Қазақ тілінің ережелері 1-11 сыныптар үшін


ә) Күрделі нақ осы шақ (сложная форма) образуется путем сочетания основного глагола и одного из вспомогательных глаголов



жүктеу/скачать 185,26 Kb.
бет6/9
Дата18.03.2017
өлшемі185,26 Kb.
#11712
1   2   3   4   5   6   7   8   9

  • ә) Күрделі нақ осы шақ (сложная форма) образуется путем сочетания основного глагола и одного из вспомогательных глаголов:
  • отыр(сидит), тұр(стоит),жатыр(лежит), жүр(ходит).
  • Основной глагол принимает суффиксы деепричастий – п,-ып,-іп.
  • Глаголы БАР,КЕЛ,АПАР,ӘКЕЛ принимают суффиксы –а/-е и сочетаются только с глаголом ЖАТЫР.
  • Вспомогательные глаголы принимают личные окончания.
  • Жақ (лицо)
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Жекеше (единственное число)
  • 1. Мен (я)
  • Сөйле+п отыр+мын - разговариваю
  • Бар+а жатыр+мын - иду
  • 2. Сен (ты)
  • Сөйле+п отыр+сың - разговариваешь
  • Бар+а жатыр+сың - идешь
  • 2. Сіз (вы) – уваж.ф.
  • 3. Ол (он, она)
  • Сөйле+п отыр - разговаривает
  • Жақ (лицо)
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Көпше ( множественное число)
  • 1. Біз (мы)
  • Сөйле+п отыр+мыз - разговариваем
  • Бар+а жатыр+мыз - идем
  • 2. Сендер (вы)
  • Сөйле+п отыр+сыңдар- разговариваете
  • Бар+а жатыр+сыңдар - идете
  • 2. Сіздер (вы) – ув.ф.
  • Сөйле+п отыр+сыздар - разговариваете
  • Бар+а жатыр+сыздар - идете
  • 3. Олар (они)
  • 2) Ауыспалы осы шақ (настоящее переходное время)
  • обозначает непрерывное действие.
  • Жақ (лицо)
  • Жұрнақтар
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Жекеше (единственное число)
  • 1. Мен (я)
  • -а, -е, -й
  • - мын, мін
  • Күнде бар+а+мын
  • 2. Сен (ты)
  • -а, -е, -й
  • - сың, - сің
  • Күнде бар+а+сың
  • 2. Сіз (вы) ув.ф.
  • -а, -е, -й
  • - сыз, - сіз
  • Күнде бар+а+сыз
  • 3. Ол (он, она)
  • -а, -е, -й
  • -
  • Күнде бар+а+ды
  • Жақ (лицо)
  • Жұрнақтар
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Көпше (множественное число)
  • 1. Біз (мы)
  • -а, -е, -й
  • - мыз, міз
  • Күнде бар+а+мыз
  • 2. Сендер (вы)
  • -а, -е, -й
  • - сыңдар,
  • - сіңдер
  • Күнде бар+асыңдар
  • 2. Сіздер (вы) – ув.ф.
  • -а, -е, -й
  • - сыздар, - сіздер
  • Күнде бар+а+сыздар
  • 3. Олар (они)
  • -а, -е, -й
  • -
  • Күнде бар+а+ды

Келер шақ – будущее время:

  • 1) Болжалды келер шақ (будущее предположительное время)
  • имеет оттенок «возможно, может быть»
  • Жақ (лицо)
  • Жұрнақтар
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Жекеше (единственное число)
  • 1. Мен (я)
  • -ар, -ер, -р
  • - мын, - мін
  • Бар+ар+мын
  • Возможно пойду
  • 2. Сен (ты)
  • -ар, -ер, -р
  • - сың, - сің
  • Бар+ ар +сың
  • Возможно пойдешь
  • 2. Сіз (вы) ув.ф.
  • -ар, -ер, -р
  • - сыз, - сіз
  • Бар+ ар +сыз
  • Возможно пойдете
  • 3. Ол (он, она)
  • -ар, -ер, -р
  • -
  • Бар+ ар
  • Возможно пойдут
  • Жақ (лицо)
  • Жұрнақтар
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • Көпше (множественное число)
  • 1. Біз (мы)
  • -ар, -ер, -р
  • - мыз, - міз
  • Бар+ ар +мыз
  • Возможно пойдем
  • 2. Сендер (вы)
  • -ар, -ер, -р
  • - сыңдар,
  • - сіңдер
  • Бар+ ар+ сыңдар
  • Возможно пойдете
  • 2. Сіздер (вы) – ув.ф.
  • -ар, -ер, -р
  • - сыздар, - сіздер
  • Бар+ ар +сыздар
  • Возможно пойдете
  • 3. Олар (они)
  • -ар, -ер, -р
  • -
  • Бар+ ар
  • Возможно пойдут
  • 2) Мақсатты келер шақ ( неопределенное время)
  • имеет оттенок намерения.
  • Жекеше (единственное число)
  • Жақ (лицо)
  • Соңғы дыбыс
  • Жұрнақтар
  • Жіктік жалғау
  • Мысалдар
  • 1. Мен (я)
  • Дауысты,
  • Р,Л,Й,У
  • - мек,- мақ
  • пын,пін
  • Кел+мек+пін
  • Намерен пойти
  • Ұяң, М,Н,Ң
  • - бақ, - бек
  • пын,пін
  • Қатаң
  • - пеқ, - пек
  • пын,пін
  • Айт+пақ+пын
  • Намерен сказать
  • 2. Сен (ты)
  • Сіз (вы) ув.ф
  • Дауысты,
  • Р,Л,Й,У
  • - мек,- мақ
  • сың,сыз
  • сің,сіз
  • Кел+мек+сің
  • Намерен пойти
  • Ұяң, М,Н,Ң
  • - бақ, - бек
  • сың,сыз
  • сің,сіз
  • Жаз+бақ+сыз
  • Намерены написать
  • Қатаң
  • - пеқ, - пек
  • сың,сыз
  • сің,сіз
  • Айт+пақ+сың
  • Намерен сказать
  • 3. Ол
  • (он, она)
  • Дауысты,
  • Р,Л,Й,У
  • - мек,- мақ
  • -
  • Кел+мек
  • Намерен пойти
  • Ұяң, М,Н,Ң
  • - бақ, - бек
  • -
  • Жаз+бақ
  • Намерен написать
  • Қатаң
  • - пеқ, - пек
  • -
  • Айт+пақ
  • Намерен сказать

Каталог: uploads -> doc
doc -> Тақырыбы: Ғарышты игеру (аудандық семинар)
doc -> Ғарыш әлеміне саяхат
doc -> Сабақ тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша» романы Сабақ мақсаты: ҚР «Білім туралы»
doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме
doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты
doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері
doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу
doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы
doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты
doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі

жүктеу/скачать 185,26 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет