Қашықтық нысаны бойынша оқу процесін ұйымдастыру

• 
  Қашықтықтан  оқыту  технологияларын қолдана отырып оқу процесін ұйымдастырудың негізгі міндеттері:
  

b)  оқытудың тиімділігін  (сапасын) арттыру;

c)  дәстүрлі оқыту нысаны  қолайсыз болып табылатын тұлғалар үшін        білім беру қызметін ұсыну болып табылады.

• 
  Білім  беру   ұйымдарында  қашықтықтан  оқыту  жүйесін  ұйымдастыру және дұрыс қызмет етуі үшін  мынадай функцияларды орындау қажет:
  

b)    білім алушыларға  оқу материалдарын  жеткізу;

c)     кеңестер беру;

d)    білім алушылармен  кері байланысты ұйымдастыру;

e)     білім алушылардың  білімдерін бақылау.

• 
  Білім беру  ұйымдарында:
  

b)  телекоммуникациялық желіге шығатын (Интернет, спутниктік теледидар) жабдықтардың;

c) әртүрлі терминалдардың: мультимедиалық сыныптардың, электрондық оқу залдарының;

d) CD, DVD дискілеріне арналған оқу контентінің (жеке меншік немесе сатылып алынған);

e)  желілік оқу мультимедиа контентінің  (жеке меншік және сатылып алынатын);

f)  тестілеу кешендерінің;

g) тиісті дайындықтан өткен профессор-оқытушы, оқу-көмекші және техникалық персоналдардың;

h)   жеке меншік контентін (локалдық және желілік) құру үшін мультимедиа зертханаларының;

i)   желілік тестілеу кешендерінің;

j)  оқытуды  басқарудың желілік  жүйелері (Learning Management Systems - LMS);

k) оқыту контентін басқару жүйелерінің (Learning Content Management Systems- LCMS) бар болуы қашықтықтықтан оқыту нысаны кезінде оқу процесін ұйымдастырудың қажетті шарттары болып табылады. 

• 
  Қашықтықтан оқытудың базалық жоғары оқу орындарында қашықтықтықтан оқытудың  жетекшісі басқаратын және өзінің құрамында  мынадай міндетті қызметтері арнайы құрылым (факультет, орталық, бөлім және басқа) құрылады:
  

b)    қашықтықтықтан оқытудың дидактикалық құралдарын әзірлеу;

• 
  Оқу процесін ұйымдастыру және басқару қызметі қашықтықтық нысаны бойынша оқу процесін жоспарлайды және ұйымдастырады,  қашықтықтықтан оқытумен байланысты құжаттамаларды жүргізеді, қашықтықтықтан оқыту орталықтарының қызметін бақылайды, оқытушылар мен тьюторлардың біліктілігін арттыру мен сертификаттауды ұйымдастырады.
  
• 
  Қашықтықтан оқытудың  дидактикалық тәсілдерін әзірлеу қызметі қашықтықтықтан оқытудың электрондық оқулықтарын, мультимедиалық курстарды, әдістемелік құралдар мен басқа да әдістемелік құралдарды әзірлеуді, сатып алуды және игеруді жүзеге асырады,  тестілеу жүйелері  мен білімді бақылаудың басқа да құралдарын,  қашықтықтан оқытуға арналған ақпараттық ресурстарды қолданудың әдістерін әзірлейді.
  
• 
  Ақпараттық-техникалық қамтамасыз ету қызметі қашықтықтықтан оқытудың  бағдарламалық, ақпараттық және техникалық құралдарын әзірлейді, игереді және оларды пайдалануды қолдайды.
  
• 
  Оқу процесі базалық жоғары оқу орнының басшысы бекіткен  қашықтықтықтан оқытудың оқу жұмыс жоспарының негізінде ұйымдастырылады. Оқу жұмыс жоспары мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес  үлгілік оқу жоспарларының негізінде жасалады. Жоғары оқу орны білім беру процесінде кезінде қашықтықтықтан оқытудың таңдаған технологияларына сәйкес  келетін оқу сабақтарын өткізу түрлерін  пайдаланады.
  
• 
  Жеке оқу жоспарына сәйкес жылдар мен семестрлер бойынша пәндерді бөлуді өзгертуге  мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сәйкес келетін таңдаған мамандықтары бойынша пәндер тізбесінің шеңберінде мүмкіндік беріледі.
  
• 
  Қашықтықтан оқытудың толық курсы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сәйкес  білім беру саласындағы орталық атқарушы орган белгілеген мамандықтардан басқа барлық  бағыттар (мамандықтар) бойынша ұйымдастырылуы мүмкін.
  
• 
  Тиісті бейін бойынша кәсіптік орта білімі немесе түрлі  деңгейдегі кәсіптік жоғары білімі бар тұлғалар қашықтықтықтан оқыту бойынша жеделдетілген оқу мерзімінің қысқартылған білім беру бағдарламалары бойынша кәсіптік жоғары білім алуы мүмкін.
  
• 
  Білім беру бағдарламаларын жеделдетілген мерзімде толық көлемде меңгеру қашықтықтықтан оқытудың базалық жоғары оқу орнының басшылары бекіткен тиісті оқу жұмыс жоспарлары бойынша  жүргізіледі.
  
• 
  Жеке оқу жоспарын білім алушы жасайды,  жоғары оқу орны белгілеген тәртіппен қашықтықтықтан оқытудың жетекшісімен келісіледі және бекітіледі.
  
• 
  Қашықтықтан оқыту нысанына түсуші тұлғалар үшін білім беру ұйымдары оқу сабақтары басталғанға дейін қашықтықтықтан оқытудың технологиялары және жүйелерімен танысу жөнінде кіріспе курстарын өткізеді.
  
• 
  Білім беру ұйымдарында оқу жылы Білім және Ғылым министрлігі белгілеген оқу  мерзімдеріне сәйкес басталады, саны мен ұзақтығын жоғары оқу орны өз бетінше  белгілейтін   академиялық кезеңдерден тұрады. Қашықтықтықтан оқыту нысаны бойынша білім алушылар  мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сәйкес білім беру-кәсіптік бағдарламаларының мазмұнын толық меңгеруі тиіс.
  
• 
  Базалық жоғары оқу орны  мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес білім сапасын қамтамасыз ететін  қашықтықтықтан оқытудың кез-келген технологиясын қолдануға құқығы бар.
  
• 
  Білім беру ұйымы қашықтықтан оқыту кезінде әрбір білім алушыға ақпараттық-білім беру ортасына кіруге мүмкіндік береді. Білім алушыда  қажетті аппараттық-бағдарламалық құралдар   болмаған жағдайда  білім беру ұйымы оларды оған жалгерлік негізде беруіне болады.
  
• 
  Тьюторлық сынып компьютерлік оқу жұмыс орнына  өткізу мүмкіндігі  кем дегенде 50 Кбит/сек болатын Интернеттің ғаламдық желісіне қосуды қамтамасыз ететін  коммуникациялық байланыс арналары болуы керек.
  
• 
  Компьютерлердің саны мен оларды орналастыру. Санитарлық ережелер мен нормаларға сәйкес белгіленеді. Барлық компьютерлер локалдық желіге біріктірілуі керек. Компьютерлік жұмыс орнының конфигурациясы оқу қызметінің тиісті түрлерінің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс. Оқытушыларға арналған жұмыс орнының саны  күніне 3 сағаттық жұмыс және  2 оқытушыға бір жұмыс орны нормасына сәйкес анықталады.
  
• 
  Білім беру ұйымы білім алушылардың  мүмкіндіктерін есепке ала отырып, телекоммуникациялық құралдарды пайдаланумен бірге оқу процесіне қатысушылардың  өзара іс-қимылы арқылы білім алушыларды ғылыми және әдістемелік  көмекпен қамтамасыз етеді. Сессиялар арасындағы кезеңде қашықтықтықтан оқыту нысаны білім алушыларға теориялық материалдарды өз бетінше зерделеуді және тьюторлардан қашықтықтық кеңестерін алуды ұсынады. Студенттің өзіндік жұмысына электрондық оқу-әдістемелік кешенімен және қосымша материалдармен атқарған жұмысы жатады. Оқытушы–тьютордың жетекшілігімен жүргізілетін студенттің өзіндік жұмысына барлық оқу пәндерінің материалдары бойынша интерактивті консультация жатады (чат, форум арқылы).
  
• 
  Қашықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып білім беру бағдарламаларын іске асыру кезіндегі консультациялар жүйесі  бірнеше түрдегі консультацияларды қарастыруы мүмкін:
  

b)    жеке қашықтықтықтан (бақылау және аттестаттау жұмыстарына арналған рецензиялар, телефон,  e-mail, чат, форум бойынша);

c)     топпен қашықтықтықтан (чат арқылы,  Web-сайтында жиі қойылатын FAQ айдары, телеконференциялар түрінде).

• 
  Қашықтықтан оқытудың нысандары:  бейне лекциялар, теледидар лекциялары; радио-лекциялар; мультимедиалық лекциялар; бейне конференциялар; телеконференциялар; электрондық оқу басылымдары бойынша (электрондық оқулықтар, мультимедиалық оқыту бағдарламалары, тренажерлар, ақпараттық-анықтамалық жүйелер) студенттің өзіндік жұмыстары, виртуалды зертханалық практикумдар (имитациялық модельдер);  компьютерлік тестілеу жүйелері; форумдар, чаттар мен электрондық пошта арқылы консультациялар беру.
  
• 
  Телеконференциялар   өткізу   үшін   білім беру ұйымының  жабдықталған студиясы мен тиісті бейне және проекторлық аппаратуралары болуы керек.
  
• 
  Жоғары оқу орны білім алушылардың ағымдық, аралық және қорытынды аттестаттау жүйесін, олардың білімдері мен біліктерін және тәуелсіз бағалау әдістерін, қол жетімділікті шектейтін электрондық әдістерді қолдану арқылы бұрмалауларға, жалғандыққа қарсы қорғауларды, аумақтан тысқары аттестаттау комиссиясының көпшілік қорғау жұмыстарын бағалаудағы әділдігін ұйымдастырады Бітірушілерді қорытынды мемлекеттік аттестаттау (мемлекеттік емтихан, дипломдық жұмыстарды, жобаларды қорғау) базалық жоғары оқу орындарында дәстүрлі әдістермен жүргізіледі.
  
• 
  Жоғары оқу орны білім алушыларды мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарымен көзделген,  кәсіптік практиканың барлық түрлерінен өткізу мүмкіндіктерімен қамтамасыз етеді.
  

Қашықтықтан оқыту бойынша білім алушылар үшін оқу жоспарында көзделген практика ретінде мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарында қарастырылған сағаттар көлемінде  бейіндік кәсіпорындардағы, мекемелердегі немесе басқа да ұйымдардағы жұмыстары есептелуі мүмкін.

• 
  Жалпы немесе жеке оқу жоспарларына сәйкес таңдауы бойынша мамандықтарға сәйкес оқу бағдарламаларын толық орындаған, яғни теориялық оқытуды аяқтаған және дипломдық жобаны (жұмысты) қорғаған студенттерге мемлекеттік үлгідегі білім туралы құжат беріледі.
  
• 
  Жоғары оқу орны білім берудің компьютерлік ақпараттық жүйесінің көмегімен білім алушылардың біртума немесе лицензияланған, жетекші электрондық жеке істерін барлық білім алушылардың оқу процесінің қорытындысын есепке алу мен мұрағаттық сақтауды жүргізеді [12].
  

 

1.3 Қашықтықтан оқыту жүйесінің артықшылығы мен кемшілігі

0. 
   Қашықтықтан оқыту сыртттай оқу әдісіне ұқсас болып келеді. Бірақ ең басты ерекшелігі - қашықтықтан оқыту жүйесінде білім алушы мен мұғалім арасында ешқандай тікелей байланыстың болмауы. Осындай «жартылай экстернат» қашықтығына байланысты білім алушы белгілі көлемде төлем төлеп, тіркелген соң барлық қажетті және міндетті көлемдегі факультативті пәндер бойынша тапсырма, сонымен бірге қажетті оқу-әдістеме құралдарын және білім деңгейін тексеретін тесттер алады. Білім алушы барлық оқу тапсырмаларын орындап болған соң курстан курсқа өте алады және өз мамандығы бойынша барлық бағдарламаны игергендігін тексеруге арналған қорытынды тесттен өтсе, ол өзі таңдаған жоғары оқу орнын аяқтағаны жөнінде сертификат алуға құқығы бар. Бұндай жағдайда, бір жағынан оқу-әдістеме материал сапасына талап күрт өссе, екінші жағынан – білімге деген стимул жоғарылайды. Қашықтықтан оқытудың стимулы – жоғары білім алу жайлы құжат беру емес, білім алушылардың жоғары, сапалы білім деңгейін игеріп, алып кетуі. Біздің көзқарасымыз бойынша, қазіргі заманғы Қазақстан жағдайларында бұндай стимул, еңбек рыногындағы ұсыныстарға қажетті мамандық, айлығы жоғары жұмысқа тұру үшін қосымша білім алғысы келетіндерде және жұмыс тәжірибесі бар, жоғары білімді мамандарда ғана болады.
   

• 
  Машина тасушылар арқылы барлық оқу-әдістемелік материалдарды дайындау;
  
• 
  Компьютерлік желі арқылы оқу-әдістемелік материалдарға білім алушылардың енуін ұйымдастыру;
  
• 
  Желі арқылы білім алушыларға консультация өткізу үшін оперативті байланысты ұйымдастыру;
  
• 
  Оқу ғимаратының анықтамалы-библиографиялық жүйесіне білім алушылардың еркін кіруін ұйымдастыру;
  

Артықшылықтары: