Ќазаќстан Республикасы
Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893
жүктеу/скачать 2,85 Mb.
|
| 8.18 Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893-1920 жж.)
1893 жылы қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданында туған, ХХ-ғасырдың басындағы қазақ әдебиетінің аса көрнекті өкілі, демократ, ақын-жазушы. Кедей отбасында туған. Әкесі Шоқпыт (шын аты Әбубәкір) жас кезінде жоқшылықты көп көріп, кісі есігінде жалшы болған. С.Торайғыров үш жасқа шыққанда шешесі Зұфұннан жетім қалды. Алғашқыда үйде жүріп, әкесінен оқып қара таныған С.Торайғыров ауыл молдасы Мұқан деген кісіден сабақ алды. Ол араб, парсы қисса-хикаяларын өзінше аударатын, әрі жанынан қиыстырып өлең шығара алатын кісі болған. Оған еліктеп Торайғыров өлең жазып, машықтана бастайды. 1902-1911 жыл аралығында түрлі мектеп, медреселерде оқыды. 1911 жылы Троицк қаласынан оқып келген Нұралы деген жаңашыл мұғалімнен дәріс тыңдады. Ол қазақ, татар тілінде шығатын газет, журналдарды, әдебиет, тарих т.б. пән кітаптарын жаздырып алдырып, оқып тұратын болған. Сол арқылы Торайғыров қолына түскенін құныға оқып, қазақ, татар әдебиетінің бірқатар нұсқаларымен танысты. Өнер-білімге құлшына бас қойып, өлең, әңгіме жазуға қызу кірісті. Осы кезде ол «Дін», «Сарыбас», «Соқыр сопы», «Оқу», «Кезек қашан келеді» т.б. өлеңдерін және «Зарландым» атты ұзақ очеркін жазды. Бұл шығармаларында жас ақын ескі оқу мен жаңа оқудың айырмасы, оқудың, өнер-білімнің пайдасы, дін, байлық, кедейлік, еңбек т.б. туралы сөз етеді. 1912 жылы қараша айында Торайғыров оқу іздеп, Троицк қаласына барды. Онда оқуда жүріп, «Оқудағы мақсат не?», «Анау-мынау», «Қандай», «Зарлау» шығармаларын туындайды. С.Торайғыров аз жасаған адам. Жазушылықпен небәрі 11 – 12 жыл ғана айналысты. С.Торайғыров әдебиеттің әр жанрында жазатын, қабілетті, талантты ақын-жазушы, ғажап ақыл-ойшы. Киыншылықпен өткен қысқа өмірі ішінде ол 110-дай өлең, 5-6 поэма, 2 роман және мақала, очерк, әңгіме жазды. Ақын «Қамар сұлу» және «Кім жазықты» деген романдар, «Адасқан өмір» деген поэманың авторы. С.Торайғыров 1920 жылы 21 мамыр күні қайтыс болды. С.Торайғыров – ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті аталатын тұтас дәуірдің айырықша ірі тұлғасы. жүктеу/скачать 2,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|