ғылым мен техникада да өзгерістер орын алды. Қытайда VI
ғасырдан бастап фарфор өндірісі дамыды, ал 1041 жылы алғашқы
баспа станогы пайда болып, шарап спирті өндіріле бастады. Солер-
нода (Италия) 1010 жылы алғашқы
медициналық мектеп ашылды.
XII ғасырдан бастап темір соқа шығып, енді жер өңдеу түбегейлі
жақсарды. Жел тиірмендері, сәл кейін су тиірмендері ойлап та-
былды. XIII ғасырдан бастап адамдар көзәйнектердің шыныларын
тегістеуді үйренді, оқ-дәрі пайдаланылатын құралдар пайда болып,
механикалық сағаттар жасалды.
Университеттердің ашылуы тамаша жаңалық болды. 1215 жылы
Париж университетінің Жарғысы жарияланып, кейіннен Падуа, Бо-
лонья, Флоренция, Оксфорд, Прага университеттері (салыстырыңыз:
Ресейде – 1725 ж., Қазақстанда – 1934 ж.) есіктерін айқара ашты. Осы
фактілердің барлығы Орта ғасырларда қоғамның қарқынды дамығанын
дәлелдейді.
Шын мәніндегі
