Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі е. Ы. Бидайбеков, В. В. Гриншкун, Г. Б. Камалова, Д. Н. Исабаева, Б.Ғ. Бостанов білімді

152
Коррекциялық педагогиканы ақпараттандырудың тиімділігін 
арттыру қажеттілігі мүмкіндігі шектеулі оқушыларды оқытуда 
қолданылатын Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын 
құруға деген негізгі нұсқауларды белсенді түрде қалыптастырады. 
Жасалу барысында мұндай құралдарды жеке оқушының дербес 
психикалық немесе физиологиялық сипаттамаларының салдарынан 
пайда болатын арнайы ерекшеліктеріне бейімделу мүмкіндігіне ие 
əмбебап  қолданушы интерфейсімен қамтамасыз ету қажет.  Мұндай 
интерфейстің маңызды құраушысы объектіге бағытталғандығы, 
кеңдігі, мультимедиалығы, қолданушыға қатысты алғанда 
қолайлылығы болып табылады. 
 Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын қолдану 
арқылы оқыту үдерісі кең түрде дербестендірілген болуы тиіс, оның 
нəтижесінде оқушыларды табысты оқыту жəне бейімдеуге жағдай 
жасалады. Мүмкіндігі шектеулі оқушылардың шектеулерімен, оның 
жеке мектеп пəндері немесе тақырыптарын меңгеру дəрежесін еске-
ре отырып, сəйкесінше оқыту кестесін дербестендіруді жоспарлау 
есебінен Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарымен 
қарым-қатынас жасау сценарийін құру ұсынылады. Ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарында жеке мектеп пəндерінің 
арасындағы байланысты ескеру арқылы  өздігімен дербес бақылау 
жүйесі болуы тиіс. 
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарында 
дидактикалық материалдардың өзгерісінің мүмкіндігін, əртүрлі 
күрделілік деңгейлерін еңгізу жəне мүмкіндігі шектеулі оқушылар 
мектептегі оқыту кезеңінде оқытудың өздігінше қарқынын таңдауы 
қарастырылуы қажет. Мүгедек оқушыға кез келген тақырыпты 
меңгеру оңай болатындай Ақпараттық-қатынастық технологиялар 
құралдары мультимедианың: мəтін, графика, дыбыс, бейне, анима-
ция тəрізді барлық мүмкіндіктері ескерілетін бірнеше көп қызметті 
компьютерлік оқытушы программалармен сəйкестікте болуы тиіс. 
Мүмкіндігі шектеулі оқушыларды кейіннен жұмысқа тұра алатын-
дай, оларға тиесілі жұмыс орындарының сипатын, олардың еңбек 
жағдайы ескеріліп, арнайы  жұмыстың мазмұнын жəне əдістемесін 
оқу жоспары негізінде қалыптастыру қажет. Ақпараттық-қатынастық 
технологиялар құралдарын құру жаңа телекомуникациялық техно-
логиялар негізінде жүргізілуі тиіс. Ақпараттық-қатынастық техно-
логиялар қатынастық мүмкіндіктеріне негізделген қашықтықтан 
оқыту, мүмкіндігі шектеулі оқушыларға білім алуда кедергі 

153
келтіретін жағдайларды болдырмауға көмектеседі: басқа мектепке 
көше алмауы, ауруы себебінен сабақ жіберуі, арнайы педагогикалық 
көзқарастың жоқтығы.
Осыған ұқсас мақсаттарға жету үшін ақпараттандыру 
құралдарымен жұмыста интернет жергілікті компьютерлік желінің 
мүмкіндіктерін қолдану ұсынылады. Ақпараттық-қатынастық техно-
логиялар құралдары арқылы Интернет ресурстарын жəне мүмкіндігі 
шектеулі оқушыларды мүмкін болатын қашықтықтан оқытуда 
қолдану олардың əлемдік ақпараттық кеңістікке енуіне жағдай жа-
сайды, онда мүгедек оқушылардың білімді алу мүмкіндігі уақыт 
жағынан жəне өзін-өзі дамыту жағынан болсын кеңістік жағынан 
шектеусіз. 
5-тарау сұрақтары мен тапсырмалары
1.  Ақпараттық жəне телекомуникациялық технологияларға не жатады? 
2. Ақпараттық жəне телекомуникациялық технологиялар білім беру 
үдерісінің тиімділігіне қалай жəне неліктен əсер етеді?
3. Білім берудің ақпараттандыру технологияларын ақпараттық жəне 
телекомуникациялық технологиялардан қалай ерекшелейді?
4.   Гипермəтін дегеніміз не жəне гипермəтін қарапайым мəтіннен қалай 
ерекшеленеді?
5.  Гипермəтінде қандай компоненттер болуы тиіс? Гипермəтінде қандай 
компоненттердің болуы міндетті емес?
6.  Гиперсілтеме дегеніміз не? Гиперсілтеме қайда жəне қалай пайдала-
нылады?
7. Гипермедиа дегеніміз не жəне гипермедиа гипермəтіннен қалай 
ерекшеленеді?
8.  Мультимедиа мен гипермедиа арасында қандай байланыс бар?
9.  Гипермəтіннің тезаурус дегеніміз не?
10.  Гипермəтіндік құжаттарға мысал келтіріңіз?
11. Білім берудегі гипермəтін мен гипермедианы қолданудың негізгі 
артықшылықтарын көрсетіңіз?
12. Гипермəтіннің ақпараттық мақалаларын қалыптастыру принциптерін 
атаңыз.
13. Үлгілеу үдерісі нені білдіреді?
14. Үлгілеуді қолдануға мысал келтіріңіздер.
15.  
Ақпараттық үлгі дегеніміз не? Анықтама беріңіз жəне мысалдар 
келтіріңіз.
16. Ақпараттық үлгілеу дегеніміз не? Анықтама беріңіз жəне мысалдар 
келтіріңіз.

154
17. 
Сізге белгілі қазіргі телекомуникациялық желілер сервистерін 
атаңыз.
18. 
Телеқатынастық желілер сервисінің ерекшеліктері жəне артық-
шылықтарын сипаттаңыз.
19. Телеқатынастық желілер сервисінің қандай білім беру мүмкіндіктері 
бар?
20. Оқу телеконференцияларын тиімді жүргізу үшін не қажет?
21. Бөлінген ақпараттық ресурстар дегеніміз не? Сізге білім беруде 
қолдануға бағытталған белгілі ресурстарға мысал келтіріңіз.
22. Бөлінген ақпараттық ресурстарды білім беруде қалай қолдануға бо-
лады?
23. 
Оқу телекомуникациялық жобаны қалай ұйымдастыруға жəне 
жүргізуге болады?
24. Өздігінен білім алуда ақпараттық жəне телекомуникациялық техно-
логияларды қолданудың негізгі бағыттары мен артықшылықтарын 
сипаттаңыз.
25. 
Білім беруде қолданылатын телеқатынастар ақпараттандыру 
құралдары жүйесінде негізгі кіріктірілген рөлді неліктен 
атқаратындығын түсіндір.
26. Сұхбат дегеніміз не?
27. Білім беруді ақпараттандыру құралдарымен оқушының арасындағы 
сұхбатты қалай ұйымдастыруға болады?
28. 
Оқытудың мультимедиалық құралдарының қандай қасиеттерін 
интербелсендік деп атайды?
29. Интербелсендіктің қандай түрлерін білесіз?
30. Мультимедиалық құралдарды педагогикалық қолданудағы сұхбаттың 
рөлі қандай?
31. Оқытудың мультимедиалық құралдарымен сұхбатты ұйымдастыру-
дың жүйесі қандай қасиеттерге ие болуы тиіс?
32. Сізге оқытудың мультимедиалық құралдарымен оқушының сұхбатын 
ұйымдастырудың қандай мəселелері белгілі?
33. 
Мультимедиалық құралмен оқушының арасындағы сұхбаттың 
ақиқаттығы мен ашықтығын қамтамасыз ету үшін не қажет?

155
6-ТАРАУ ТЕЛЕҚАТЫНАСТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
6.1 Компьютерлік желілер көмегімен ақпарат алмастыру
Жалпы орта білім берудегі қазіргі жүйе жəне оған кіретін оқу 
бағыттары оқушылардың ақпаратпен жұмыс жасау іскерлігін 
қалыптастыруға бағытталған. Қазақстан Республикасының білім 
беруін дамытуға бағытталған артықшылықтары белгіленген көптеген 
мемлекеттік бағдарламаларында  ақпараттық қоғам жағдайында 
оқу мекемелерінін бітірушілердің кəсіби іс-əрекетінің негізгі 
стержені, сондай-ақ ақпараттық мəдениеттің қажетті компоненті 
болып табылатын оқушылардың ақпаратпен жəне оны өңдеу 
құралдарымен жұмыс жасаудың жалпы оқу жəне жалпымəдени 
дағдыларын қалыптастыруға ерекше мəн беріледі. Өз кезегінде, 
болашақ бітірушілердің ақпараттық мəдениетін қалыптастыруға 
ұмтылу оқушылардың телеқатынастар жəне жаппай ақпарат 
құралдары, əртүрлі білімді жəне шығармашылық жетілуге мүмкіндік 
беретін телекомуникациялық құралдарды қолдану, ақпараттың 
шынайылылығының бағасын, сыни тұрғыдан ойлаудың дамуын, 
ақпарат жəне білімді салыстыра білуін, ақпараттық үдерісті дұрыс 
ұйымдастыруын, ақпараттық қауіпсіздікті  бағалау жəне қамтамасыз 
ету туралы білімді меңгеругіне бағытталған жалпы білім беруге 
əкеледі. 
Телеқатынастық жүйелер жалпы білім беру жүйесінде 
алдыңғы орында ғана емес, сонымен қатар практика жүзінде 
қоғам өмірінің барлық аясында негізгі рөл атқарады. Телеқаты-
настық ақпараттық кеңістіктің даму деңгейіне сəйкес желілік 
ақпараттық технологиялардың байланысы мен дамуы өз белгісін са-
луда, оларды ақпаратты беру технологиялары ретінде қарастыруға 
болады.
Байланыс желісі ретінде каналтүзеуші аппаратураға арналған 
проводтық, радио-оптикалық жəне басқа байланыс каналдары 
жиынтығы, сонымен қатар аталған желінің қызметін қамтамасыз 
ететін орталықтар жəне байланыс жүйелері түсіндіріледі. Прак-
тика жүзінде ақпараттық телекомуникациялық жүйелерді құруда 
қолданылатын қазіргі байланыс желілерінде, сипаты жағынан 
əртүрлі желінің бөліктері біруақытта қатыса жəне жұмыс жасай 
алады. Мұндай мүмкіндіктері көп жағынан желілік ақпараттық 

156
технологияларды құру жəне қолдану стратегиясы мен тактикасын 
анықтайды. 
Желілік ақпараттық технологиялар  байланыс каналдарының 
дамуымен қатар дамыды. Өткен ғасырдың басында телеграфтық 
жəне телефон желілерінің негізін ұқсас проводтық жəне 
электробайланыстың радиоканалдары құрады, сондай-ақ олар 
микроэлектрониканың дамуына байланысты ақпаратты беруі 
жөнінен сапасы жəне жылдамдығы жоғары байланыстың 
сандық волоконды-оптикалық сымдарымен ауыстырыла баста-
ды. Телеқатынастық жүйенің жұмысын ұйымдастырудың рацио-
налды əдістерін біріктіретін  телекомуникациялық технология-
лар ұғымы пайда болды. Бүгінгі күні жалпы білім беру жүйесінде 
қолданылатын телекомуникациялық жүйелер, компьютерлердің 
өзара жалғастырылуына негізделген. Өзара байланысқан 
компьютерлерді əртүрлі көзқарас тұрғысынан қарастыруға болады. 
Бір жағынан, компьютерлерді біріктіру – бұл компьютерлік желі. 
Басқаша жағынан – бұл кеңістікте ақпаратты алу құралы, адамдар 
арасындағы қатынасты ұйымдастыру құралы. Осы қасиетіне қарай 
компьютерлік желілерді олардың құрылғыларының ерекшеліктерін 
емес, жұмысын баса айта отырып телекомуникациялық желілер деп 
атайды.  
Жергілікті жəне ауқымды желілер деп бөледі. Жергілікті 
желі деп бір мекемеде, аудан, қала, ел көлемінде орналасқан 
компьютерлерді байланыстыратын желіні айтады. Басқаша 
айтқанда, кеңістік жөнінен шектелген желіні жергілікті желі дейміз. 
Жергілікті желілер білім беру аясында көбірек таралған. Көптеген 
мектеп жəне басқа оқу орындарының компьютерлері жерігілікті 
желімен байланыстырылған.  Сонымен қатар, əртүрлі мекеме-
де немесе əртүрлі жерде орналасқан мекемелердегі қазіргі тех-
нологиялар жеке компьютерлерді байланыстыруға мүмкіндік 
береді. Компьютерлері жергілікті желіге қосылған əртүрлі елде 
филиалы бар оқу орындарын кездестіруге болады. Бұдан басқа, 
жергілікті желі білім беру аясында жергілікті желінің барлығын 
дəлелдейтін əртүрлі оқу мекемелеріндегі компьютерлерді қосуға 
мүмкіндік береді. 
Жергілікті желіден ауқымды желінің ерекшелігі кеңістіктік 
шектелмейді. Ауқымды желіге кез келген компьютер қосыла алады. 
Кез келген адамға осы желіде орналасқан ақпаратты алуға мүмкіндік 
туады.  Ауқымды телекомуникациялық желінің мысалы Интернет 

157
(INTERNET) желісі болып табылады. Интернет жалғыс ауқымды 
телекомуникациялық желі болып табылмайды. FIDO немесе SPRINT 
желілері сияқты басқа да желілер бар.
Осылайша, жалпы білім беру жүйесінің көптеген мектептері 
мен басқа да оқу мекемелерінде жергілікті желілер, сонымен қатар 
ауқымды желілерді қолдану мүмкіндігі бар.  
Ақпараттық жəне телеқатаныстық технологиялардың 
көптүрлілігіне қарай, сонымен қатар оларды Интернет бүкілəлемдік 
ақпараттық компьютерлік желісінің байланыс каналдары бойын-
ша тасымалдаудағы ұйымдастыру тəсілдері орталықтандырылған. 
Бұдан басқа, бүгінгі күні бұл практикалық бірыңғай ауқымды 
телекомуникациялық желісі жалпы білім беру жүйесінде күнделікті 
қолданыс табуда. Интернет арқылы əртүрлі форматтағы (мəтін, 
графикалық бейнелер, дыбыс, бейне жəне т.б.) мəліметтерді та-
сымалдау жоғарғы жылдамдығы жəне беріктігімен ерекшеленеді. 
Интернет желісі оқу материалын ұжымдық түрде алуға мүмкіндік 
береді, соның ішінде оқулықтар (электрондық мəтіндер), сонымен 
қатар күрделі интербелсендік жүйе, компьютерлік үлгілер, виртуал-
ды оқу орталары жəне т.б. 
Интернет желісі ақпаратының көздері мен қолданушылар саны 
үзіліссіз артуда. Бұдан басқа, телекомуникациялық көмек көрсетудің 
сапасы жақсаруда. Осыған орай Интернетке жоғары дəрежедегі кіру 
мүмкіндігін тек қана экономикалық жəне басқа саладағы кəсіпорын 
жəне ұйымдар ғана  алып қоймайды, сонымен қатар жалпы орта 
білім беру мекемелерінің де кіру мүмкіндігі бар. 
Қазіргі Интернет ақпаратты іздеуді ұйымдастыру проблемалары-
мен сипатталады. Соның ішінде, қажетті сөз жəне сөйлем тіркестері 
арқылы желі беттеріне сілтемелерді табатын іздеу жүйелері 
жасалған. Сонымен қатар, іздеу жүйелерінің барлығына қарамастан, 
қолданушының ақпаратты іздеуге, алынған мəліметтерді өңдеу жəне 
жүйелеу үдерісіне көптеген уақыты кетеді.  Білім беруде бұл мəселе 
ерекше көрінеді; білім беру ақпараттық ресурстары егер желіде бол-
са да, жүйелі түрде берілмеген болады. Осыған ұқсас ресурстардың 
жүйелік тұрғыдан орналаспауынан, сонымен қатар психологиялық-
педагогикалық, технологиялық, эстетикалық, эргономикалық жəне 
басқа да Интернет желісіндегі ақпараттық ресурстарды жасау мен 
жүзеге асырулау мəселелерінің бірыңғай жүйесінің жоқтығынан 
 
телекомуникациялық құралдарды білім беру үдерісінің сапасын арт-
тыру мақсатында практикалық қолданылмауына əкеледі. 

158
Өте кең таралған қатынастық технологиялар жəне оған 
сəйкесінше компьютерлік желідегі сервис адамдар арасындағы же-
дел байланысты қамтамасыз ететін ақпараттық мəліметтерді тара-
ту жəне өңдеудің компьютерлік тəсілі технологиясы  болып табы-
лады.  Электрондық пошта (E-mail) – компьютерлік желіге кіруге 
мүмкіндігі бар адамдар арасындағы мəліметтерді сақтауға жəне 
тасымалдауға арналған жүйе. Электрондық пошта арқылы кез кел-
ген ақпаратты (мəтіндік құжаттар, бейнелер, сандық мəліметтер, 
дыбыстық жазбалар жəне т.б.) компьютерлік желімен тасымалдауға 
болады. 
Электрондық поштаның жалпы дамуы көпқолданушылық 
жүйелердегі қолданушылардың локальді ара қатынысының да-
муы арқылы жүрді. Қолданушылар mail бағдарламасын қолдану 
арқылы бір мейнфрейм (үлкен компьютер) шегінде бір-біріне хабар-
лама жібере алады. Келесі қадам басқа машинадағы қолданушыға 
хабарлама жіберу мүмкіндігі болды – ол үшін машина атының 
көрсеткіші жəне машинадағы қолданушы аты қолданылады. 
Мекенжай (адрес) foo!joe түрінде жазылады. Электрондық 
поштаның үшінші қадамы үшінші компьютер арқылы хаттар-
ды жіберудің құрылуы кезінде шықты. UUCP-адрес қолданған 
жағдайда қолданушы бірнеше аралықтағы машиналардан кейінгі 
қолданушыға дейін өзіне бағдар қосады (мысалы, gate1! Gate2! 
Foo!joe - арналған хат, gate1! Gate2! машиналары арқылы foo ма-
шинасына). Мұндай адресаттың кемшілігі болып, қолданушыға 
машина адресатының нақ жолын білуі керектігі табылады. DNS 
атты үлестірмелі ғаламдық жүйені пайда болуынан кейін, адресті 
көрсету үшін - user£example.com домендік аттары қолданыла бас-
тады (example.com машинасындағы user қолданушысы). Мұнымен 
қатар бір мезгілде «машинада» ұғымының қайта қарастырылуы 
болды: пошта үшін бөлініп шығарылған серверлер қолданыла бас-
тады, оған қарапайым қолданушылардың мүмкіндігі болған жоқ 
(тек əкішілік), ал қолданушылар өздерінің машиналарында жұмыс 
жасайтын, мұнымен бірге пошта қолданушылардың жұмыс маши-
наларына емес, пошталық серверге келетін. Сол жақтан қолданушы 
əртүрлі желілік хаттамалар арқылы өздерінің пошталарын алатын 
(қазіргі уақытта үлестірімдердің арасында POP3, Imap, Mapi, веб-
интерфейстер). DNS-ң пайда болуымен қатар бір мезгілдері пош-
таны жеткізіп тастау бағдарламаларының резервті жүйесі ойлап 
табылды, ал пошталық адрестегі домендік ат нақты компьютер аты 

159
болудан қалды жəне пошталық адрестің қарапайым фрагменті бо-
лып саналады. Доменнің қызмет көрсетуіне көптеген серверлер жа-
уап бере алады, ал бір доменнің қолданушыларының арасында ортақ 
ештеңе болмауы қажет. Сонымен қатар, басқа да электрондық пошта 
жүйелері бар: Netmail - Фидонет желісінде, X.400-X.25 желісінде. 
Оларға интернеттен жəне пошталық шлюз арқылы қайта жүзеге 
асырылуы мүмкіндігі беріледі. Поштаның маршрутизациясы үшін 
X.25 желісіндегі DNS-де арнайы ресурсты жазу қарастырылған.
Мұндай сервистік қызмет:
-  тасымалдау алдында құжатты редакциялауды;
-  құжаттарды жəне мəліметтерді сақтауды;
- корреспонденцияларды тасымалдауды;
-  ақпаратты тасымалдауда пайда болатын қателерді тексеруді 
жəне түзетуді;
- 
адресаттың корреспонденциясының алғандығы туралы 
мəліметті алуды;
-  ақпаратты алуды жəне сақтауды;
-  алынған коррекпонденцияны қарастыруды жүзеге асырады.
Электрондық пошта оқыту үдерісіне қатысушылармен қарым-
қатынаста жəне оқу-əдістемелік материалдарды тасымалдауда 
қолданылады. Жалпы орта білім беруге тартатын электрондық 
поштаның маңызды қасиеті, ақпаратпен асинхронды түрде ал-
масуды жүзеге асыруға жағдай жасайды. Электрондық поштаны 
қолдану үшін, ақпаратты жіберу, қабылдау жəне өңдеуге арналған 
пошталық клиенттің бірнеше командасын меңгеру жеткілікті. 
Электрондық пошта құралдарымен қатынас жасауда техникалықтан 
гөрі, психологиялық-педагогикалық проблемалар көп кездеседі. 
Ақпарат үзіліссіз қарым-қатынас жасаудан сөз арқылы емес, соны-
мен қатар мимика, жест немесе т.б. қатынас жасаудың басқа түрлері 
де қамтылады. Эмоцияны беруде «Смайликтерді» қолдануға болады, 
бірақ бұл бетпе-бет қарым-қатынас жасаумен қамтамасыз етпейді. 
Соған қарамастан, жазбаша сөздерден осындай мүмкіндіктерді 
қолдану, жағымды дəлдік, ойды жеткізудің қысқалығы жəне 
ұқыптылыққа тəрбиелейді. 
Электрондық пошта педагогтармен қосымша мəлімет алу, 
бақылау жұмыстарын жіберу жəне жұмтастарымен кəсіби қарым-
қатынас жасау   үшін қолданыла алады. Соныман қатар асинхрон-
ды режимде электрондық сабақтарды өткізуге қолдануға болады, 
сондай-ақ алдын ала сабақтың мəтіні, ұсынылатын əдебиеттер 

160
жəне басқа да оқу материалдары оқушыларға электрондық түрде 
беріледі де, содан кейін электрондық пошта арқылы қосымшалар 
жүргізіледі. 
Электрондық поштаның ыңғайлылығы жəне ерекшеліні бір 
мəліметті бірнеше адресатқа жірбеуге болатындығында. 
Осыған ұқсас жіберу принципі Интернет желісінің басқа 
қызметінде  жіберу сілтемелері атымен қолданылады. Бұл сер-
вис өзара жазылу режимінде жұмыс істейді. Жіберу тізіміне 
жазылғаннан кейін, анықталған кезеңде абонент өзінің пошталық 
жəшігінде таңдалған тақырып бойынша электрондық мəліметтерді 
таңдай алады. Интернет желісіндегі жіберу тізімдері  кезеңдік басы-
лымдар қызметін атқарады. 
Жалпы білім беру жүйесінде жіберу тізімі көмегімен «виртуал-
ды оқу сыныптарын» ұйымдастыруға болады. Құрылған оқу тобын-
дағы оқушылар жазылудың ережесі жəне тəсілдері түсіндіріледі жəне 
содан кейін жұмыс жасауға кіріседі. Топтың кез келген мүшесіне 
адрестелген əрбір мəлімет, топтың барлық мүшелеріне авто-
матты түрде таратылады. Осындай топтың бір мүшесі мұғалім бола 
алады.  
Жіберу тізімін қолданудың негізгі дидактикалық мүмкіндіктері 
оқу-əдістемелік материалдарды автоматты түре жіберу жəне вир-
туалды оқу сыныптарын  ұйымдастыру болып табылады. 
Қазіргі телекомуникациялық желілердің жəне жалпы 
қызығушылығы бойынша біріктірілген адамдар арасындағы 
ақпаратпен алмасуды жүзеге асырушы басқа танымал сервис теле-
конференциялар болып табылады. 
Телеконференция арнайы тақырып бойынша пікірталастарды 
жəне жаңалықтармен алмасуды ұйымдастыруға арналған желілік 
форумды білдіреді. 
 Телеконференция желідегі арнайы компьютерлердегі 
қызығушылықтары жөніндегі мəліметтерді жариялауға мүмкіндік 
береді. Пікірталасқа арналған тақырыпты таңдап жəне компью-
терге қосылу арқылы мəліметті оқуға болады. Бұдан əрі, таңдауы 
бойынша, мақаланың авторына жауап беру немесе өзінің мəліметін 
жіберуге жағдай жасалынған. Осылайша, жаңалық сипатындағы 
желілік пікірталас ұйымдастырылады, ондағы мəлімет біршама 
уақыт кезеңінде сақталады. 
 Компьютерге қосылған аудио жəне бейнеқұрылғылардың (ми-
крофон, цифрлық бейнекамера жəне т.б.) болуы жалпы орта білім 

161
беру жүйесінде кеңінен таралған компьютерлік аудио жəне бейне-
конференциялар ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Электрондық поштаны қолдануға негізделген жіберу тізімінен 
ерекшелігі, кейбір конференциялар жəне жаңалықтар тобы нақты 
уақыт режимінде жұмыс істейді. Оның айырмашылығы, жіберу 
тізімі жағдайында ақпаратпен алмасу off-line режимінде автомат-
ты түрде электрондық жазбаны жіберу жолымен орындалады. Оқу 
сабақтарын ұйымдастыруда оқытушы көрсеткен жаңалықтар тобын 
қолдану мақсатқа лайық болуы тиіс.
Компьютерлік желілердегі техникалық құралдардың дамуы-
мен мəліметтерді беру жылдамдығы артуда. Бұл желіге қосылған 
қолданушыға мəтіндік мəліметтермен ғана емес, сонымен қатар 
дыбыс мен бейнесуреттермен алмасуға мүмкіндік береді. Желі 
арқылы қарым-қатынасты жүзеге асыратын программалардың түрі 
Internet Explorer құрамына кіретін NetMeeting программасы болып 
табылады. MS NetMeeting Интернет желісі арқылы жүзеге асыры-
латын ақпараттандыру құралы болып табылады. Дыбыстық бай-
ланысты жүзеге асыру үшін, сəйкесінше техникалық құрылғылар: 
дыбыстық карта, микрофон жəне акустикалық жүйелер қажеттігін 
айта кету керек. Бейне суреттерді жіберу үшін бейнеплата жəне ка-
мера немесе Video for Windows  стандартын көтеретін тек қана ка-
мера қажет. 
Оқыту үдерісінде MS NetMeeting-ді қолданудың негізгі 
бағыттары болып табылады:
- нақты уақыт аралығында дыбыстық қарым-қатынаспен 
қолданушылардың бейнесуреттерін жіберу негізінде виртуал-
ды оқу жəне қосымша сабақтарды ұйымдастыру;
-  ақпаратпен мəтіндік жəне графикалық режимде алмасу;
- 
on-line режимінде оқу ақпаратымен жұмыс жасауды 
ұйымдастыру;
- нақты уақыт аралығанда файл түріндегі оқу-əдістемелік 
ақпаратпен алмасу.
Маңызды телекомуникациялық технологиялардың бірі бөлінген 
мəліметтерді өңдеу болып табылады. Бұл жағдайда дербес ком-
пьютерлер ақпараттың пайда болу жəне қолдану орындарында 
қолданылады. Егер олар байланыс каналдарымен жалғанған болса, 
онда олардың ресурстарын іс-əрекеттік жеке қызметтік аясы бойын-
ша бөліп тастауға жəне децентрализация бағытында мəліметтерді 
өңдеу технологиясын өзгертуге болады. 

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: