Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы есеп

тг.

2016 жылы мазмұнды жаңарту мақсатында мыналар бекітілді:

-бастауыш, негізгі және жалпы орта білімде МБС,

-негізгі орта білімде үлгілік оқу жоспары мен білімді бағалайтын критерийлер,

-бастауыш білімде оқыту жоспары мен оқыту бағдарламалары.

Білім берудің жаңартылған мазмұнына көшуде оқу-әдістемелік сүйемелдеу үшін мыналар әзірленді:

-мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арналған 130 оқу бағдарламалары,

- 1-4 сыныптарға арналған «Ұйғыр тілі және «Тәжік тілі мен әдебиеті», 5-9 сыныптарға «Ұйғыр тілі», «Өзбек тілі», «Тәжік тілі», «Ұйғыр әдебиеті» , «Өзбек әдебиеті», «Тәжік әдебиеті» пәндері бойынша 9 оқыту бағдарламалары,

- ұйғыр/ өзбек/ тәжік тіліндегі оқытылатын 2, 5, 7-сыныптарға тіл пәндері бойынша 15 орта мерзімді оқу жоспарлары,

- білім мазмұнын жаңарту бойынша 4 әдістемелік құрал мен ұсынымдар.

Критериалды бағалау жүйесі бойынша мектеп мұғалімдерінің нұсқаулық-әдістемелік ұсынымдар әзірлеу жұмыстары жүріп жатыр.

Жаңартылған білім мазмұнын кезең-кезеңмен апробациядан өткізу республиканың 30 пилоттық мектептерінде жалғасуда.

16 өңірде жаңа МЖМС насихаттау жұмыстары бойынша өткізілген 78 кездесуге 13 195 адам қатысқан (білім беру басқармаларының, педагогикалық колледждер мен ЖОО, мектеп мұғалімдері мен әкімшілігі, ата-аналар қауымдастығының, БАҚ, бизнес салалардың, ӨЕҰ өкілдері).

2016 жылы қазақстандық оқушылар халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жарыстарда 1273 медаль жеңіп алған, оның ішінде 204 алтын, 378 күміс, 665 қола, 26 грамота (2015 – 1309, оның ішінде 276 алтын, 384 күміс, 629 қола медальдары, 20 грамота).

2017 жылы STEM білімді енгізу үшін әдістемелік ұстанымдар әзірленетін болады.

Қазіргі таңда робототехника оқушылардың өміріне белсене енуде, балалардың осындай қосымша білімге деген қызығушылығы артуда. Республикалық жарыстар мен фестивальдер ұйымдастырылуда.

Қазақстан Республикасында World Robot Olympiad (WRO) робототехникадан халықаралық олимпиаданың Ұлттық ұйымдастырушысы «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ болып келеді.

2014 жылы олимпиадаға қатысуға – 100 команда, 2015 ж. – 115 команда жұмылдырылған.

2017 жылы Робототехника бойынша республикалық олимпиада EXPO-2017 жәрмеңкесінде ұйымдастырылған.

Үш тілде білім беруді дамытудың оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеу, үш тілде білім берудің әдістемесі бойынша семинарлар өткізу

тг.

102

2015-2016 жылғы оқу жылында 41 қазақ тілді емес мектептерде деңгейлік оқу бағдарламалары мен қазақ тіліндегі оқулықтарды апробациялау жұмысы жүргізілді. ҰБА оқу бағдарламалары мен оқулықтарды апробациялау мониторингі жүргізілген.

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының жанында Үш тілде білім беруді дамыту орталығы құрылған.

Үштілділікке көшуде дайындық жұмысы ретінде қолданыстағы оқыту бағдарламаларына, барлық деңгейдегі білім беру ұйымдарында үштілділікті жүзеге асырудағы ағымдағы жағдайына талдау жүргізілген, сонымен қатар, үш тілде білім берудегі тәжірибені жақсарту мақсатында мониторинг жүргізілуде.

Үш тілде білім беруде ғылыми зерттеулер бағдарламасы әзірленген (2016 ж. сәуір).

Үш тілде білім берудегі тәжірибені жақсарту үшін ғылыми зерттеулер нәтижелерін енгізуге мониторинг жүргізілген. Ағылшын тілін оқытуды және жаратылыстану ғылымдары циклі оқыту пәндерін біріктіру бойынша оқыту-әдістемелік құрал әзірленген (информатика, физика, химия, биология, жаратылыстану).

Үш тілде оқыту бойынша Бірыңғай тілдік стандарт әзірленген. Үштілділікті енгізуді ескере отырып, мұғалімнің кәсіби стандарты жобасы әзірленіп қойған.

Мектеп оқушыларының қосымша білімді үш тілде алуы бойынша және ағылшын тілінде оқылатын жоғары сыныптар пәндерінің сыныптан тыс жұмыстарының бағдарламалары әзірленген.

Үш тілде білім беру жағдайында педагогикалық кадр даярлауда қолданыстағы бағдарламалардың мазмұнына қайта талдау жүргізілген және үштілділікті іске асыруда білім беру ұйымдарының барлық деңгейлерінде педагогикалық кадрлармен қамтамасыз етілуі бойынша талдау жүргізілген.

Үш тілде сабақ беруді енгізуге дайындық жұмыстары барлық өңірлерде басталып кетті. ШҚО пилоттық жоба режимінде Өңірлердің мектептерінде үштілділік білім бойынша кешендік бағдарламаны іске асыру жұмысы басталды.

5-11 сынып оқушылары үшін жазғы тілдік мектепті ұйымдастыру мәселесін пысықтау

Жол картасына сәйкес Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясымен Жазғы тілдік мектеп тәртібі мен Жазғы тілдік мектеп бағдарламасы әзірленген. Аталған материалдар Білім беру басқармаларына жіберілген.

Барлық облыстардың ЖАО тілдік лагерьлердің жұмыстарын белсенді ұйымдастыруда.

2016 жылы каникулдық мезгілде барлық республика бойынша педагогикалық ЖОО оқытушылары мен 3-4 курс студенттерін тарта отырып, 5-11 сыныптардың 104 601 оқушысы тілді үйренген.

Тәрбие жұмысы бойынша әдіснамалық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу

тг.

102

Мектеп оқушыларында рухани-адамгершілік құндылығын, патриоттық сезімін, позитивтік қарым-қатынасты, ұлттық зияткерлік спортты насихаттауды қалыптастыруда, оқушылардың тіл білімдерін жақсартуда «Назарбаев зияткерлік мектептері» ДБҰ-мен 612 адам қатысқан 9 іс-шара ұйымдастырылған, сонымен қатар «Туған елге тағзым» іс-шарасы шеңберінде 300 адам қатысқан. Оқушылардың патриоттық, Отанға деген мақтанышы мен оның болашағына жауапкершілік сезімдерін қалыптастыру үшін «Туған елге тағзым» атты 10 бағытта зерттеулік өлкетанулық экспедициясымен, 10 Зияткерлік мектептер базасында, оның ішінде 5 танымдық және 5 зерттеулік бағытта зерттеулер ұйымдастырылуда. 2015-2016 оқу жылында 260 оқушы мен 40 мұғалімнің алып жүруімен қатысқан. Оқушылар басқа өңірлердің тарихын, мәдениетін, географиялық ерекшеліктерін, индустриалды объектілеріне барып келді. Экспедиция шеңберінде оқушылар теориялық білімдерін тәжірибеде қолданды: далалық зерттеулерді жүргізу арқылы, архитектуралық және индустриалды объектілерге бару, ғалымдармен тілдесу арқылы, жергілікті халықтан сұхбат алу арқылы музейлердегі архивтерге ақпараттар жинау. Экспедиция қорытындысы бойынша оқушылар зерттеу жобаларының эссесін жазып, «Менің Қазақстаным!» үздік суреттер жинағына қатысады. Сонымен қатар, «Туған елге тағзым» экспедициясының қатысушылары, миллион халыққа өз елінің тарихи-мәдени байлығымен танысу үшін онлайн-энциклопедиясына тарихи мәні бар суреттерді енгізеді.

ШЖМ-нің қызметін оқу-әдістемелік сүйемелдеуді қамтамасыз ету

тг.

102

2016 жылы шағын жинақты мектептердің оқушыларына бірдей қолжетімділікке жеткізу үшін ««BilimLand» Білім платформасы» цифлық білім көзін қосу бойынша жұмыстар жүргізілген. 2016 жылдың қыркүйегінен ҚР БҒМ және «Bilim Media Group» ЖШС арасында ««BilimLand» Білім платформасы» порталы арқылы әдістемелік қамтамасыз ету (ЭВМ-ге бағдарлама, интерактивті білім алуда ЦБР-ді қосқанда), ҰБТ-«iTEST» и «iMektep» дайындық бойынша виртуалды оқыту кешені бойынша қызмет көрсетуге №162 келісім- шартқа отырған. «BilimLand» ЦБР жүйесіне 4000 оқушы қосылған. 15 өңірде 1374 оқушыға оқыту семинарлары өткізілген.

4000 білім беру ұйымына (мектептер) логин мен құпиясөз жөнелтілген:

Ақтөбе облысы – 2015 мектеп;

Атырау облысы – 113 мектеп;

Жамбыл облысы – 316 мектеп;

Қарағанды облысы – 330 мектеп;

Қостанай облысы – 293 мектеп;

Қызылорда облысы – 116 мектеп;

Алматы қаласы – 183 мектеп;

Ақмола облысы – 401 мектеп;

Павлодар облысы – 288 мектеп;

ШҚО – 391 мектеп;

СҚО – 312 мектеп;

ОҚО – 710 мктеп;

Алматы облысы – 195 мектеп;

Маңғыстау облысы – 38 мектеп;

БҚО – 49 мектеп.

Ғаламторға қосылу мүмкіндігі жоқ шағын жинақты мектептерге ҚР БҒМ порталындағы видеоларды көруге оқыту порталының офлайн нұсқасы ұсынылған.

Сонымен қатар, Алматы және Астана ққ, облыстардың білім беру басқармаларына ғаламторға қосылу мүмкіндігі жоқ мектептерге оқыту порталдарының офлайн нұсқасы бойынша дисктер ұсынылған.

Инклюзивтік білім беруді дамытуды әдіснамалық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу

тг.

102

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының 21.07.16 ж. №130 келісім шарты шеңберінде инклюзивті білімді дамытуда методологиялық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету әзірленген:

1. Жалпы білім беретін мектептерде арнайы сыныптардың жұмысын ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсыныстар;

2. Инклюзивті білім жағдайында арнайы білім алу қажеттіліктеріне байланысты оқушылардың жетістіктерін критериалды бағалау жүйесі;

3. Қазақстан Республикасында инклюзивті және арнайы білімнің даму жағдайы бойынша талдамалық баяндама;

4. Инклюзивті білім беру жағдайында арнайы білім беру қажеттіліктері бар балаларға оқытуды 8 санат бойынша ұйымдастыру ұсыныстары;

5. Инклюзивті білім берудің ресурстық орталығының ережесі;

6. Ақыл-ой кемшілігі бар арнайы мамандандырылған білім беру ұйымдарының оқушыларына еңбек кәсібінің оқыту бағдарламасына қойылатын талаптар;

7. Білім беру ұйымдардағы психологиялық-педагогикалық консилиум бойынша ереже;

8. Арнайы білім алудағы ерекшеліктері бар балалардың дамуы мен әлеуметтік қалыптасуы, оқытудағы, тәрбие берудегі қолдаудағы педагогикалық модель (оралман балалар; мигрант – балалар, өмірлік қиын жағдайға түскен балалар);

9. «Мәңгілік Ел» патриоттық актісін түсіндіру бойынша әдістемелік құрал.

Қазақ тілін оқытудың жаңа әдістемелерін әзірлеу бойынша ұсыныстар енгізу

БҒМ
2016 жылғы желтоқсан

А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтымен «Қазақ тілінің ұлттық корпусын әзірлеу мен құру» жобасы шеңберінде 2016-2018 жж. (бұдан әрі – Ұлттық корпус) қазақ тілі емес мектептерде жаңартылған мазмұнды енгізу үшін және ҚР оқитын баршаның мемлекеттік тілді меңгеруде дәрежесін көтеру бойынша қазақ тілін оқытуда әдістемелік платформа құрылған (бұдан әрі - ҚТОӘП).

Ұлттық корпус жобасының негізгі тапсырмалары:

-Білім беру мазмұнын жаңарту бағдарламасы мен стандарттарға сәйкес мектептік жиілік сөздігін қазақ тілінің Ұлттық корпусын әзірлеу, қазақ тілін оқытудағы ұлттық платформаның лингвистикалық базасы ретінде;

- ҚТОӘП тиімді бекітуде оқулықтардың, оқыту-әдістемелік кешендерінің авторлары мен мұғалімдерді дайындау курстарын ұйымдастыру және өткізу.

А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты және Ақпараттық технологиялар университетімен қазақ тіліне зерттеу жүргізгенде Парето ұстанымын қолданды.

Қазақ тілін оқытудағы әдістеменің негізгін қалауда алғаш рет «Жалпы білім беруде қазақ тілінің жиілік сөздігі» әзірленген.

Жиілік сөздік ең жиі қолданыстағы сөздер мен сирек кездесетін сөздерден құралған.

Сөздіктің мәтіндік негізінде классикалық шығармалардың, тарихи мәтіндердің, ғылыми мәтіндердің, балалар әдебиетінің, газет және журналдардың 7 миллион сөзі мен сөз тіркестері кірген.

Жаңа әдістеме негізінде лексикалық минимумдар әзірленген.

1-сыныпта 180 сөз, 11-сыныпта оқушы 2800 сөзді игереді. Зерттеулерге сүйенсек 2800 сөзді құрайтын көлем 87% ақпаратты түсініп игеруге көмектеседі.

11 жыл ішінде 2800 сөздегі әр сөз кем дегенде 6 рет қайталанады, ол дегеніміз, оқушының ойына сіңіп, кейін осы минимумдағы сөздерді дұрыс қолдануға көмектеседі. Ол халықаралық зерттеулермен де дәлелденген.

Мемлекеттік тілді жетілдіру мәселесі бойынша жаңа әдістеме ҚР Үкіметінің отырысында ұсынылған.

2017 жылдан бастап аталған әдістемені пилоттық режимде енгізу жоспарланған.

Бұзылу түрлері бойынша ерекше білім алуға қажеттілігі бар балаларға, оның ішінде көзі көрмейтін балаларға бедерлі-нүктелі шрифтімен (Брайль шрифті) және көзі нашар көретін балаларға үлкейтілген шрифтпен оқулықтар мен ОӘК әзірлеу, басып шығару және қамтамасыз ету

тг.

102

ҚР Білім және ғылым министрлігі мен Стади Ин ЖШС арасындағы шарт бойынша, бірінші сыныптарға көздері көрмейтін балаларға рельефті-нүктелі жазу (Брайл жазуы) және нашар көретін балаларға ірі жазу бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер әзірленген.

Шарт ҚР ҚМ Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің 2016ж. 21 қазандағы № 56-Т ұсынысымен бұзылған.

PIRLS халықаралық оқу мен мәтінді түсіну сапасын зерттеуге қатысу

тг.

113

2016 жылы 172 білім беру ұйымдарынан 4 944 қазақстандық оқушылардың PIRLS-2016 қатысуы қамтамасыз етілген (4-30 сәуір). Қатысушылар 10 294 мың адамды құрады, оның ішінде 4-сыныптардың 4 944 оқушылары мен, 4 944 ата-ана, бастауыш сыныптардың 234 мұғалімдері мен 172 мектеп директорлары. Барлық зерттеулер Білім жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық қауымдастығының (IEA) технологиясына сәйкес жүргізілген (әр тапсырманы орындаудағы мәтіндік буклеттерді кодтау, операторлармен ашық және жабық жауап буклеттерін және барлық қатысушылардың сауалнамасын DME қорына енгізуі). PIRLS-2016 зерттеулер қорытындысы ІЕА Халықаралық қауымдастығымен 2017 жылдың желтоқсанында ресми түрде жарияланатын болады.

TIMSS халықаралық жаратылыстану-математикалық білім берудің сапасын зерттеуге қатысу

тг.

113

2016 жылы Қазақстанның TIMSS-2015 қатысуға барлық іс-шаралар аяқталып, TIMSS-2019 қатысуға дайындық жасалып қойған. Білім жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық қауымдастығына (IEA)TIMSS-2015 қосу үшін ұлттық толық толтырылған сауалнама жолданған. Педагогикалық қоғамға «Құпиялық тәртіптен шыққан TIMSS тестілік тапсырмалары» қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жинақтар әзірленіп, Астана және Алматы ққ., облыстардың білім беру басқармаларына жолданған. Ақпараттық сүйемелдеу мақсатында БАҚ және Астана және Алматы ққ., облыстардың білім басқармаларына қазақ, орыс тілдерінде зерттеулер туралы видеоролик әзірленіп, ұсынған. Қазақстанның TIMSS-2015 қатысуының қорытындысы бойынша қысқа шолу әзірленген.

ICILS халықаралық компьютерлік және ақпараттық сауаттылықты зерттеуге қатысу

тг.

109

2016 жылы Қазақстанның ICILS-2018 қатысуы бойынша дайындық жұмыстары жүргізілген. Мәтіндік тапсырмалармен педагогикалық қоғамға «ICILS ІТ құзыретіндегі оқушылардың халықаралық зерттеулері» бойынша жинақтар әзірленіп, жолданған. ICILS-2018 апробациясына қатысатын мектептердің ұлттық таңдауы құрылған.

Білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалаудың PISA Халықаралық зерттеулеріне қатысу

2016 жылы мемлекеттік педагогикалық қауымына білім беру процесінде қолдануға құпиялық тәртіптен шыққан мәтіндік тапсырмалары бар «PISA-2018/компьютерлік формат халықаралық зерттеулердің құралы» жинағы әзірленіп, таралымға шығарған.

Сұхбаткерлер сауалнамасын, мәтіндік тапсырмалар, нұсқаулық құжаттарды тексеру мен бейімделу бойынша аудармалар әзірленген. Қазақстанның PISA-2015 қатысуы бойынша қорытындыға қысқаша шолу дайындалған. PISA-2018 апробациялық зерттеулерге қатысу үшін 65 білім беру ұйымдарының ұлттық таңдауы құрылды.

2016 жылдың желтоқсанында ЕЫДҰ PISA-2015 зерттеулерінің қорытындысын ресми түрде жариялады. 15 жастағы қазақстандықтардың жетістіктері математикадан 460 балл, жаратылыстану 456 балл және оқудан 427 (Аталған қорытындылар тек жабық түрдегі сұрақтарға ұсынылған)

Мектепте бес күндік оқытуға кезең-кезеңмен көшу (2016 жылы – 1-сынып; 2017 жылы – 2, 5, 7-сыныптар; 2018 жылы – 3, 6, 8, 10-сыныптар; 2019 жылы – 4, 9, 11, 12-сыныптар)

Ағымдағы жылдың 1 қыркүйегінен бастап республиканың барлық мектептерінде Назарбаев Зияткерлік Мектептердің тәжірибесі бойынша жаңарған бағдарламасы енгізілген.

Жаңарған білім беру мазмұнының тәртібіне сәйкес бескүндік оқытуды кезең-кезеңмен енгізілген: 2016 жылы – 1 сынып; 2017 жылы – 2, 5, 7 сыныптар; 2018 жылы – 3, 6, 8 ,10 сыныптар; 2019 жылы – 4, 9, 11 сыныптар.

Орта білімнің жаңартылған мазмұнының элементтерін ескере отырып, ҰБТ құралдарын қайта құрастыру

тг.

113