Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Pdf көрінісі
|
index (15)
|
Сыра қайнатуда пайдаланылатын арпаның өсіру технологиясындағы ерекшеліктер. Сыра
қайнатуға барынша
оңтайлысы қосқатарлы арпалар, өйткені олар біркелкі, ірі дәндер қалыптастырады және біркелкі өнеді. Мұндай мақсатқа қабықты (қауызды)арпалар жарамды деп есептеледі, себебі арпа қабығы сүзгенде ашық түсті сыра алуға мүмкіндік жасайды. Сыралық арпа астығы ірі дәнді, әрі жұқа қабықты ашық сары сабан түстес, жоғары крахмалды және өну энергиясы да жоғары болған дұрыс.
Жер шарында өсірілетін бүкіл арпа астығының 8-10% ғана сыра қайнату өнеркәсібіне жұмсалады, қалған бөлігі мал азықтық мақсатқа пайдаланылады.
Қазақстанда сыра өнеркәсібі күрделі жағдайда қалып отыр, оның басты себебі - сыра қайнататын шикізаттың жетіспеуі.
Сыра өндірісіне жарамды географиялық аймақтар орташа жылылық және жеткілікті ылғалданумен сипатталады. Дәстүрлі елдері- Австрия, Англия, Германия, Польша, Чехия, Словакия және басқа Европа елдері.
5060-86 Мемлекеттік стандартына (МСТ) сәйкес Қазақстан аумағында сыралық арпа өндіруге топырақ-климат жағдайлары қолайлы екі облыс - Алматы және Жамбыл - айқындалған, бұларда басқа облыстарға қарағанда айтарлықтай қолайлы жағдайлар қалыптасқан, бірақ бұл өңірдеде жылға жыл сәйкес келе бермейді.
Аталған мәселе түйінін оңтайлы шешуге жаңа аудандарды қарастыруға тура келеді. Шетелдерден (Чехия, Германия т.б.) тасымалданатын арпа шикізаты өте қымбатқа түседі.
Негізінен сыра қайнатуға құрамында жеткілікті мөлшерде көмірсулары (углеводтары), оның ішінше крахмал мен қанты бар дақылдары (астығында, түйнектерінде, сабақтарында, тамырында) пайдалануға болады. Алайда бұл бағытта арпа астығына басымдық
222
беріледі: арпа сырасына өзіне тән ерекшелігімен қатар (дәмі, түсі, хош иістілігі ) басқа шикізаттарға қарағанда арпа астығының салыстырмалы арзандығы маңызды рөл атқарады.
Жақсы сыра дайындау үшін арнайы биохимиялық құрамы бар астық қажет, ал ол сыра қайнатуға арналған ерекше сорттардан алынады. Өте сапалы шикізат өндіруге екі фактор- сыралық сорт пен тиісті топырақ- климат және агротехникалық жағдайларда өсіру – мүмкіндік береді береді.
Қазақстанда алғашқы сыра зауыттары XIX-ғасырдың екінші жартысында пайда болды. Қазіргі уақытта елімізде ірілі-ұсақты 80-нен аса сыра зауыттары, оның ішінде Алматыда, Астанада, Оралда, Павлодарда, Қарағандыда ж.б. қалаларда бар және олар негізінен импорттық шикізатпен жұмыс жасайды.
Солтүстік Қазақстанның далалы аймағында сыралық бағытта Арна және Омский-90 сорттарын өсіру ұсынылады.
сорты В.Р. Вильямс атындағы Қазақ егіншілік ғылыми зерттеу институтында шығарылған. Нутанс түршесіне жатады, өсіп-жетілу кезеңінің ұзақтығы 66-75 тәулік, ерте пісетін сорт. Жапырылуға және шашылуға төзімді, құрғақшылыққа орташа төзімді, дәндері ірі - 1000 санының массасы - 36-51 г, әмбебап сорт, сыралық бағыты бар, ақуыз мөлшері 12%-ға дейін. Технологиялық сапасы жақсы, қара күйе ауруымен орташа деңгейде залалданады, ал тот ауруымен заладануға бейім.
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|