Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ 52-бабыныѕ
жүктеу/скачать 7,99 Mb.
|
| АНЫҚТАДЫ:
998 жылғы 19 қазанда Конституциялық Кеңеске Қазақстан Республикасының Премьер-Министрi Н.Ө. Балғымбаевтың 1998 жылғы 2 қазанда Қазақстан Республикасы Парламентi қабылдаған және 1998 жылғы 9 қазанда Қазақстан Республикасының Президентiне қол қоюға табыс етiлген "Аудиторлық қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңын Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес емес деп тану туралы өтiнiмi келiп түстi. Премьер-Министрдiң өтiнiмiнде қабылданған Заңның жекелеген нормаларының Конституцияға сәйкес еместiгiн негiздеу үшiн мынадай дәлелдер келтiрiлген: 1. "Аудиторлық қызмет туралы" Заң аттестациялауды жүргiзу функциясын Аудиторлар палатасына жүктеу бөлiгiнде Қазақстан Республикасы Конституциясының мемлекеттiк органдар функцияларын қоғамдық бiрлестiктерге жүктеуге болмайды деген 5-бабының 2-тармағына қайшы келедi. 2. Заң Қазақстан Республикасы Конституциясы 61-бабының 6-тармағы белгiлеген процедураны бұза отырып қабылданған. 3. Аумақтық палаталар мен Республикалық палата аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың мемлекеттiк, қоғамдық, шетелдiк және халықаралық ұйымдардағы мүдделерiн көздейдi деп белгiлеген Заңның 8-бабы 1-тармағының 6) тармақшасы және 2-тармағының 2) тармақшасы Қазақстан Республикасы Конституциясының 12 және 39-баптарына, сондай-ақ азаматтардың бiрлестiк құру бостандығы құқығын шектейтiндiктен 23-бабына да қайшы келедi. 4. Заңның 8, 9, 10, 11 және 16-баптарында Аудиторлар палатасына – мемлекеттiк емес ұйымға аудит стандарттарын дайындау, аудитор кандидаттарының бiлiктiлiк деңгейiн анықтау, аттестация жүргiзу және аудиторлардың ағымдағы қызметiне бақылау жасау өкiлеттiгi берiлген. Ұсынылып отырған "Аудиторлық қызмет туралы" Заңның мазмұнын, осы бойынша әзiрленген материалдарды зерделеп және талдап, конституциялық iс жүргiзуге қатысушылардың пiкiрiн тыңдағаннан кейiн Конституциялық Кеңес мынадай қорытындыларға келдi: 1. "Аудиторлық қызмет туралы" Заңның 9-бабының 1-тармағына сәйкес аудитор кандидаттарының бiлiктiлiк деңгейiн анықтау үшiн аттестациялауды уәкiлеттi орган бекiткен бiлiктiлiк талаптары негiзiнде емтихан алу арқылы Бiлiктiлiк комиссиясы жүзеге асырады. Кәсiпкерлiк қызметпен шұғылдануға кандидат адамды аттестациялауды, талданылып отырған Заңның 2-бабының 1-тармағында аудиторлық қызмет нақ осылай аталған, мемлекеттiк органның функцияларына жатқызуға болмайды, өйткенi кәсiпкерлiк қызметке мемлекеттiң ықпалы кәсiпкердi мемлекеттiк тiркеумен және оның болашақ қызметiн лицензиялаумен шектелген ("Жеке кәсiпкерлiктi қорғау және қолдау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8, 9, 15, 16 - баптары). "Аудиторлық қызмет туралы" Заңның 9-бабы 1-тармағына сәйкес Бiлiктiлiк комиссиясының аудитор кандидатын аттестациялау аудиторлық қызметпен шұғылдануға лицензия алу үшiн қойылатын шарттардың бiрi болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Лицензиялау туралы" заң күшi бар Жарлығының 15 және 16-баптарында лицензия алу үшiн лицензиаттың бiлiктiлiк деңгейге, қызметтiң осы түрi үшiн қойылатын талаптарға сәйкестiлiгiн растайтын құжат қажет деп белгiленген. Айтылған Заңда лицензиаттың бiлiктiлiк деңгейiн анықтау лицензия берген органның (лицензиардың) өкiлеттiгiне жататыны көзделмеген. Мұндай норма Республика Конституциясында да жоқ. Жоғарыда баяндалғандар Бiлiктiлiк комиссиясының, мемлекеттiк емес ұйым ретiнде, аудитор кандидаттарын аттестациялауды Қазақстан Республикасы Конституциясы 5-бабының 2-тармағына қайшы келедi деуге негiз болмайды. Премьер-Министрдiң өтiнiмiнде "Аудиторлық қызмет туралы" Заңның 11-бабы 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында белгiленген Бiлiктiлiк комиссиясының аудитордың куәлiгiнiң күшiн жою үшiн негiз аудиторлар палатасына аудиторлардың кәсiпкерлiк қызметiне бақылау жасау функциясы берiлуiне байланысты, өтiнiм объектiсiнiң пiкiрiнше, бұл Қазақстан Республикасы Конституциясының 5-бабы 2-тармағына қайшы келедi. "Аудиторлық қызмет туралы" Заңда (8-бап) аудиторлар палатасына аудиторлардың кәсiпкерлiк қызметiне бақылау жасау құқығы берiлмегендiктен Конституциялық Кеңес мұндай пайымдаумен келiспейдi. Қазақстан Республикасының "Жеке кәсiпкерлiктi қорғау және қолдау туралы" 1992 жылғы 4 шiлдедегi Заңына (20-бабының 2-тармағы) сәйкес "Бақылау жасау және қадағалау құқығымен мұндай құқықты арнайы заң берген мемлекеттiк органдар мен лауазымда адамдар ғана пайдаланады": "Аудиторлық қызмет туралы" Заңның 11-бабы 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында белгiленген бiлiктiлiк күшiн жою негiздемелерiн бiлiктiлiк комиссиясына басқа органдар да, оның iшiнде соттар да анықтап, ұсынуы мүмкiн. 2. Өтiнiм субъектiсiнiң "Аудиторлық қызмет туралы" Заң Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабы 6-тармағы белгiлеген процедураны бұза отырып қабылданған деген пайымдауын Конституциялық Кеңес негiзсiз деп есептейдi. Өтiнiмде жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттарын белгiлеу құқығын мемлекетке бекiтiп берген Қазақстан Республикасы Конституциясының 30-бабы 4-тармағына сiлтеме жасалғанда онда оқу орындары үшiн бiлiм беру стандарттары туралы айтылғаны ескерiлмеген. Конституцияның осы нормасы аудиторлардың бiлiктiлiгiмен байланысты қатынасты реттемейдi, қабылданған Заңның 9-бабы 2-тармағына сәйкес жоғары бiлiмi бар және белгiлi бiр салаларда кем дегенде бес жыл жұмыс iстеген адамдар аудитор бола алады. Сонымен қатар "аудитор" мамандығы 1993 жылғы 18 қазанда қабылданған "Аудиторлық қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңы күшiне енген кезден берi бар. "1997 жылғы бiлiктiлiк емтихандарының бiрыңғай бағдарламасы" дайындалған және қолданылып жүр. Демек, қабылданған заң, бiлiм берудiң жаңа стандарты жасалмағандықтан, қосымша бюджеттiк қаражат шығынын қажет етпейдi. 3. Республика Премьер-Министрiнiң өтiнiмiнде аумақтық және Республикалық палаталардың мемлекеттiк, қоғамдық, шетелдiк және халықаралық ұйымдарда аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың мүдделерiн көздеуi Конституцияның 12 және 39-баптарына қайшы келедi және Конституцияның 23-бабында көзделген азаматтардың бiрлестiк құру бостандығы құқығын шектейдi деп дәлелденген. Осы дәлелдi негiздегенде "Аудиторлық қызмет туралы" Заңда бекiтiлмеген ереже өтiнiмге енгiзiлген, нақты айтқанда "Республикалық және аумақтық палаталар аудиторлардың мүдделерiн, осы палаталарға аудиторлардың мүшелiгiнен тәуелсiз көздейдi". Басқа құрылымдарда кәсiби ұйымдар олардың мүддесiн көздегенде азаматтардың бiрлестiк құру бостандығы құқығы шектеледi деп дәлелдеу негiзсiз болып табылады және ол қабылданған Заң мәтiнiнде жоқ ережелердi пайдалану нәтижесiнде пайда болса керек. Палатада бiрiккен аудиторлар, басқа құрылымдарда мүдделерiн қорғау құқығын өз еркiмен бiрлестiктерiне бередi, мұндай жағдайда басқа аудиторлардың (палатаға кiрмегендерiнiң) бiрлесу құқығын ешқандай да шектеу Заңда көзделмеген. 4. Премьер-Министрдiң өтiнiмiнде қабылданған Заңның 8, 9, 10, 11 және 16-баптарында Аудиторлар палатасына – мемлекеттiк емес ұйымға аудит стандарттарын дайындау, аудитор кандидаттарының бiлiктiлiк деңгейiн анықтау, аттестация жүргiзу және аудиторлардың ағымдағы қызметiне бақылау жасау өкiлеттiгi берiлген деп көрсетiлген. Бұл жерде, өтiнiм субъектiсiнiң пiкiрi бойынша, Қазақстан Республикасы Конституциясының 3-бабына концептуальдық қайшылық бар. Аудитор кандидаттарының бiлiктiлiк деңгейiн анықтауды және оларды аттестациялауды Конституция және қолданылып жүрген Заңдар тек мемлекеттiк органдардың функциясына жатқызбайтындықтан және қабылданған заңның аудиторлардың ағымдағы қызметiне бақылау жасау құқығын палатаға бермегендiктен бұл дәлелдемемен келiсуге болмайды. Аудит стандарттарын дайындау жөнiндегi Аудиторлар палатасы өкiлеттiгi мәселесi бойынша Конституциялық Кеңес мына жағдайларды ескередi. Қабылданған Заңның 16-бабы 2-тармағына сәйкес "аудит стандарттары Республикалық аудиторлар палатасының конференциясында (жиналысында) қабылданады және оны уәкiлеттi мемлекеттiк органдар бекiтедi". Осы норма Заңның күллi мазмұны аудит стандарттарын бекiту процесiне мемлекет пен оның органдары тiкелей ықпал жасайды, сонымен бiрге оларды дайындаумен кәсiби ұйымдар тiкелей айналысады деуге негiз болады. Аудит стандарттарының барлық дайындау, қабылдау және бекiту процедурасында уәкiлеттi мемлекеттiк органның бекiтуi шешушi кезең болып табылады. Демек – Аудиторлар палатасына мемлекет пен оның органдарына ғана тиiстi өкiлеттiктi бермегендiктен, қабылданған Заң Республика Конституциясының 3-бабына қайшы келмейдi. Сонымен "Аудиторлық қызмет туралы" Заңды конституциялық емес деп тану үшiн жеткiлiктi негiз жоқ. Баяндалғанның негiзiнде және Республика Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық заң күшi бар Жарлығының 17-бабы 2-тармағының 1) тармақшасын және 37-бабын басшылыққа ала отырып, Конституциялық Кеңес жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|