138
мүлдем қарама-қайшы адам болды. Рас, ол еңбекқор, ұқыпты, алдап-
арбаушылықтан бойын аулақ ұстайтын, ақша істерінде адал адам
еді. Дегенмен екіжақты өмір сүрді. Оның екі философиясының бо-
луы да соған байланысты: бірі – «ресми», билік иеленгендердің
конъюнктуралық мүдделеріне есептелген, ал екіншісі – өзі үшін деп
жазылған іспетті (ол Лейбниц қайтыс болғаннан кейін белгілі бо-
лып, оның даңқын асырды). «Дүние – әлемдегілердің ең жақсысы», –
деп жариялаған нақ осы «ресми» Лейбниц болды (оған Ф.Г.Бергли
мысқылдап: «...Ондағының барлығы – қажетті жамандық», – дегенді
қосқан-ды. Ал екіншісі оған дейін қол жеткен жетістіктердің барлығын
сын көзбен қайта қарап, алдыңғылардың бастағандарын аяқтап
шықты, сөйтіп,
Достарыңызбен бөлісу: 
