Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі е. Ы. Бидайбеков, В. В. Гриншкун, Г. Б. Камалова, Д. Н. Исабаева, Б.Ғ. Бостанов білімді

206
-   оқытудың дидактикалық циклінің толықтығы (түгелдігі) жəне 
үздіксіздігі;
-  нақты оқу пəнінің өзіндік бейнелілігін жəне ерекшеліктерін 
есепке алу;
-   сəйкесті ғылымның ерекшелігін есепке алу;
-   оқу пəнінің ғылыми ұғымдарының жүйесін бейнелеу;
-   бақыланатын жаттығу əрекеттерін жасауға мүмкіндік беру.
Психологиялық-педагогикалық сараптама жүргізу кезінде 
электрондық білім беретін басылымдар мен ресурстардың негізгі 
қасиеттерінің ашылу деңгейі мен толықтылығы бағаланады. Олар 
педогогикалық тиімділікке қолжетуге, оқу жүйесінің нəтижелелігін 
арттыруға, қарастырылатын электрондық білім беретін басы-
лымдар мен ресурстардың құрауыштары психологиялық прин-
циптер мен талаптарға (білім алушылардың жас мөлшеріне жəне 
қызығушылықтарына, оқу жүйесіне дамытушы құрауыштарды 
пайдалану, танымдық белсенділікті жеделдету тəсілдері) сай келуін 
бағалау, оқыту жүйесінің өзгермелі принциптеріне сай келуін 
бағалауға мүмкіндік жасайды.
Дизайн-эргономикалық сараптама. Сараптама қызметінің осы 
сатысын орындау кезінде электрондық білім беретін басылымдар 
жəне ресурстардың интерфейстік құрауыштарының сапасын бағалау 
жүргізіледі. Жəне олардың бірыңғай эргономикалық, эститикалық 
жəне денсаулықты қорғау талаптарына сəйкес келуі тиіс. 
Тексеру барысында анықталады:
-   электрондық білім беретін басылымдар немесе ресурстардың 
уақытша жұмыс жасау режімдері, оның құрауыштарының 
денсаулықты қорғау талаптарына сай келуі;
-   монитор бетінде ақпаратты визуалдауға қолданылатын тəсілдің 
сипаттамасы, түс сипаттамалары, ақпаратты кеңістікке орна-
ластыру сипаттамалары, визуалдауға қолданылатын тəсілдің 
ақпараттандыру құралдарының осы сатыдағы жалпыға ортақ 
тəсілінің сай келу деңгейі;
-   монитор бетінде əріптік-сандық символдарды жəне белгілерді 
ұйымдастыру сипаттамалары;
- 
 диалог ұйымдастыру сипаттамалары (білім алушы үшін 
қолжетімділігі, əсер етуге жауап беру уақыты немесе басқару 
əрекеттері, нұсқалар саны жəне «мəзір» типті сұрақтардың 
жауаптары шындыққа сай келуі, нұсқаулықтың немесе сыбыр 
сөздің бар болуы);

207
-   дыбыстық сүймелдеудің сипаттамалары (дыбыстық ақпаратты 
қабылдау ыңғайлығы, дыбыстық сипаттамаларды баптаудың 
қолайлылығы, жəне дыбыстық сүйемелдеу қарқынының 
тиімділігі);
-   оқу жүйесін ақпараттандыру құралдарының құрауыштарының 
эстетикалық деңгейі.
Сонымен бірге, дизайн-эргономикалық сараптама үрдісі кезінде 
мамандар электрондық білім беретін басылымдар мен ресурстардың 
келесі негізгі параметрлерін бағалау қажет:
- 
 
пернетақтаны, «тышқан» манипуляторды, микрофон-
ды, сканерді, баспаға шығару құрылғысын жəне басқа 
құрылғыларды пайдалану қолайлылығы, мақсаты жəне 
дұрыстығы;
- 
 
бейне үзінділердің, анимациялардың, статистикалық 
графикалық жəне фото бейнелердің, қаріптік жəне салынған 
мəтіннің бар болуы жəне сапасы;
- 
 
интерфейстің достық қатынасы (пернетақтаны, сыбыр 
сөздерді, жазбалар, анықтама жүйелерін жəне т.б. пайдалану 
қолайлылығы);
-  мағыналық қателерге бірізділік, бірақ құрамдық-тəуелділік 
түзету əсерлерінің бар болуы;
- 
 
электрондық білім беру басылымдарының  мазмұндық 
толықтығы бойынша бағыттау принциптерінің жайлылығы 
мен тұрақтылығы;
-   имитациялық моделдеудің мүмкіндігі мен сапасы;
-   іздеу жəне анықтамалық ішкі жүйелердің жұмысының бар бо-
луы, тиімділігі жəне бірізділігі.
7.1.3 Ақпараттандыру жағдайындағы оқыту əдістеріндегі өзгеріс 
Қазіргі заманғы мектептерге үйлесімді оқыту жүйесін 
ұйымдастырудың негізгі формасы болып сабақ қарастырылады. 
Бұны жалпыға бірдей орта білім жүйесіне арналған ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарын əзірлеу жəне пайдалану 
кезінде есепке алған жөн. Оқушыларды сыныптық-сабақ жүйесі 
аясында көптеген оқу пəндеріне оқыту арнайы бөлмелерде 
өткізіледі. Сондықтан, сыныптық-сабақ жүйесінің тиімділігін 
арттыру перспективасы бөлмелерді дидактикалық жəне техни-
калық оқыту құралдарымен жабдықтау жəне сабақ типтерін жəне 

208
олардың модульдерін жетілдіруімен байланысты. Бұл байланыста 
ақпараттық жəне байланыс технологияларына үлкен үміттер арты-
лады. 
Заманауи ақпараттық жəне қатынас технологиялары пəндік 
сабақ жөнінде компьютерлік сыныпта айтуға мүмкіндік береді, мы-
салы, интербелсенді тақтамен. Мұндай деңгейдегі оқытушы өзінде 
бар барлық əдістемелік амалдарды сақтай отырып, оны ақпараттық-
қатынастық технологиялар мүмкіндіктерінің арқасында көп есе 
көбейте алады. Ол үшін, ең алдымен электрондық білім беру басы-
лымдары  қажет, яғни оны сабақ құрамына оңай енгізе алатындай 
болса. 
Өкінішке орай, білім беретін программа өнімдерін əзірлейтін 
отандық өңдеушілердің негізгі күші əртүрлі тектес зияткерлік 
оқыту жүйелерін жасауға бағытталған. Ол оқытуды дараландыруға 
арналған. Іс жүзінде оқытушыға ақпараттық-қатынастық 
технологияларның ұсынылған сыныптық-сабақ жүйесі жағдайында 
өткізілетін сабаққа ешбір қосымша уақыттық шығын шығармай-ақ 
енгізуге болатындай құралдарын беру керек. 
Қазіргі таңда перспективалы жəне маңызды амалдардың бірі 
ретінде қажетті құрылғылармен жабдықталған сынып жағдайындағы 
мектеп бағдарламасының (жеткілікті түрдегі тұрақты мазмұны мен 
қалыптасқан оқыту əдістемесімен) салыстырмалы түрдегі кейбір 
тұйық бөлімін меңгеру барысында ақпараттық-қатынастық тех-
нологиялар құралдарын пайдалануда кешендік тəсілді қолдану 
қарастырылады. 
Оқу үдерісін ұйымдастыруда ақпараттық-қатынастық техно-
логиялар құралдарын пайдалану перспективасына қатысты пəндік 
оқытушылар мен əдіскер мамандардың санасында елеулі өзгеріс пай-
да болды деп айту жөн болмас. Көзжетерлік болашақта мектептердің 
көпшілігі, бұрынғысынша, сыныптық-сабақ күйінде қалады, ал 
қолда бар ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарының ба-
сым көпшілігі жеке-дара жұмысқа есептелген. 
Қазіргі таңда мектептер үшін білім берудің барынша 
қолжетімді ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдары 
болып CD-диск мультимедиа күйіндегі желілік нұсқалар 
саналады. Шындығында, бұл материалдар қарапайым баспасөз 
басылымдарынан аз ғана ерекшеленеді. Бұрынғыша, негізгі 
теориялық материал таңбалы-символдық формада ұсынылады 
жəне үйреншікті дайын сымбатты сызбалармен жəне суреттермен 

209
қоса көрсетіледі. Оқытушыларды, бірінші кезекте, сабаққа оқыту 
материалдарын пайдалану аса қиындық туғызатындығы 
қынжылтады. Ережеге сəйкес, ақпараттық-қатынастық техноло-
гиялар мұндай құралдары сабақтан тыс жеке-дара өзіндік жұмыс 
жасауға арналған.
Оқытудың дəстүрлі техникалық құралдарын пайдалану са-
ласында жиналған əдістемелік білім берудің тəжірибесін қайта 
пайымдап, одан қалған əдістемелік тəжірибені жан-жақты пайда-
лану қажет. Осы уақытқа дейін осындай құралдардың барлығын 
аудитивті (грамжазбалар, магнитофонның жазбалары), визуалды 
(«дыбыссыз» кинофильмдер жəне киноаяқтамалар, диафильмдер, 
диапозитивтердің сериялары, транспаранттар – графопроектор үшін 
оларға суреттер салынған үлгілер, эпипроекцияға арналған мате-
риалдар жинағы) жəне аудиовизуалды (дыбыстық кино жəне бейне-
фильмдер, телекөрініс материалдары, дыбысталған диафильмдер) 
деп бөлу қабылданған еді. 
Техникалық құралдарды жəне олардың кешенін сабаққа 
пайдалануға арналған көптеген əдістемелік əдебиеттер бар. Нақты 
техникалық оқыту құралдарының жетістіктері мен кемшіліктері 
сипатталған. Əртүрлі техникалық құралдар үшін арналған, олар-
ды қалай пайдаланудың нұсқаулықтары əзірленген, өз бетінше 
ұжымдық жəне жеке-дара жұмыс жасауға арналған тапсырмалардың 
нұсқалары жəне басқалары даярланған.  
Айтылғандардың барлығына қарамастан, көрсетілген техни-
калық оқыту құралдары оқу үдерісін сəтті (немесе сəтсіз) түрде 
толықтыратын жəне сүйемелденетін, бірақ оны ешқашан назарға 
алған емес. Компьютер жəне ақпараттық-қатынастық технология-
лар сəйкесті құралдары айтылған техникалық оқыту құралдарының 
мүмкіндіктерін елеулі байытуға жəне интегралдауға мүмкіндік 
береді. Осылайша, барлық сабақтың өтілуін жəне құрылымын 
өзгертуге болады. 
Əртүрлі ақпарат сақтауышта жазылған материалды арнайы мон-
таждау оқу кинофильмінің қадір-қасиетін іске асыруға мүмкіндік 
береді: түрлі мəнерлі тіл құралдарын (мəтін, дыбыс, статистикалық 
жəне динамикалық демонстрациялар) ұтымды үйлестіру, зерттейтін 
объектінің қажетті жоспарын жəне бөлігін таңдау, оның бетбұрысын 
өзгерту жəне т.б. Графика құрастырушылармен жұмыс жасау кезінде 
де кең тараған əдістерді жүзеге асыру осылайша қарапайым дүние: 
үлгілерді салу жəне алу, көшірімдеу.  

210
Ақпараттық-қатынастық технологиялар білім алушыны да-
йын оқу материалын пайымдаушы ғана емес, сонымен қатар оны 
құруда, өзгертуде, оперативті қолдану аясында қатысушы етуге 
жағдай жасайды. Қолда бар мультимедиалық курстар мен білім 
беретін программалық өнімдер қазірдің өзінде сабақты жаңашада 
дайындауға мүмкіндік береді. 
Ақпараттық жəне қатынас технологиялары оқу қызметін 
ұйымдастыру мен басқару бойынша мүмкіншіліктерді өлшеусіз 
кеңейтеді жəне перспективті əдістемелік өңдеулердің өте зор 
əлеуетін жүзеге асыруға мүмкіндік туғызады. Дəстүрлі оқыту аясын-
да бұл əдістемелік өңдеулер сұраусыз қалып қойды немесе белгілі 
бір объектілердің əсерінен тиісті əсерін тиігзе алмады. 
Салыстырмалы түрде оқытудың бірнеше жаңа əдістері бар жəне 
олардың пайда болуы заманауи ақпараттық-қатынастық техноло-
гиялар құралдарының өмірге келуімен жəне оларды пайдаланумен 
байланысты. 
Жобалау əдісі. Əлемдік тəжірибеде білім алушының өз 
бетінше жұмыс жасауды ұйымдастыру əдістері іздестірілуде, 
яғни, мұнда əрбір білім алушы белсенді танымдық қызметке тар-
тылады. Осындай өзіндік жұмыстардың бір əдісі – ынтымақтаса 
отырып оқыту əдісі. Жаппай жұмыс жасаудың орнына көбінде 
жеке, жұптық, топтық жұмыстар келіп түсуде. Ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, білім 
алушылардың жұптық немесе топтық жұмыс жасау нəтижесі 
түсіндіру-көрнекілеу жəне көшірмелі əдістерге қарағанда едəуір 
тиімді болып шығады. 
Мектеп оқушылары топпен жұмыс жасау арқылы бірлескен 
іс-əрекеттер жоспарын өңдейді, ақпарат көзін табады, мақсатқа 
жету тəсілдерін іздейді, рөлдерді үлестіреді, ортаға ой салып, 
оны талқылайды. Барлық білім алушылар танымдық қызметке 
еліктірілген болып шығады. Бірлесе білім алу ұжым ішінде қатынасу 
мəдениетінің элементтерін жəне басқару элементтерін (ортақ тап-
сырманы орындау барысында міндеттемелерді үлестіру шеберлігі, 
бірлескен жұмыстың нəтижесіне жəне серіктестің жетістігіне жауап 
бере отырып, толығымен мойындау) меңгеріп алуға мүмкіндік жа-
сайды.  
Оқу үрдісінің негізі ретінде оқушының қызметін қарастыруға 
болады, яғни, оның зияткерлік, ерік жігері күшінің эмоционалдық 
жан құбылыстарын жұмылдыру. Оқытушы осы қызмет түрін 

211
бағыттап, реттеу қажет. Маңыздысы, оқу материалының мазмұны, 
формасы, əдісі, оқу құралдары оқушылардың шынайы жəне əлеуетті 
мүмкіншіліктеріне сай болуы жəне оқытуда ынталандыру факторы 
ретінде алға шығады.      
Педагогикалық тəжірибеде білім алушының танымдық қызметін 
ұйымдастыру əдістері өте маңызды орын алады. Себебі, олар 
белгілі бір білімді меңгеруді, іскерлік жəне дағдылық шеберлікті 
қалыптастыруды қамтамасыз етеді, соның ішінде, өмірлік мəні бар 
қиын мəселені шешу барысында білім алушының алған білімін, 
іскерлігі мен дағдыларын тəжірибеде қолдануға мүмкіндік береді. 
Оқу жобаларының əдісі тұлғаның шығармашылығын дамытудағы 
əдістердің бірі болып табылады. 
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын пайдала 
отырып оқушыларды оқытуда жобалау əдісін қолдануға қойылатын 
басты талаптарға жатады:
-    зерттеу, шығармашылық тұрғыдағы мағыналы тапсырмалардың 
бар болуы, яғни, олар интегралданған білімді жəне оның 
шешімін табу үшін зерттеу ізденістерін қажет етеді;
-   болжанатын нəтижелердің тəжірибелік, теориялық, танымдық 
мағынасы;
-   оқушының өзіндік (жеке-дара, жұптық) жұмыс жасауы;
-  жобамен жұмыс атқару үшін қажетті түрлі саланың түпкі 
білімін анықтау;
-   жобаның мазмұнды бөлігін құрылымдау;
-   зерттеу əдістерін пайдалану;
-   зерттеу тапсырмаларынан туындайтын мəселелерді анықтау;
- 
 оларды шешу тұжырымдамаларын алға шығару, зерттеу 
əдістерін талқылау;
-   алынған мəліметтерді сараптамалау;
-   соңғы нəтижелерді ресімдеу;
-  қорытынды шығару, тұжырым, шығармашылық есеп берулер 
жəне т.б.
Жобалау əдісі əрдайым қандай да бір мəселені шешуді түсіндіреді. 
Бұл мəселе, бір жағынан, түрлі əдістерді пайдалану, екінші 
жағынан, білімді, ғылымның, техниканың, технологияның түрлі 
салаларының шеберлігін, шығармашылық саланың білімін инте-
гралдау дегенді қарастырады. Жоба əдісі бойынша жұмыс қандай да 
бір мəселені тауып, оны ұғыну ғана емес, сонымен қатар оны ашу 
үрдісі де жатады. 

212
Жобалық тапсырманы орындау мүмкіндік туғызады:
-   базалық білім мен шеберлік жүйесін қалыптастыру жəне олар-
ды ары қарай толықтырып, дамыту;
-  тұрақты ынтаны жасап шығару жəне жобамен жұмыс жасау 
кезінде қажет болатын жаңа білімдерді тауып алу қажетілігін 
сезіну;
-   оқушылардың танымдық қызметін белсенді ету, əсіресе, олар 
жобалық-компьютерлік зерттеулер орындаған кезде;
-  өзіндік болжамға сəйкес жобалық тапсырманы іске асыруға 
мүмкіндік беретін шығармашылық қабілеттерді дамыту;
- 
 жаңа білімдерді алуда бастамашылыққа тəрбиелеу жəне 
олардың қолданылу аясын кеңейткен жағдайда өз беткейлікті 
жетілдіру;
-   оқушылардың өздерін білім жаратылысы ретінде ұғыну. 
Жобалау əдісі əрдайым оқушылардың өз бетінше жұмыс жа-
сауына бағытталған, яғни, жеке, жұптық, топтық тапсырманы 
білім алушылар белгілі бір уақыт мерзімінде орындап бітіруі тиіс. 
Бұл қызметтің барысында ақпараттық-қатынастық технология-
лар құралдарын пайдалану тиімді болады. Бұл тəсіл табиғи түрде 
оқытудың топтық тəсілімен үйлесімді болады. 
Шынымен де, іс жүзінде жобалау əдісін оқушыларды 
оқытуда пайдаланған жағдайда оқыту жүйесінің төмендегідей 
қосымша артықшылықтары мен ерекшеліктері пайда болуы ғажап 
емес:
-   топ оқушыларының желілік серіктестермен жұмыс жасауы;
-  жалпыға бірдей мəдениет білімін игеру, телебайланыстық 
арналар арқылы алынған мультимедиа-ақпаратық негізінде 
оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру;
-  ақпараттық-қатынастық технологиялар жаңаша құралдарын 
пайдалану;
-   оқушылардың жазбаша қатынастық тілін дамыту. 
Сонымен қатар, осы тəрізді педагогикалық технологияларды пай-
далану бірнеше оқытушылардың бірлескен жұмыс ұйымдастыруына 
септігін тигізеді. Атап айтқанда, оқу жəне оқудан тыс жұмыс форма-
ларын біріктіру, білім алушылардың əлемдік ақпараттық ресурстарға 
жаңаша сапалы түрде қолжеткізілуі салдарынан жалпы орта білім 
жүйесінің мазмұнын өзгерту, ақпараттық-қатынастық технология-
лар құралдарын құрал-жабдық ретінде, жалпы айтқанда, барлық 
мектеп пəндерінде қолдану. 

213
Білім беруші жобаға оқушы телебайланыстық жүйелермен 
жұмыс жасауды үйренген болса жəне ақпараттық-қатынастық тех-
нологиялар сəйкес құралдарын пайдалана білетін болса өз бетінше 
қосыла алады. Жобалау əдісін іске асыру барысында жобалау қызметі 
тек білім алушыға бағытталған. Мұнда, оқушы жобамен үйде неме-
се мектепте жұмыс жасай ма ол жағы маңызды емес. Оқу тізбегін 
өз бетінше таңдау оқушының жаңа, жоғары деңгейде апараттық 
жəне қатынастық технологиялармен жұмыс жасауына жол ашады 
жəне оларды танымның жəне өздігінен дамудың құрал-сайманы 
ретінде қарастырады. Бұл дегеніміз, өз кезегінде, білім алушының 
əлеуметтік белсенді болуына мүмкіндік туғызады. 
Осы секілді əдістерді жалпы орта білім беру жүйесінде 
қолданудың қолда бар тəжірибесі мынаны дəлелдейді: оқу үдерісін 
ұйымдастырудың жаңа формасы пайда болады, телебайланыстық 
желілерде жалпы орта білім беру жүйесінің көптеген оқу пəндерінің 
дайын оқу материалдары көрсетілген мультимедиа-материалдарды 
интегралдау əрекетінің туындауы, оқушылардың ұжымдық іздеу 
жəне білім алу қызметінің нəтижесінде Ақпараттық-қатынастық 
технологиялар қарапайым құралдарын əзірлеуде педагогикалық 
тиімділіктің жоғары екендігі байқалады. 
Сонымен бірге мынаны айта өткен жөн, мұндай жобаларды 
тəжірибеде пайдалану оқушыларды оқытуда қолданылатын замана-
уи телебайланыстық жүйелердің жəне соған сəйкесті ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарының дидактикалық əлеуеті 
едəуір жоғарылайтыны дəлелденген. 
Ақпараттық ресурс əдісі. Білім алушының кітаппен, оқулықпен, 
анықтамамен, ғылыми-танымал жəне оқу əдебиеттерімен жұмыс 
жасауы дидактикада маңызды оқу əдістерінің біріне жатқызылады. 
Қазіргі таңда бұл түпнұсқаларға толыққанды электрондық басылым-
дар мен ресурстарды қосуға болады. Бұл əдістің ең басты құндылығы 
– білім алушының игеретін оқу ақпаратқа өзіне қажетті қарқынмен 
жəне ыңғайлы уақытта қолжеткізіп, көп рет қайталауға мүмкіндік 
алуы. Оқу əдебиеттері мен мультимедиа-құралдары үйрететін, дамы-
татын, тəрбиелейтін, талаптандыратын, бақылаушы-түзетпелейтін 
сияқты барлық дидактикалық функцияларды сəтті орындайды. 
Ақпараттық ресурстармен жұмыс жасаудың оқутышының пайда-
лануымен сабақ үстінде жəне білімді жадыда бекіту жəне кеңейту 
мақсатымен білім алушының өз бетінше жұмыс жасауы сияқты екі 
түрі ең көп таралған.    

214
Оқу əдебиетімен жəне электрондық білім беру басылымдары-
мен жұмыс жасау əдісі мектепте тиімді қолданылуда. Дегенмен, 
ақпараттық жарылыс жағдайында оқу əдебиетінің құндылығын 
əрдайым қайта қарастыру қажет болады. 
Шапшаң екпінмен дамушы ақпараттық технологиялар Интер-
нет желісі үшін бұл мəселе төтенше өзекте болып саналады. Со-
нымен қатар, Интернетті ақылы саудалау нарықтағы төменгі сапа-
лы баспасөз өнімдерін «лақтырып тастауға» мүмкіндік береді. Бұл 
жағдай оқытушыны үлкен мəселенің əуре сарсаңына салады: оқу ма-
териалын баяндау кезінде қайсы ақпараттық ресурстарға жүгіну ке-
рек, білімді өз бетінше игеру жəне жадыда сақтау үшін оқушыларға 
қай ресурсты ұсынамыз. 
Тағы маңызды фактордың бірі, Интернет желісінде жүзеге асы-
рылатын заманауи гипермедиа-технологиялар əртүрлі желілерде 
орналасқан үзінді мультимедиа-ақпараттарды өзара бір-бірімен 
байланыстыруға мүмкіндік жасайды, оны құрылымдауға мүмкіндік 
береді. Осылайша, түгелденген ақпараттық ресурс пайда болады 
жəне оның көлемі іс жүзінде шексіз болуы ықтимал. 
Осылайша, ақпараттық ресурс əдісін пайдаланатын оқытушының 
мақсаты – қажетті ресурстарды таңдау жəне соған оқушыларды тар-
ту. 
Осы əдістің басқа стандартты программалық оқыту жəне 
əдебиеттермен жұмыс жасау əдістерінен басты айырмашылығы мы-
нада: 
-   қолданылатын электрондық білім беру басылымдары  Интер-
нет желісінің түрлі серверлерінде орналасады;
-   ақпараттық ресурстардың саны жəне олардың арасындағы бай-
ланыс іс жүзінде шексіз бола алады;
- 
 
ақпаратты гипертекст көмегімен жіберу жүйесі білім 
алушыға оқу материалын қарастыруда өзіндік жолды табуға, 
білімді өзінің қажеттіліктері жəне мүмкіншіліктері бойынша 
тереңдетіп, кеңейтуге мүмкіндік береді;
-  интернет желісінде қолданылатын гипермедиа-технологиялар 
қажет болған жағдайда оқу материалына иллюстрацияларды, 
анимацияларды, бейнекөріністерді қосуға жəне ақпаратты 
дыбыстандыруға мүмкіндік жасайды.  
Ақпараттық ресурс əдісін қолданудың негізгі мақсаты – көп 
мөлшерде əрқилы түрлі ақпараттардың ортасынан оқушы өзіне 
қажеттілерді таңдау арқылы теориялық білімін бекіту жəне кеңейту. 

215
Бұл ақпараттар оған қажетті жəне оның танымдық қажеттілктерін 
қанағаттандыра алады. 
Ақпараттық ресурс əдісін пайдаланған кезде оқушының қызметін 
оқытушы басқарады – бұл нақты білімдерді хабарлау, білімді кеңейту 
жəне бекіту мақсатымен ақпараттық ресурстарды жүйелендіру 
жəне таңдау, сонымен бірге, білім алушылардың білімін қадағалауды 
іске асыру. Бұл оқытушының оқу-қадағалаушылық қызметін 
анықтайды. 
Ақпараттық ресурс əдісінің кемшіліктерінің бірі оқытушы 
жағынан кететін уақыттың көптігі, яғни, электрондық білім 
беру басылымдарын құрастыру жəне жүйелендірумен байла-
нысты, оқу үдерісінде ақпараттық-қатынастық технологиялар 
пайдаланатын құралдардың сапасына қойылатын талаптардың 
жоғарылығы, оқушы тарапынан ресурстардың (ұқсас интерфейстер 
жəне навигациялар) бірыңғайлығы: навигация, қарап байқау, оқу 
жəне т.б. 
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын пайда-
лана отырып, іске асырылатын оқу əдісінің жеткілікті тиімді түрі 
дидактикалық ойын болып саналады. Оқушыларды ақпараттық 
оқыту барысында ойын əдісін пайдаланған кезде бірнеше жеткілікті 
маңызды ерекшеліктерді есепке алу қажет. Сабақ үстінде ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарын пайдала отырып, ойындар 
ұйымдастыру барысында ойынның қандай қарқында өткізілетіндігін 
ойластырған жөн. Ойын динамикалық болуы тиіс, сонда кеңістікті 
түсіндірмелер жəне əкімшілік тəртіптегі ескертулердің саны қажет 
болмайды. Ойын жаттығуларын өткізу əдістемесін жақсы игеру 
қажет, олардың басты мақсатын ашып, белгілі бір қарқынды сақтау 
керек, оқушыларға салыстырмалы түрде өз бетінше жұмыс жасауға 
кең мүмкіндік жасау қажет.   
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын пайдала-
ну арқылы жүргізілетін дидактикалық ойындар əрқилы оқу тап-
сырмаларын орындауға мүмкіндік туғызады. Бір ойындар, білім 
алушының дағдысын бақылау жəне өз бетінше бақылау бойынша 
білімін қалыптастыруға жəне өңдеуге көмектеседі. Ал басқалары, 
түрлі қиындық дəрежесіндегі материалдардан жасала отырып, əр 
түрлі білім деңгейдегі оқушыларды оқыту үшін дифференциалдық 
қарым-қатынасты жүзеге асыруға жағдай жасайды.   
Ойын арқылы білім алушылар қоршаған ортаны жəне өзін-
өзі танып біледі, сараптама жасауды, жалпылауды, салыстыруды 

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: