Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org
ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту
жүктеу/скачать 8,73 Mb. Pdf көрінісі
|
12-d0bad0b8d182d0b0d0bf
- Бұл бет үшін навигация:
- Айыр түйе, қос өркеш – түйе тұқымының бір түрі. Аруана - сыңар өркеш түйе.
- Мал өсірсең түйе өсір, пайдасы оның көл-көсір
| ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту.
Топтастыру стратегиясы . ІV.Жаңа сабақ. Жұмбақ шешу. Иір-иір денесі, Сахараның кемесі. Ащы шөптер – тамағы, Шөлге шыдап бағады. Балалар, төрт түлік малға нелер жатады? Қой,ешкі, сиыр, жылқы,түйе. Қазақ халқының ұлттық кәсібінің бірі мал бағу. Өздерінің ең жақсы көретін балаларын сол түлік төлдеріне теңеуі де сондықтан.Мысалы: «Ботам», «Бота көзім» , «Құлыным» т.б деуі.Төрт түлік бізге кисек киім, ішсек тамақ, мінсек көлік екенін әрбір сабақта оқып үйрендік. Мақал- мәтелдерді оқытып, мазмұнын түсіндіру. -Ендеше, балалар, бүгін біз төрт түлік малдың бірі – түйе туралы жырды өтеміз . Түйе - Шөл мен аштыққа шыдамды. Ыстық – суыққа төзіп, ұзақ жүрісте қажымайды. «Асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын» деп ұрандаған қызыл өкімет тұсында өркешті жануарлар елімізде азайып кеткен. Түйе бағуды тиімсіз деп тапты ма кім білсін бертіндегі колхоз-совхоз тұсында да бұл түліктің саны соншалықты көбейе қойған жоқ. Ал, осы күні елімізде 150 мыңдай ойсыл қара тұқымы өрісте жүр. Маңғыстау, Қызылорда секілді облыстарда түйе шаруашылығы ертеден тамырланып, қазірде іргелі қожалықтар жұмысын жүйелі жүргізіп отыр. Айыр түйе, қос өркеш – түйе тұқымының бір түрі. Аруана - сыңар өркеш түйе. Айыр түйеден гөрі ыстыққа төзімді, сүті де мол (екі-үш есе), бірақ жүні аз болады төзімді келеді. Аруана Қазақстанда Атырау облысында ғана өсіріледі. Желмая – жалғыз өркеш түйенің (нардың) жүйріктігіне байланысты аңызға айналған түрі. Қазақ аңызында өмір бойы «Жерұйықты» іздеп өткен халық мұңшысы Асан қайғының көлігі. Дана қарт желмаяға мініп, жетпіс жыл жаһан кезген деседі. Шөл мен аштыққа қырық күн шыдаған. Ыстық – суыққа төзіп, ұзақ жүрісте қажымайтын мықты болғаны үшін, халық желмаяны «қара жердің қайығы» деп атап кеткен. Мал өсірсең түйе өсір, пайдасы оның көл-көсір – демекші күніне 40-50 шақырым жүрмесе қаны тарамайтын ойсыл қара негізі екі жылда бір боталайды. Дегенмен күтімін тапса өзге түліктер секілді өсімтал. Пайдасы шаш етектен. -Балалар, түйе сүтін не деп атайды? -Шұбат. Түйе етiнен өндiрiлген бұл сусын қазақ аспаздығында кеңiнен қолданылады. Өзiнiң биологиялық құрамы бойынша тек қана нәрлi және дәмдi азық қана емес, сондай-ақ А, В1, В2, С витаминдерiнiң көзi. Мысалы, В1, В2 витаминдерi бойынша түйе сүтi сиыр сүтiнен асып түседi. Төрт түліктің ішінде түйе сүті бар керегіңе жарайды, құрт-май, балқаймақ алынады, ірімшік жасалады, шұбат ашытылады. Сосын бір ерекшелігі – інген-мая 15-16 ай бойы сауылады. Сүті шайды жақсы үйіреді. Ал шұбаты дертке шипа, емдік қасиеті мол аса пайдалы тағам. Түйенің терісінен таспа, қайыс жасаған. Негізі түйе түбіті мен шудасы тоқыма өнеркәсібі үшін таптырмайтын шикізат. Маң даланың маңғаз жануарының жүні киім болғанда еті ем, шұбаты шипа. Көрпе Жүні шекпен тоқыма киімдері шекпен -Балалар, түйенің төлін қалай атайды? - Бота. -Түйе атасын атаңдаршы? - Ойсылқара. - Түйені қалай шақырады? - Көс-көс. -Түйе қандай шөпті жақсы көреді? -Жантақ, алабота, ащы қурай. жүктеу/скачать 8,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|