Негізгі сызба мен тарихи білімді пайдалана отырып, Қазақ хандығы кезеңіндегі қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтардың қызметін түсіндіріңіз.
I. _ Феодалдар (Шыңғыс хан ұрпақтары):
Қазақ хандығының қоғамында Шыңғыс ханның ұрпақтары болып табылатын феодалдар ең жоғарғы орынға ие болды. Олар ірі жер иеліктерін иемденіп, саяси билікке ие болып, хандыққа бақылау жүргізді. Феодалдар маңызды шешімдер қабылдады, қоғам өмірін реттейтін заңдар мен нормаларды бекітті. Соғыс қимылдарын жүргізу мен Қазақ хандығының территориясын қорғау да оларға жүктелді.
Бис: билеуші әулет мүшелері және тақ мұрагерлері болды. Олар Қазақ хандығындағы ең жоғарғы саяси билікті иемденді. Билер маңызды мемлекеттік мәселелер бойынша шешімдер қабылдады, қоғам өмірін реттейтін заңдар мен нормаларды бекітті. Сондай-ақ олар Қазақ хандығының аумақтарын қорғау мен сыртқы саясатқа жауапты болды.
Бай: феодалдар мен ақсүйектердің ең жоғарғы қабатын құрады. Олардың қомақты байлығы мен дүние-мүлкі болды. Байлар саяси өмірге араласты.Кейбір байлар әскери қызметтер атқарып, Қазақ хандығының әскери қорғанысында маңызды рөл атқарды.
Батырлар: оларда күш-қуат, батылдық, жауынгерлік қабілет болды. Батырлар әскери қолбасшылар және әскери бөлімдерді басқарған. Олардың қызметі Қазақ хандығының территорияларын сыртқы қауіптерден және әскери жорықтардан қорғауды қамтыды.
Ақсақалдар: ақсақалдар, қоғамда беделді басшылар болған. Олар билікке ие болды және билеушілер мен халық арасында делдал қызметін атқарды. Олар қоғамдық және бітімгершілік қызметтерін де атқарды.
II . Ақ сүйек (Ақсүйек):
Сұлтандар – хан тағайындайтын жергілікті билеушілер мен әкімшілер. Олар белгілі бір аумақтарды билеп, салық жинады.
Төре мен Қожа әскери және рухани қызмет атқарды. Төрелер әскери шеберлігімен, қолбасшылығымен ерекшеленетін әскери қолбасшылар мен батырлар болды. Қожалар немесе рухани көсемдер қоғамның моральдық және рухани нормаларын білдіретін діни істермен айналысты.
III . Қара сүйек (Қарасүйек):
Қазақ хандығы халқының негізгі бөлігін қарапайымдар, соның ішінде шаруалар мен жұмысшылар құрады.
Шаруалар егіншілікпен айналысты, жер өңдеді, егін егіп, мал шаруашылығымен айналысты.
Шаруа көшпелі өмір салтын ұстанған тәуелсіз көшпелілер болды. Олар мал шаруашылығымен, аңшылықпен, саудамен айналысқан.
Құлдар (кул, кюн) тәуелді қабат болды, олар феодалдардың меншігі болды және ауыр дене еңбегін атқарды.
Сонымен, қазақ қоғамындағы әлеуметтік топтар Қазақ хандығы дәуірінде қоғамдағы иерархия мен билік пен еңбек бөлінісін көрсететін әртүрлі қызмет атқарып, әртүрлі мәртебеге ие болды.
44 сұрақ
Достарыңызбен бөлісу: |
