11.
Кəсіпкерлік
қызметімен
байланысты
міндеттемені
мерзімінен
бұрын
орындау
:
а
)
ешқандай
жағдайларда
рұқсат
етілмейді
b)
егер
ол
заңдармен
немесе
міндеттеме
шарттарымен
көзделсе
рұқсат
етіледі
с
)
барлық
жағдайларда
рұқсат
етіледі
d)
борышкердің
қалауы
бойынша
рұқсат
етіледі
12.
Залалдар
бөлшек
бөлшектеп
өтелетін
,
айыпақы
:
а
)
айыппұл
b)
сынақ
с
)
альтернативті
d)
айрықша
13.
Əр
борышкер
міндеттемені
толық
орындауға
міндеттей
-
тін
бірнеше
жақ
қатысты
міндеттеме
:
a)
үлесті
b)
ортақ
c)
регресті
d)
альтернативті
14.
Ипотека
–
ол
:
a)
кепілге
салынған
мүлік
кепіл
берушінің
иеленуі
мен
пайдалану
-
ында
болатын
кепіл
түрі
;
b)
кепілге
салынған
мүлік
кепіл
ұстаушының
иеленуі
мен
пайда
-
лануына
берілетін
кепіл
түрі
;
c)
кепілге
салынған
мүлік
кепіл
ұстаушының
иеленуіне
берілетін
кепіл
түрі
;
d)
кепіл
заты
тек
жылжымайтын
мүлік
болып
табылатын
кепіл
түрі
.
10.9.
Нормативтік
құқықтық
актілердің
тізімі
ҚР
Азаматтық
кодексі
(
Жалпы
жəне
Ерекше
бөлімдері
) (
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Жылжымайтын
мүлік
кепілін
тіркеу
туралы
»
ҚР
1998
жылғы
30
маусымындағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Ақша
төлемі
мен
аударымы
туралы
»
ҚР
1998
жылғы
29
мау
-
сымдағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
).
212
«
Валюталық
реттеу
жəне
валюталық
бақылау
туралы
»
ҚР
2005
жылғы
13
маусымындағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулар
-
мен
бірге
)
«
ҚР
вексель
айналысы
туралы
»
ҚР
1997
жылы
29 c
əуірдегі
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Жылжымайтын
мүл
i
к
ипотекасы
туралы
»
ҚР
1995
жылғы
23
желтоқсанындағы
заңы
(
өзгерістер
мен
толықтырулармен
бірге
)
«
Қазақстан
Республикасының
аумағында
банктік
есепшот
аш
-
пай
ақшаның
қолма
-
қол
жасалмайтын
төлемдер
i
мен
аударымдарын
жүзеге
асыру
ережесі
»
Қазақстан
Республикасының
Ұлттық
Банкі
басқармасы
2000
жылғы
13
қазанындағы
қаулысы
.
213
11-
тақырып
.
Шарт
11.1.
Шарт
түсінігі
11.2.
Шарттардың
түрлері
11.3.
Шарттың
мазмұны
11.4.
Шарт
жасасу
,
өзгерту
жəне
бұзу
11.5.
Тапсырмалар
11.6.
Тестілер
11.7.
Нормативтік
құқықтық
актілердің
тізімі
11.1.
Шарт
түсінігі
«
Шарт
»
термині
азаматтық
құқықта
əртүрлі
мағынаға
ие
.
Шарт
-
ты
жағдай
негізіндегі
заңды
деректі
міндеттемелік
құқықтық
қаты
-
настарды
бекітетін
құжат
деп
те
түсінуге
болады
.
Осыған
сəйкес
шарт
азаматтық
құқықтар
мен
міндеттердің
пайда
болуына
,
өзгеруіне
не
-
месе
тоқталуына
əкелетін
бір
немесе
бірнеше
тұлғалар
арасында
жа
-
салатын
келісім
.
Шарт
–
бұл
ең
көп
тараған
мəміле
.
Осыған
байланысты
мə
-
мілеге
тарайтын
барлық
ережелер
шартқа
да
тарайды
.
Шарттан
туындайтын
міндеттемеліктерге
азаматтық
құқықта
туындайтын
міндеттемеліктердің
ережелері
қолданылады
.
Кез
келген
мəміле
сияқты
шарт
та
еріктілік
қағидасының
негізінде
жасалады
.
Бір
ерекшелігі
,
шартта
еріктілік
əрқашан
екі
тараптан
туындауы
керек
.
Сондықтан
Азаматтық
Кодексте
шарт
еріктілігін
бекітетін
бірнеше
нормаларды
көруге
болады
.
Біріншіден
,
азаматтық
құқық
субъектілерінің
шартты
жасауға
немесе
жасамауға
байланысты
еріктері
бар
.
Азаматтық
Кодексте
көзделген
реттерде
ғана
еріктілік
шектелуі
мүмкін
.
Екіншіден
,
шартты
жасау
барысында
серік
(
партнер
)
таңдау
еркі
.
Мысалы
айталық
,
кепілге
беруші
не
кепіл
ұстаушы
ерікті
түрде
кез
келген
сақтандырушыны
таңдауға
ерікті
.
Үшіншіден
,
азаматтық
қатынастарға
түсушілердің
шарт
түрін
таңдауға
еріктілігі
.
Азамааттық
Кодекске
сəйкес
,
тараптар
заңда
не
-
месе
өзге
де
нормативтік
актілерде
көзделген
не
көзделмеген
шарт
-
тарды
жасауға
құқықтары
бар
.
Сондай
-
ақ
,
тараптар
бірнеше
шарттар
-
ды
араластырып
жасай
алады
(
аралас
шарт
).
214
Төртіншіден
,
тараптар
шарт
жағдайларын
ерікті
түрде
қарастыра
алады
.
Азаматтық
Кодекске
сəйкес
,
шартта
немесе
өзге
де
актілерде
шарттағы
жағдайлар
қарастырылмаса
,
тараптар
шартты
өз
ерік
-
терімен
қарастыра
алады
.
Азаматтық
Кодекске
сəйкес
,
жалға
алу
-
шы
ағымдағы
жөндеу
жұмысын
заңнамада
немесе
шартта
өзгеше
көзделмесе
,
өз
есебінен
жүргізеді
.
Ортақ
келісім
арқылы
бұл
арада
жөндеу
жұмыстарын
жалға
алушы
емес
жалға
беруші
де
өз
есебінен
жасауы
мүмкін
.
Шарттың
үлкен
артықшылықтарының
бірі
–
заңда
болып
жататын
өзгерістер
шартта
көзделген
нормаларды
өзгерте
ал
-
майды
,
яғни
сенімділік
жоғары
болады
.
ҚР
АК
378-
бабында
шарттың
ұғымы
берілген
.
Ек
i
немесе
одан
көп
адамның
азаматтық
құқықтар
мен
м
i
ндеттерд
i
белг
i
леу
,
өзгерту
немесе
тоқтату
туралы
кел
i
с
i
м
i
шарт
деп
танылады
.
Шарттан
міндеттемелік
,
заттық
,
авторлық
немесе
өзге
де
құқық
-
тық
қатынастар
туындауы
мүмкін
.
Шарт
еркіндігі
шарттың
негізгі
қағидасы
болып
табылады
.
Аза
-
маттар
жəне
заңды
тұлғалар
шарт
жасасуға
ер
i
кт
i.
Осы
Кодексте
,
заң
құжаттарында
немесе
өз
ерк
i
мен
қабылдаған
м
i
ндеттемеде
шарт
жасасу
м
i
ндет
i
көзделген
жағдайларды
қоспағанда
,
шарт
жасасуға
мəжбүр
етуге
жол
бер
i
лмейд
i.
Тараптар
заңдарда
көзделген
шартты
да
,
көзделмеген
шартты
да
жасаса
алады
.
11.2.
Шарттардың
түрлері
Аралас
шарт
–
тараптар
заңдарда
көзделген
түрл
i
шарттардың
элементтер
i
бар
шарт
жасаса
алады
,
онда
тараптардың
аралас
шарт
бойынша
қатынастарына
,
егер
тараптардың
кел
i
с
i
м
i
нен
немесе
ара
-
лас
шарттың
мəн
i
нен
өзгеше
туындамаса
,
аралас
шартта
элементтер
i
бар
шарттар
туралы
заңдардың
ти
i
ст
i
бөл
i
ктер
i
қолданылады
.
АК
387
бабында
белгіленгендей
,
жария
шарт
:
Коммерциялық
ұйыммен
жасалған
жəне
өз
қызмет
i
н
i
ң
сипатына
қарай
оған
өт
i
н
i
шпен
келет
i
н
əрк
i
мге
қатысты
жүзеге
асырылатын
тауарларды
сату
,
жұмыстарды
атқару
немесе
қызмет
көрсету
жөн
i
ндег
i
оның
м
i
ндеттемелер
i
н
белг
i
лейт
i
н
шарт
жария
шарт
деп
танылады
(
бөлшек
сауда
,
көпш
i
л
i
к
пайдаланатын
көл
i
кпен
тасымалдау
,
байланыс
қызмет
i
н
көрсету
,
энергиямен
қамтамасыз
ету
,
медицина
,
мейманхана
қызмет
i
н
көрсету
жəне
т
.
б
.).
Коммерциялық
ұйымның
заңдарда
көзделген
жағдайлардан
215
басқасында
,
жария
шарт
жасасу
жөн
i
нде
б
i
реуге
басқалардан
артық
-
шылық
жасауға
құқығы
жоқ
.
Тұтынушылардың
кейб
i
р
категорияларына
жең
i
лд
i
к
беру
заңдармен
жол
бер
i
лет
i
н
жағдайларды
қоспағанда
,
тауарлардың
,
жұмыс
пен
қызметт
i
ң
бағасы
,
сондай
-
ақ
жария
шарттың
өзге
ережелер
i
тұтынушылардың
бəр
i
не
б
i
рдей
болып
белг
i
ленед
i.
Тұтынушыға
ти
i
ст
i
тауарлар
(
жұмыс
,
қызмет
)
ұсыну
мүмк
i
нш
i
л
i
г
i
бола
тұра
коммерциялық
ұйымның
жария
шарт
жасасудан
бас
тарту
-
ына
жол
бер
i
лмейд
i.
Заң
құжаттарында
көзделген
жағдайларда
Қазақстан
Республикасының
Үк
i
мет
i
жария
шарттарды
жасау
жəне
орындау
кез
i
нде
тараптар
үш
i
н
м
i
ндетт
i
ережелер
(
үлг
i
шарттар
,
ережелер
жəне
т
.
б
.)
шығаруы
мүмк
i
н
.
Жария
шарттың
белг
i
ленген
талаптарына
сəйкес
келмейт
i
н
ережелер
i
жарамсыз
болып
табылады
.
Ережелер
i
н
тараптардың
б
i
реу
i
формулярларда
немесе
өзге
стан
-
дартты
нысандарда
белг
i
леген
жəне
басқа
тарап
оны
ұсынылған
шартқа
тұтастай
қосылу
жолы
деп
қабылдай
алатын
шарт
Достарыңызбен бөлісу: |