Қазақстан республикасы ауыл

158
Лактациядағы сиырлардың ішкі мүшелерінің жұмысын және зат алмасу процестерін 
бағалау үшін лактацияның 3 фазасы таңдалды: 1 фаза (лактацияның басталуы), 
төлдегеннен кейін 3-4 аптадан кейін; 2 фаза (ең жоғары лактация) төлдегеннен кейін 4-6 
ай, 3 фаза (лактацияның аяқталуы), төлдегеннен кейін 8-9 ай және құрғақ кезең.
Әртүрлі топтардағы сиырлардың қан көрсеткіштері арасындағы статистикалық талдау 
Стьюденттің t-тесті және математикалық талдаудың параметрлік емес әдістерін қолдану 
арқылы жүргізілді. Бақылау ретінде суалту кезеңдегі клиникалық сау сиырлардың 
деректері пайдаланылды. Осы топтағы сиырлар аналогтар принципі бойынша алдын ала 
клиникалық тексеруден және қан мен сүт сынамаларынан кейін субклиникалық маститке 
(СКМ) және субклиникалық кетозға (СКК) экспресс-тесттермен тексерілді. Лактация фа-
залары бойынша сиырлардың қанының орташа арифметикалық мәндері суалту кезеңдегі 
сиырлар тобындағы орташа мәндермен және «Diagnostic Group» (Neo Medica) зертхана-
сы бойынша нормаланған мәндермен салыстырылды.
Зерттеу нәтижелері. Тәжірибеде зерттелген 18 биохимиялық қан көрсеткіштерінің, 
соның ішінде ақуыз фракцияларының пайыздық көрсеткішінің 8 көрсеткіші бойынша 
қалыпты мәндерден ауытқулар болды. Суалту кезеңде сиырларда қалыпты гипоглике-
мия, билирубинемия, хлоридтер мен темірдің төмен мөлшері байқалды. Лактацияның 1-3 
фазасындағы сиырлардың топтарына келетін болсақ, мұнда глюкоза мен билирубиннің 
құрамында ғана емес, трансаминазалардың белсенділігінде де айтарлықтай өзгерістер 
байқалды. Лактацияның шыңында аланинаминотрансферазаның (АЛТ) айтарлықтай 
жоғары белсенділігі (28,4±0,96-ға қарсы 45,9±1,1) және лактацияның бастапқы 
фазасындағы аспартатаминотрансферазаның (АСТ) жоғары деңгейі анықталды (114,1±0,6 
қалыпты көрсеткішке 74,8±0,9 қарсы).
Лактацияның 2-ші фазасындағы холестериннің айтарлықтай жоғары деңгейі 
(131,0±0,21-ке қарсы 203,7±0,6) және сиырлардың барлық тәжірибелік топтарында 
триглицеридтердің жоғарылауы бауырдың зақымдалуымен байланысты болуы мүмкін, 
өйткені 2 аптадан кейін 1 және 2 топтардан 2 сиыр клиникалық кетозға байланысты жой-
ылды. Хлоридтердің концентрациясы туралы деректер бұл нәтижелерді жанама түрде 
растайды, өйткені барлық сиырларда бұл көрсеткіш қалыпты мәндерден төмен болды 
(1-кесте).
1 кесте - Әртүрлі лактация кезеңіндегі сиырлар қанының биохимиялық 
көрсеткіштерінің нәтижелері
Көрсеткіштері,
өлшем бірлігі
Қалыпты 
көрсеткіштері
Суалту 
кезеңі
Лактация кезендері
1
2
3
n=7
n=10
n=15
n=8
Жалпы белок, г/л
6,2-8,2
7,36±0,6
7,9±0,4
8,55±0,9
7,74±0,8
Альбумин, г/л
2,8-3,9
3,0±0,12
3,2±0,45
3,3±0,42
3,0±0,52
Глюкоза,ммоль/л
2,3-4,1
1,9±1,05
1,84±0,7*
1,7±0,8*
2,1±0,2
Биллирубин жалпы, 
мкмоль/л
0,7-14
14,8 ±1,02
18,5±0,9*
20,8±1,1* 15,2±0,9
Мочевина, ммоль/л
2,8-8,8
5,54±0,2
3,18±0,5
4,57±0,15 5,42±0,02
Хлоридтер, ммоль/л
96-109
95,01±0,11
87,9±0,2
88,1±0,5
90,1±0,3
Сілтіфофатаза, ммоль/л
18-153
43,2±0,2
51,0±0,12
88,5±0,09 65,2±0,8
АЛТ, ммоль/л
6,9-35
28,4±0,96
31,1±0,45
45,9±1,1* 29,1±0,98
АСТ, ммоль/л
45-110
74,8±0,9
114,1±0,6* 96,60±0,7 93,2±1,23
Билирубин, мкмоль/л
0-5
2,5±0,12
3,8±0,5
2,6±0,6
3,1±0,17
Холестерин, моль/л
64-200
131,0±0,21
149,1±0,4
203,7±0,6 199,0±0,4
Креатинин, мкмоль/л
56-162
145,4±0,5
159,2±0,8
132,1±1,1 155,2±0,9

159
Темір, мкмоль/л
27-40
15,9±0,7
60±0,09
41,2±0,07 48,4±0,4
Кальций, ммоль/л
8,4-11,2
11,16±0,11
9,75±0,22
10,6±0,48 11,40±0,6
Фосфор, ммоль/л
4,33-7,74
5,71±0,13
3,92±0,37
6,77±0,32 5,69±0,4
Триглицеридтер,моль/л
0,2-0,6
1,32±0,2
3,68±0,1*
6,35±0,1* 1,85±0,8*
Магний, ммоль/л
0,7-1,2
2,0±0,8
2,51±0,5*
3,11±0,2* 3,0±0,1*
Белок фракциялары:
Альбуминдер, %
30…50
40,7±1,7
40,6±2,4
41,9±1,8
32,4±0,8
α-глобулиндер, %
12…20
12,4±1,2
13,7±1,1
12,5±1,7
17,8±0,8
β-глобулиндер, %
25…40
31,7±1,5
29,8±2,1
29,8±0,3
31,9±1,1
γ-глобулиндер, %
10…16
15,2±1,0
15,9±1,4
15,8±0,2
17,9±0,8
Ескерту* - P<0,05
Қандағы глюкозаның оңтайлы деңгейі, бауырдағы гликогеннің синтезі мен ыдыра-
уынан және көмірсутекті емес көздерден көмірсулар қорын толтыру, яғни глюконео-
генез реакциялары есебінен сақталатыны белгілі. Глюконеогенездің күшеюі бүйрек 
үсті бездерінің кортикальды қабатының жасушалары арқылы глюкокортикоидтар 
инкрециясының жоғарылауы жағдайында ғана мүмкін болады, себебі глюкокортикоид-
тар - глюконеогенездің негізгі ферменттері болып есептелінеді [4].
Біздің зерттеулерімізде шаруашылықтың барлық сиырларында гипермагние-
мия байқалады - бұл механизмнің зақымдалуымен тікелей байланысты және қандағы 
глюкозаның деңгейіне әсер ететінбүйрек үсті безінің жеткіліксіздігінің симптомы.
Ақуыз фракциялары туралы мәліметтерге келетін болсақ, сиырлар тобында 
лактацияның соңғы кезеңінде γ-глобулиндер деңгейінің жоғарылауы анықталды, бұл 
қабыну процесінің болуын көрсетеді (17,9%,қалыпты 16%көрсеткішке қарсы).
Осылайша, өнімді сиырлардың лактацияның белсенді фазасындағы зат алма-
су бұзылыстарды болжау үшін,қанындағы биохимиялық көрсеткіштерді бағалау 
нәтижелерін глюкозаның, ақуыздың және бауыр ферменттерінің концентрациясы-
мен қатар триглицеридтердің, холестериннің, магнийдің және хлоридтердің мөлшерін 
қолдануға болатынын көрсетеді. 

жүктеу/скачать 5,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: