ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
табиғаттың белгісіз дүлей, алапат күші
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
ғылым тарихы мен философиясы
| табиғаттың
белгісіз дүлей, алапат күші алдындағы үрей , сондай-ақ соларға тәуелділік. «Құдайларды үрей тудырған» . Сол құдіретті үрейдің өзін кім тудырды? Ойшыл жасаған қорытынды: ол – адамдардың бақытқа жету жолындағы үздіксіз талпынысы. Құдіретті немесе мейірімді Құдайлар адам құмарлықтарының тұңғиығынан және оның қажеттіліктерінің шатасып-бытысқан ортасынан пайда болады. Сонымен, адамның сан- сыз қажеттіліктері және соларды қанағаттандыру үшін тынымсыз әрекеттенуі – пайда болатын діннің арғы тегі болып табылады. «Адамның надандығы түбі жоқ тұңғиық болса, қиялы да шексіз». Надандықтың кесірінен түп-тамырынан ажырап қалған Табиғат адамның таусылмайтын шексіз қиялымен біріккенде, құдіретті Құдайларды тудырады. Сондай-ақ Фейербах діннің психологиялық тамырларын терең ашып көрсетеді. Бұл – адамның ажалсыздыққа ұмтылысы және соның нәтижесінде жанның өлмейтініне, «басқа тамаша аспан әлемінің» бар екеніне сену. Адам өмірінің соңы, шарасыздық, шектеулі өмір сүретіні және келешектегі өлімнен қашып құтылудың мүмкін еместігі тура- лы біледі, ал бұл оны терең күйзелістерге түсіріп, діннен сая іздеуге итермелейді. Дінді ұғыну, ойшылдың пікірінше, «адамның Құдай туралы ойлай- тынын» түсінген кезде мүмкін болады, ал бұл – «адамның өзін жете түсінгені». Демек, дін – тек қана адамға тән ерекше құбылыс. Фейербах діннің тарихи қалыптасқан екі формасына талдау жа- сайды. Алғашқысы – ол Табиғаттың мистикалық күштері (пұтқа табынушылық). Екіншісі – адамды «бейнелеп және өзіне ұқсатып» жаратқан Құдай идеясы. Бұл тұрғыда құдіретті және шексіз Құдай мәні – дербес өмір сүреді- міс деп көрсетілетін адамның рухани мәнінен басқа ештеңе де емес. Ойшыл христиандықты бейшара күйге түскен адамдардың күш- жігерлерін осы дүниедегі зұлымдықты жоюға бағыттаудың орнына, оларды мүсіркеп, ана дүниеде жұмақ болатынына уәде беретіні үшін жазғырады. «Мен Құдайды жоққа шығарамын, сол арқылы адам- ды терістеуді терістеймін», – дейді Фейербах Гегель терминология- сын пайдалана отырып. Өйткені «о дүниені» теріске шығару – «бұл дүниені» растау дегенді білдіреді. жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|