Бағалау-нәтижелік
Мазмұндық
Операциялық
Әңгіме
Жинақтау және қорытындылау
э
Қызығушылық
Саналылық
Танымдық мотив
Әлеуметтік мотив
Перспективті талаптандыру мотиві
Өзін-өзі бағалау
Өз мүмкіндіктерін бағалау
Тікелей талаптандыру
Өз бетімен білім алу
Оқу мотивтары
Орындалған жұмысты жүйелеу
Тұлғаның өзіндік жетістігі
Кітаппен жұмыс және т.б.
Сурет 21.1 Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастырудың үлгісі
Қытай даналығында былай делінген: «Маған айт – мен ұмытпаймын; маған көрсет – мен есімде сақтаймын; маған өзіме жасауға бер – мен үйренемін»). Оқыту процесін ұйымдастырушы мұғалім үшін іс- әрекеттің құрылымын білу өте маңызды. Оның негізгі компоненті: мотивтері, мақсаты, міндеттері, мазмұны, құралдары, түрлері, әдістері және амалдар нәтижесі. Бұл дегеніміз- мұғалімнің көптеген құралдар арқылы оқушының әсерлі –қызығушылығына, ой еңбегіне, тұлғалық-тәжірибелік шамасына әсер ету қажет. Таным әрекетінің барлық осы компоненттерін тек қана мұғалім емес, оқушылар да меңгеруі тиіс.
Педагогтарға іс- әрекеттің міндетті түрде негізгі түрлерін білу қажет, сонымен бірге оқушыларда: оқыту-танымдық, әлеуметтік, еңбек, ойын, эстетикалық, спорттық-сауықтыру.Бұл іс-әрекеттің барлық түрлері оқушылар мен мұғалімдердің бір-бірімен қарым-қатынасы арқылы жүзеге асырылады.Осы іс-әрекеттің барлық түрлерін бір-бірімен байланыстыру өте маңызды.
2) Гумандық психология мен педагогиканың идеяларындағы тұлғалық-бағдарлық тәсіл төмендегі ережелерді тірек етеді.( К.Роджерс):
- Индивид үнемі өзгермелі қоғамның ортасында өмір сүреді. Ол үшін қоршаған дүниені қабылдаудың өзіндік әлемі өте маңызды; бұл өзіндік әлемді сырттан ешкім әлі танып білген емес.
- Адам өзін-өзі танып білуге және өзін-өзі іске асыруға ұмтылады;адамның өзін-өзі жетілдіруге деген ішкі қажеттілігі болады.Жеке тұлғаның дамуы үшін бірін-бірі түсінуі өте қажет,бұл қарым-қатынас барысында жүзеге асады.
- Өзін-өзі жетілдіру, дамыту ортамен ортадағы басқа адамдармен араласудың нәтижесінде іске асады.Адам үшін, адамның өзін-өзі тануы үшін сырттай баға беру өте маңызды, бұл тура және жасырын байланыстардың нәтижесінде іске асады.
Тұлғалық-бағдарлық оқыту жағдайында мұғалім оқушылардың танымдық өзіндік әрекетін негізгі ұйымдастырушысы. Қазіргі кезде тұлғалық-бағдарлық оқыту нұсқалық бағдарламалармен, дифференциялды әдістер мен, шығармашылық, үй тапсырмаларымен оқушылардың оқудан тыс іс-әрекетін ұйымдастыру түрлері арқылы жүзеге асырылады.Солардың ішінде ынтымақтастық педагогика әдістерінің келешегі зор.
3). Оқыту процесіндегі зерттеушілік тәсіл – алдыңғыларымен тығыз байланысты. Дәл соны жүзеге асыру оқушылардың нәтижелі өзіндік танымдық әрекетімен қамтамасыз етіледі,ойлау қабілетін дамытады,өзіндік білім алуға дайындайды. Оқушыларды зерттеушілік ізденіс жұмыстарына тарту үшін әртүрлі эвристикалық әдістер қолданылады (эврика – ізденіс): ізденістік әңгіме, ереже, формула, ұғым, дәстүрлі емес есептерді шешу, өз бетінше қорытынды жасау (мұғалімнің басшылығымен), зертханалық және сарамандық жұмыстар,бақылаулар және тәжірибелер. Мектеп тәжірибесінде сонымен бірге оқу жұмысының жеке, ұжымдық, топтық түрлері тәжірибеге ендірілген (мысалы, «миға шабуыл» әдісі, жоба әдісі және т.б.).
Достарыңызбен бөлісу: |