салыстырмалы және
түсіндірмелі
әңгімелер. Балабақшада мектеп жасына дейінгі балаларды екі
заттың бір мәнді белгілерін кезеңмен салыстыруға негізделген қарама
-
қарсы
белгілермен сипаттауға үйретеді (мысалы, ең алдымен көлемі бойынша,
кейін түсі бойынша, материалы, бөлшектері, пішіні). Аталып жатқан
әрекеттерді көрсетумен сүйемелденетін пайымдау, дәлелдеу элементтері бар
түсіндіруші әңгімелер пайдалы. Бірдеңені басқа адамға түсіндіру
–
оның
айтылып жатқан құбылысқа тән басты байланыстар мен қарым
-
қатынастарды
түсінуін белгілі бір реттілікпен жеткізу. Мысалы, бала қандай да бір затты,
ойыншықты қалай пайдаланатындығын, қандай да бір ойынды қалай ойнауға
болатындығын жолдасына түсіндіруі мүмкін.
Сюжеттік (хабарлы) әңгіме
–
белгілі бір уақыт реттілігінде қандай да
бір кейіпкермен болатын оқиғаларды жеткізу. Балаларға бұндай әңгімелердің
типтік құрылымы туралы көріністер беріледі
–
басында (қойылым) кейіпкер
(немесе кейіпкерлер) аталады, кейде оның сыртқы келбетіне сипаттама
беріледі, содан соң бірінші оқиға (басталу) баяндалады, мүмкіндігінше
қашан, қайда болғандығы түсіндіріледі. Кейін әрекет дамиды, екі
-
үш оқиға
арасында уақыттық немесе себептік байланыс орнатылады, содан кейін
аяқталу (түйін) жүреді.
Бала аталған сызба бойынша сюжеттік әңгімені құрастыру білігін
біртіндеп үйренеді. Әдістемеде пропедевтикалық (алдын ала) оқыту әдістері
құрастырылған: әңгіменің тек соңын ойлап табу, тек әрекет орнын ғана
сипаттау, ойнаушы адамдардың диалогын ойлап табу және т.б. Сюжеттің
әңгіменің кейіпкері ретінде автор
-
бала да, егер ол болып жатқан оқиғаны
айтса («Менің туған күнім қалай өтті») немесе ойдан шығарса, болжамдаса
(«Мен бірінші сыныпқа қалай барамын») болуы мүмкін.
Айтылымды үйрету тәсілдері.
Айтылымға үйретуде
Достарыңызбен бөлісу: |