Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Кәсіпқор» Холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
жүктеу/скачать 1,97 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Тамақтандыру кәсіпорындарының табысты экономикалық дамуы үшін бизнес-жоспар жасау
| 3.
Кс = Кб - Кб·Км/Рб - Рс; 4. Кс = Км - Кб - Км/Рс - Рм К - жұмысшылардың (жұмыстардың) осы тобының разрядына сәйкес келетін тарифтік коэффициент); Ч - бірдей разрядтары бар жұмысшылардың саны ; TP - бірдей разрядтары бар жұмыстардың еңбек сыйымдылығы; Кб, Км — арасындағы орташа разряд бар екі аралас разрядтардың үлкен және кіші санына сәйкес келетін тарифтік коэффициенттер; Рс - жұмысшылардың орташа тарифтік разряды ( жұмыс); Рб, Рм - тарифтік тордың екі аралас разрядтарының арасында орташа және кіші . Аналитикалық мақсаттар үшін жоғарыда келтірілген орташа көрсеткіштерді есептеу жұмысшы бойынша ғана орынды, өйткені тарифтік коэффициент пен разряд Жұмыс тарапынан осы біліктілік талаптарымен салыстырылатын олардың біліктілік деңгейін сипаттайды. Басшыларда, мамандар мен қызметшілерде БКО пайдалану кезінде разряд еңбекақы төлеуде нақты саралау мақсатында беріледі. Бірыңғай тарифтік жүйенің негізгі элементтеріне қолайсыз табиғи - климаттық аудандардағы жұмыс өтілі үшін аудандық коэффициенттер мен жалақыға үстеме ақы жатады. Аудандық коэффициент кәсіпорынның, ұйымның орналасқан жеріне байланысты жалақы мөлшерінің өсу дәрежесінің нормативтік көрсеткіші болып табылады. Ол тікелей аудандық коэффициент таралған жалақыға орнатылады. Олар 1,0 - ден 2,0 - ге дейін ауытқуы мүмкін. Мысалы, егер жалақыға жұмыс коэффициенті қолданылатын қандай да бір кәсіпорынның бір айлық жалақысы 1,4 - ке тең болса, 270 мың теңгені құрады, онда оған болуы тиіс есептелді: 270,0 мың теңге. х 1,4 = 378 мың теңге. Жалақыны аудандық реттеудің негізгі міндеті елдің барлық экономикалық аудандарында тең еңбек үшін бірдей нақты еңбекақымен қамтамасыз ету болып табылады. Қызметкерлердің жалақысы аудандық коэффициенттердің көмегімен сараланады, олар біріншіден, тұтыну заттары бағасының деңгейіндегі айырманы, екіншіден, азық - түлік, киім - кешек, отын және т.б. арнайы жиынтығын талап ететін аудандардың табиғи - климаттық жағдайлардағы айырмашылықтарға байланысты тауарлардың бюджеттік жиынтығындағы айырманы ескере отырып, үшіншіден, тікелей еңбек процесінде қызметкерге әсер ететін және басқа климаттық жағдайлардағы осыған ұқсас еңбекпен салыстырғанда оның физикалық шиеленісінің ұлғаюын туындататын климаттық жағдайлардағы айырманы ескере отырып құрылады. Салааралық БТС тиісті салалық бірыңғай торлар мен кәсіпорындардың бірыңғай торларын әзірлеу үшін ұқсас болып табылады, онда әр түрлі санаттағы қызметкерлерге еңбекақы төлеудің салааралық бірыңғай шарттары салалар мен нақты кәсіпорындардың жағдайларына, қызметкерлердің кәсіби - біліктілік құрамына бейімделуге тиіс. Кәсіпорынның тарифтік кестесін әзірлеу кезінде білу қажет: тарифтік жүйенің негізгі сипаттамалары; тор құру ерекшеліктері; 120 ең жиі кездесетін қателер, оларды жою. Разрядтар саны айқындауы тиіс өзі кәсіпорын, оның үстіне ірі кәсіпорын, көп алшақтық деңгейде қызметкерлерінің біліктілігін саны да көбірек разрядтар тарифтік тор болуы мүмкін. Жобаланатын торлардағы шеткі разрядтардың ара қатынасы кәсіпорынның қандай разрядаралық арақатынасын орнататынына байланысты болады . Бұл ретте психологтардың тұжырымына сүйене отырып, материалдық мүдделілік сезімінің төменгі шегі 10% - ды құрайды, яғни тарифтік коэффициенттердегі айырмашылықты 10% - дан кем белгілеу керек. Анықтау кезінде ара - шеткі бөліктерді сондай - ақ , еңбекақы деңгейі бойынша ең қарапайым және күрделі бөлшектерде кәсіпорында ескерілуі тиіс. Тарифтік коэффициенттердің разрядынан разрядқа қарай өсу принципін (мүлдем да, салыстырмалы да) белгілеу өте маңызды. Екі өсу принципі бар — тең және прогрессивті. Тең болған кезде тарифтік коэффициенттердің өсуі разрядтан разрядқа қарай тең мөлшерде орындалады. Жоғары разрядтардың тарифтік мөлшерлемелері прогрессивті өсу кезінде төмен разрядтан артық салыстырмалы мөлшерде өсуі мүмкін. Күрделілік сатысы, яғни тарифтік кестедегі разрядтар неғұрлым көп болған сайын, дәлірек айтқанда, еңбекақыда қызметкердің еңбек және біліктілігінің күрделілігіндегі айырмашылықтар көрсетілетін болады. Разрядтардың саны аз болған сайын, бұл дәлдік соғұрлым аз болады, өйткені жұмыстардың көпшілігі тарифтелетін немесе жоғарылатылған немесе олардың күрделілігін төмендететін болады. Тордағы разрядтардың саны аз болған сайын, жұмысшылардың разряды азырақ өзгереді және біліктілікті арттырудың материалдық ынталандырулары азырақ болады. Алайда, еңбек күрделілігі бойынша топтардың саны шектен тыс разрядтардың арасындағы оңтайлы ара қатынасты, сондай - ақ практикалық орындылықты негізге ала отырып шектелуі тиіс. Кәсіпорын қызметкерлерінің ең төменгі тарифтік мөлшерлемесін айқындау кезінде экономиканың қазіргі жай - күйі үшін оңтайлы еңбекақы тарифінің үлес салмағына шамамен 65 -70%- ға, кейіннен осы деңгейді жалпыеуропалық стандартқа дейін арттыра отырып, бағдарланған жөн, оған сәйкес нарықтық экономикасы дамыған елдерде тарифтік жалақының үлес салмағы кемінде 90% - ды құрайды, бұл ақы төлеуді ұйымдастырудың жоғары деңгейін және еңбек тиімділігін қамтамасыз етеді. Әзірлеу кезінде ішкі өндірістік еңбекке ақы төлеудің тарифтік шарттары экономикалық қызметтерге кәсіпорындар, бірінші кезекте, бағытталуы тиісті аумақтық және салалық тарифтік келісімді таралған белгіленген тәртіппен кәсіпорын. Салалық тарифтік келісімдерде ұйымдастыру, ақы төлеу, әлеуметтік кепілдіктер, қызметкерлерді жалдау және жұмыстан босату саласындағы әлеуметтік - еңбек қатынастарын реттейтін нормалар көзделеді, олар нарықтық қатынастарға көшу процесінде жұмыс күшін салалық деңгейде қалпына келтіру шарттарын теңестіруге бағытталған. Тарифтік төлем талаптары бөлігінде ұжымдық шартты әзірлеу кезінде кәсіпорын өзінің қаржылық мүмкіндіктеріне сәйкес салалық тарифтік келісімдерде көзделген төлем нормаларын ұлғайту жағына қарай түзете алады. жүктеу/скачать 1,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|