Қазақстан аумағындағы тас ғасырының археологиялық ескерткіштері
Сақтардың Ахеменидтер державасымен қарым-қатынасы
жүктеу/скачать 31,39 Kb.
|
Тарих 1-10
Хурманхан Жібек БББ-42
| 9. Сақтардың Ахеменидтер державасымен қарым-қатынасы.
Ерте темір дауірінде Еуразиянын кен-байтак даласында тарихта аскан ерлігімен калган кешпелі сак тайпалары мекен етті.Сактар деуірі-бул аскери демократиянын шарыктау шегіне жетіп дамыган уакыты.Сактар туралы маліметтерді камтитын ежелгі матіндердін екі тобы белгілі: Парсы пашаларынын жартастаны жазулары (Дарий, Ксеркс). Грек-рим авторларынын шыгармалары (Геродот, Страбон жане т.б.). Сактар керші халыктармен,мемлекеттермен байланыс орнатып, ерте темір гасырынын кептеген тарихи окигаларына катысты.Б.з.д VI гасырда сактар согыс енері, медениеті жене кандай жагынан да дамудын жана денгейіне кетерілді.Дал сол уакытта казіргі Иран жерінде Мидияны толык талкандап кушті мемлекетке айналган Ахеменидтер державасы емір сурді.Бул кезде мемлекетті жауларын талкандап озін женілмейтін эрі кудай санаган Кир баскарды. Берілген меліметтер бойынша жене ежелгі парсы жене грек автоларынын жазбалары бойынша біз б.з.д VI гасырда букіл элемге билік куруга умтылган Кир Египетті басып алуга дайындала бастайды. Бірак бул максатка жету ушін ол алдымен империянын солтустік-шытысындаы сак тайпаларынан тенетін кауптін алдын алуга шешім кабылдайды. Сол ушін Кир басты назарын ен бай мемлекеттердін бірі Египетке емес, кен далада кошіп-конып журген сак тайпаларына карай батыттайды.Бул кезде сактарды ер журек патшайым Томирис биледі. Сейтіп, Мидия патшалыгын женгеннен кейін, Кирдін эскерлері сак-тардын жеріне басып кіреді. Сактар парсылардын баскыншылык эрекетіне карсы кайсарлыкпен карсылык керсетеді.Сондай бір шайкастардын бірінде Томиристін улы Спаргапис Кирдін айласына тусіп туткына туседі.Муны естіген Томирис Кирге егерде улымды кайтармасан, онда каншалыкты тойымсыз болсан да канга тойдырамын,- деп селемдеме жібереді. Алайда туткына тусіп мастырынан айыккан Спаргапис колын бугаудан босаткан бойда езін-езі елтіреді. Муны білген Томирис барлык аскерін біріктіріп жане тынылыкты дайындап Кирге шешуші соккы беруге аттанады.Кирдін эскерлері ездерінін женісін тойлап жаткан кезде, сактардын жауынгерлері туткиылдан лап койып, парсыларды кырып салады.Осы шайкаста олар Кирдін озін де елтіреді.Берілген деректердін авторларынын айтуы бойынша тіпті Кирдін каза тапканын парсылара хабарлайтын бір адамда калма ан екен. Осыган байланысты Геродот жазбаларында мынадай аныз бар:парсыларды женгеннен кейін сактардын эйел патшасы Томирис: "Сен кангакумартып едін, енді шелін кансын" деп улкен торсыкка толтырып кан куйгызып, оган Кирдін басын салдырады. жүктеу/скачать 31,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|