсінеді;
көркем шығарманы тыңдап, басқа өнер туындыларымен (кино, театр, музыка, би, сурет-мүсін өнері, сәулет) салыстырып, тақырып ортақтығына сипаттама жасайды;
мәтін бойынша автор позициясын және көтерілген мәселеге қарым-қатынасын, тыңдаушыға ықпал ету тәсілін талдай отырып, негізгі ойды анықтайды;
көтерілген мәселе бойынша әртүрлі дереккөздерден алынған мәтіндерді тыңдайды және салыстырады, өз ойын логикалық дұрыс, аргументті және айқын жеткізеді.
|
Сәйкестендіруді және қысқа жауапты қажет ететін,
көп таңдауы бар сұрақтар
|
Оқылым
|
мәтіннен детальді ақпараттарды, факті мен көзқарасты, астарлы ойды анықтап, берілген ақпараттың оқырманға әсерін және автор позициясын талқылайды;
ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің (мақала, аннотация, үндеу, очерк, дәріс, баспасөз парағы) құрылымы мен рәсімделуін біледі, жанрлық және тілдік ерекшеліктерін талдайды;
әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселеге баға береді және әлем әдебиеті үлгілерімен салыстырады;
ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндер (мақала, аннотация, очерк, үндеу, дәріс, баспасөз парағы) бойынша салыстырмалы (құрылымы, қызметі, мақсатты аудиториясы, оқырманға әсері) талдау жасайды;
қосымша ғылыми-анықтамалық ақпарат көздерінен алынған материалдар негізінде мәтін мазмұнына сыни тұрғыдан талдау жасайды;
мәтіндегі негізгі ойды анықтап, көтерілген мәселеге баға береді, өзіндік көзқарасын жүйелі, дәлелді жеткізеді.
|
Оқылым негізінде қысқа жауапты, толық жауапты қажет ететін сұрақтар.
Сөйлемді перифраздауды қажет ететін тапсырмалар
|
Жазылым
және тілдік бағдар
|
ғылыми және публицистикалық стильдің жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала, баспасөз парағы, аннотация, үндеу жазады;
қажетті ақпараттарды орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазады («келісу, келіспеу» эссесі, дискуссивті эссе, аргументативті эссе);
шығармашылық жазба жұмыстарында көркемдегіш құралдар мен айшықтау амалдарын тиімді қолданып жазады;
тақырып бойынша мәтінге жоспар құрып, әр тармақшаға қажетті негізгі және қосымша мәліметтерді жинақтап, дереккөздерге сілтеме көрсетіп таныстырады (тірек-схема, менталды карта, презентация);
ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндерден басты лексикалық бірліктерді нақтылап, мәтіннің ақпараттық-маңызды фрагменттерін анықтап, (компрессия) жинақы мәтін құрастырады;
мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазады, мәтін деңгейінде тыныс белгілерін қолданады;
ғылыми және кәсіби мәтіндер құрауда грамматикалық омонимдерді ажырата танып, ауызша және жазбаша дұрыс қолданады;
сын есім сөздердің синонимдік қатарын стильдік ерекшеліктеріне сәйкес қолданады;
мәтін құрауда сан есімнің мағыналық түрлерін стильдік ерекшеліктеріне сай қолданады;
мәтін құрауда есімдіктердің мағыналық түрлерін стильдік ерекшеліктеріне сай қолданады;
мәтіндерден көсемше оралымды сөйлемдерді анықтап,оларды ауызша және жазбаша мәтіндер құрауда орынды қолданады;
мәтін құрауда үстеудің мағыналық түрлерін стильдік ерекшеліктеріне сай орынды қолданады;
мәтін құрауда шылаудың мағыналық түрлерін стильдік қызметіне сай орынды қолданады;
оқшау сөздердің қызметін біледі, жазба жұмыстарында орынды қолданады;
айқындауыш мүшелер (қосалқы, қосарлы, оңашаланған) жасалу жолдарын біледі, жазба жұмыстарында орынды қолданады.
|
Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар
|
Айтылым
|
ғылыми және кәсіби мәтіндердегі күрделі сөздер мен терминдердің жасалу жолын анықтап, ауызша мәтін құрауда орынды қолданады;
ғылыми және кәсіби мәтіндерге сүйеніп, монологпен диалогті үйлестіре қолданады, сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын орынды қолданып,тыңдаушылармен қарым-қатынас орнатады;
сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолданады;
кәсіби бағыттағы түпнұсқа мәтіндерден қажетті ақпаратты (деректерді, сипаттамаларды, сандық көрсеткіштерді, сілтемелерді) анықтап, олардың қолданылу мақсатын талдайды;
көпшілік алдында сөз сөйлеуде маңызды орын алатын тілдік (вербалдық) және бейвербалдық элементтерді қолданып, сенімді және еркін сөйлейді;
әртүрлі графиктік мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, шартты белгі) мәліметтерді салыстырып талдайды, негізгі үрдістерді анықтайды.
|
Ауызша толық жауапты қажет ететін сұрақтар
|
Достарыңызбен бөлісу: |
