Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ
Қазақстан Республикасының топырақ – климат аймақтарында
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Pdf көрінісі
|
index (15)
|
Қазақстан Республикасының топырақ – климат аймақтарында ылғалдану жағдайы. Ылғалдану жағдайы бойынша ауылшаруашылық дақылдарын тұрақты өсіретін аудандарға жылына жауын-шашын мөлшері 400-500 мм, ал оның ішінде вегетациялық кезеңінде 300-350 мм түсетін аймақтар жатады, ал осы көрсеткіштерден кем түсетін аудандарда егіншілікті жүргізу тұрақсыз деп есептелінеді.
Қазақстанның орташа көпжылдық жауын-шашын мөлшері далалы және орманды далалы аймақтарда 250-335 мм дейін, таулы аймақтарда 450-560 мм дейін ауытқып, шөл аймақтарда 100-150 мм дейін төмендейді (Кесте 8), сондықтан егіншілік жағдайы бойынша ең жақсы дамыған республикамыздың солтүстік аудандарының өзі егіншілікті тұрақсыз жүргізу аймағына жатады.
Кесте 8. Қазақстанның бірқатар аудандарында түсетін орташа көпжылдық жауын-шашын мөлшері және оның жылы кезең айларында бөлінуі
Аудандары (пунктері) Жылдық
ылғал мөлшері, мм Оның
ішінде жылы
кезеңде (ІҮ-Х), мм Оның ішінде айлар бойынша, мм IV
V VI
VII VIII IX
X Петропавл 335 260
19 30
51 59
46 30
25 Қостанай 278 216
19 26
36 48
34 25
26 Арқалық
270 178
14 17
29 38
35 20
25 Көкшетау 281 227
15 29
42 53
37 28
28 Астана
302 210
17 24
40 47
34 24
24 Павлодар 247 177
13 24
32 34
36 19
19 Қарағанды 315 204
22 27
41 42
28 21
23 Орал
295 186
20 32
25 30
27 21
31 Семей
275 180
16 24
35 35
25 20
25 Өскемен
452 312
29 46
55 62
44 35
41 Қызыл-Орда 109 49
14 11
5 5 3 4 7 Шымкент 524 233
70 41
13 2 4 7 33
100
Тараз 287
154 44
36 21
9 6 8 30 Талдықорған 323 192
37 44
27 22
12 19
31 Алматы
560 369
90 90
54 36
24 27
48
Кестеде түсетін жауын-шашын мөлшерінің жылдық кезеңдері мен айлары бойынша көпжылдық орташа көрсеткіштері келтірілген, ол дақылдардың өсіп-даму кезеңінде ылғалмен қамтамасыз етілуін бағалауға мүмкіншілік береді.
Бұл көрсеткіштерге қарап төмендегідей қорытынды жасауға болады:
Өсімдік шаруашылығы саласын қоңыржай ылғалданған (орташа көпжылдық түсетін жауын-шашын мөлшері 270-335 мм) орманды далалы, далалы аймақтарда біршама табысты дамытуға болады, олардың жалпы ауданы еліміздің барлық аумағының 35-45% құрайды. Бұл аймақтарға Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола,
Батыс Қазақстанның үлкен бөлігі, Ақтөбе, Павлодар, Қарағанды облыстары және Шығыс Қазақстан облысының тау етегінде орналасқан аудандар жатады. Осы жерлерде дәнді, жем-шөп дақылдар және бірқатар аудандарда техникалық дақылдар өсіруге болады. Сүт, ет өндіретін мал шаруашылығын дамытуға мүмкіншілік бар. Осы облыстардың оңтүстік аудандарында өсімдік шаруашылығы саласын дамыту жағдайлары күрделі.
Шөлейт (орташа көпжылдық түсетін жауын-шашын мөлшері 150- 250 мм) және шөл аймақтарда орташа көпжылдық түсетін жауын- шашын мөлшері 110-160 мм (кейбір жылдары 30-100 мм) дақылдарды суармалы жағдайларда ғана өсіруге болады. Шөлейт аймаққа Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Қостанай, Қарағанды, Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарының оңтүстік аудандары жатады. Қазақстанның оңтүстік бөлігінде (48ºС оңтүстікке қарай) шөл аймақ орналасқан және оның үшінші бөлігін Қызылқұм, Мойынқұм, Арал жағдайындағы Қарақұм алып жатыр. Шөлейт және шөл аймақтар Қазақстанның барлық жер аумағының жартысында орналасқан, ол жерлерде мал шаруашылығы саласы: қой, түйе, жылқы және өзен жағасы бойында ірі қара шаруашылықтарына бағытталған шаруашылықтарды дамытуға болады. Тянь-Шань және Алтай тау етегі және таулы аудандар жақсы ылғалдану жағдайларымен ерекшеленеді және құрамында жоғары өнімді фитоценоздары бар табиғи мал азықтық жерлер орналасқан, олар көбінесе жазғы жайылым ретінде пайдаланылады.
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|