Қазаңстан Республикасы Білім жене ғылым министрлігі М.Өтемісов атындагы Батыс Қазақстан мемлекеттік
жүктеу/скачать 1,28 Mb. Pdf көрінісі
|
Pedagogikalyk sheberlik Muhanbetzhanova
- Бұл бет үшін навигация:
- Биіктік - дауыстың тональдық деңгейі. Диапазон
| козғаліыштығы, өзгермелілігі
де ерекше мэнге ие, ягни оны жеңіл өзгертуге, оны мазмұнға, тындаушыларга бағындыру іскерлігі. Дауыстың қозғалғыштығы оның биіктік бойынша өзгшертілуімен аныкталады. Биіктік - дауыстың тональдық деңгейі. Диапазон - адамның дауысы жете алатын түрлі биіктіктегі дыбыстардьщ жиынтыгы. Оның шегі ең жоғарғы және ең төменгі тондармен анықгалады. Дауыс диапазонының тарылуы бір сарындылыққа әкеледі. Ал бір сарынды дауыс қабылдауды тежейді, ұйқы келтіреді. Тембр - дыбыстың реңі, айқындыгы, жумсақтыгы, жылылыгы, даралығы. Дауыс шығаруда әрдайым бір негізгі тон жэне бірқатар обертондар қатысады, обертон - бүл негізгі тонға қарағанда биіктеу қосымша дыбыстар. Осы қосымша дыбыстар негүрлым көбірек болса, соғүрлым адамның даусы ашық, қанык, әдемі болады. Аталған дауыстың қасиеттері арнайы жаттығулармен жасалады. Дауысты тәрбиелеу - жеке жэне көп еңбектенуді қажет ететін үрдіс. Ол қатаң жеке-дара әдістемені жэне арнайы тәжірибелі мамандардың бакылауын талап етеді. Эксперимент жүзінде дэлелденгені, төмен деңгейлі дауыстарды балалар жақсы қабылдайды, ұнайды. Мүғалім үшін анық айту - кэсіби қажеттілікі. Себебеі ол педагог сәзін оқушылардың дұрыс кабыддауын қамтамасыз етеді. Дикция - бұл сөзді, буынды, дыбысты айтудағы анықтық жэне айқындық. Дикция тұтас сөйлеу аппаратының энергетикалық жэне біріккен жұмысына багынышты. Сөйлеу аппаратына ерін, тіл, тіс, азу, тандай, кішкентай тілше, кеңірдек, дауыс желбезектері енеді. Кемшіліктер - ыслдап сейлеу, сақауланып сөйлеу, сөздің солғындығы, тусініксіздігі, тез сөйлеу, «тістеніп» сөйлеу, сөздің соңгы буынын немесе әріптерді (дауысты, дауыссыз) жеп қойып сөйлеу. Дикцияны тузету үшін, ең алдымен, артикуляцияны, ягни сөйлеу органдарының қозгапысын өңцеу қажет. Ырғақ - сездің, буынның, үзілістің үзақгығы мен жылдамдыгы. Сөздің жылдамдығы мүғалімнің жеке қасиеттеріне, оның сөзінің мазмұнына, ситуацияга байланысты. 21 Сөздің жылдамдығы минутына 110-115 сөз (ағылшындарда - 120- 150 сөз, орыстарда - 120 сөз). Бірақ, эксперимент көрсеткендей, 5-6 сыныптарда мүғалім минутына 60-тан, ал 10- сыныпта 75 сөзден артық сөйлемеуі керек. Кейбір сөздерді дыбыстау ұзақтыгы олардың ү.зындыгына ғана емес, сөздің сол контекстегі мэніне байланысты. Сөз неғүрлым маңызды, мәнді болса, сейлеу де соғүрлым жай, ұзаққа созылады. Материалдың қиын белігін мұғалім жаймен айтса, эрі қарай сөзін тездетуге болады. Белгілі бір қорытынды (анықгама, ереже, принцип, заң) жасалатын шақга сез міндетті түрде жайлап айтылады. Сонымен қатар оқушының қозу деңгейі де есепке алынады. Оқушы неғүрлым қозулы болса, соғүрлым сөйлеу жай айтылғаны жөн. Сөйлеуді мәнерлеуде логикалық жэне психологиялық үзілістерді пайдаланған дұрыс. Логикалық үзіліссіз айтылған сөз - сауатсыз, психологиялық үзіліссіз - өлі тіл. Үзіліс, жылдамдық жэне мелодиканың жиынтыгы сөздің интонациясын қүрайды. Мүғалімнің дауысы ашық, қанық, айқын, назар аудартатындай, ойға, іске шақыратындай болуы тиіс. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|