Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ


СҰЛЫ    Халықшаруашылығындағы  маңызы



Pdf көрінісі
бет208/490
Дата11.12.2021
өлшемі12,59 Mb.
#79075
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   490
Байланысты:
index (15)

СҰЛЫ 

 

Халықшаруашылығындағы  маңызы.

  Сұлы  –  біржылдық  азық-

түліктік және малазықтық өсімдік, оның дәнінде 12-13 % ақсыл (белок) 

40-45% крахмал, 4-6 % май болады. Оның ақсылының құрамында адамға 

және  жануарларға  қажетті  айырбасқа  жатпайтын  барлық  амин 

қышқылдары 

бар; 


құрамындағы 

май 


жоғары 

сіңімділігімен 

ерекшеленеді. В

1

 (тиамин) дәрумені сұлыда бидай мен арпаға қарағанда 



анағұрлым  жоғары.  Сондықтан  сұлы  және  оның  өңдеу  өнімдері 

диэтикалық, балалардың қоректенуінде қолданылады.  Сұлы астығынан 

әртүрлі  жармалар  (үлпектер,  геркулес,  кисель  ұны)  дайындалады, 

печенье мен галеттер пісіріледі, ұнын қара бидай және бидай ұндарына 

араластырып нан өндірісінде қолдануға болады. 

Сұлының  химиялық  құрамында  әртүрлі  қоректік  заттардың  мол 

болуына  байланысты  оны  көптеген  жануарларға  мал  азығы  ретінде 

өсіреді (Кесте 27). 

 

Кесте  27.  Сұлының  мал  азықтық  құндылығы  және  химиялық 



құрамы 

 

Өнім түрі 



Мөлшері, % 

Азықтық 


өлшем 

1 а.ө. 


қорытылатын 

протеин, г 

су 

күл 


бе-

лок 


АЭЗ  май 

клет-


чатка 

Астығы 


13,0 

3,2 


10,2 

61,0 


5,4 

8,3 


1,0 

85 


Сабаны 

15,0 


5,8 

4,0 


39,0 

1,9 


34,3 

0,31 


45 

Мекені 


11,7 

10,2 


8,0 

41,4 


2,7 

36,0 


0,46 

152 


Жасыл 

балаусасы 

74,8 

2,3 


3,8 

11,6 


0,9 

7,1 


0,15 

112 


 

Сұлыны  мал  азығына  басымырақ  пайдаланады:  оның  бір  кило 

астығы  малазықтық  құндылық  эквиваленті  және  бір  азықтық  өлшем 

ретінде қабылданған. Бұл барлық жануарлар түрлеріне, оның ішінде жас 

төлдерге,  өте  жақсы  мал  азығы  болып  табылады.  Сұлыны 

сиыржоңышқа, егістік асбұршақпен араластырып өсіру кең тараған. Оны 

ноғатық,  сиыржоңышқа  және  бұршақ  тұқымдас  дақылдар  қоспасымен 

пішенге  өсіреді.  Сұлының  таралу  ауқымы  бидай  мен  арпаға  қарағанда 

шектеулі. Қазақстандағы егістік көлемі орта есеппен 5 жылда (2005-2009 

жж.) небәрі 157.4 мың га шамасында болды.  

 



 

224 


 

 

 



 

 

Бұл  дақылдың  өнім  потенциалы    айтарлықтай  жоғары:  егіншілік  



мәдениеті  жоғары болғанда 30-40 ц/га және орташа егіншілік жүйесінде 

20-25 ц/га деңгейінде бола алады.  

Сұлының  Қазақстандағы    астық  өнімі  орта  есеппен  2005-2009 

жылдары 12,0 ц/га құрады. 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   490




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет