Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі ш. Есенов атындағы каспий мемлекеттік технологиялар жәНЕ
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Pdf көрінісі
|
ê. ì ÉüÄæøìÄé Çç Éâ çÇîÇì ø Ç Æø øæÆÇÉ å ìà ÄïÇÉäø ÉàÆÆàô
| Кіріспе
Қақтығыстар адамның табиғатымен және ҧйымдардың қызметінің спецификасына байланысты. Қақтығыстардың әртҥрлілігі мемлекет пен кез-келген қоғамның саяси және экономикалық қызметі мен қҧрылымына ӛзінің орны толмас зиянын әкеліп қана қоймай, бірқатар ресурстарды (табиғи, адами, т.б.)жоғалтуына әкіліп соғады. Сондықтан қақтығыстардың алдын алу және басқару шараларының классикалық және қазіргі жетістіктерін пайдалана отырып, қақтығыстық сипатын тӛмендету қажет. Бағзы замандардан бері адамдар әртҥрлі келіспеушіліктер қырқыстары жоқ бейбіт қоғам туралы арман етті. Бірақ, қанша бас тартқанымен олар ҥнемі бір-біріне қарсы шығып, соғыс жағдайында болды. Адамзаттың тарихи жадысында кӛӛне иудейлік патша Соломон сияқты кҥрмеуі шешілмейтін кикілжіңді мәселелерді шешу шеберліктері бар, дана патшалар мен тҧлғалардың есімдері қалды. Қазақстан ғасырлар бойы кӛрші елдермен соғыспай бейбіт жолмен әртҥрлі кикілжіңдерді шешуге тырысып келді. Ол тек қана ӛзіне ғана тӛнген қауіпті еңсеру ҥшін, мысалы, Жоңғар хандығының қарулы басқыншылығынан қорғану ҥшін кҥресіп келді. Қазақстандықтар азамат соғысы мен Отан соғысы кезінде де әскери қимылдарға қатысты. Әскери және соғыс жағдайында да заңдар мен дәстҥрлер сақталынып келді. Қазақ қоғамында делдалдар мен арадағы тҥйінді шешіп, татуластырушының рӛлі ақсақалдар мен ҥлкендерге, қҧрметті адамдардың ҥлесіне тиіп отыратын. Бҧл жағдайда олардың беделі ӛте жоғары еді. Олардың бір ғана сӛзі кикілжіңдер мен қақтығыстардың кҥрмеуін шешетін. Кӛшпелі қазақтар қоғамына тәне қасиет – ол қақтығыстық жағдайларды ҥйреншікті қҧқық жне мораль арқылы шешу болды. Қазіргі халықаралық қатынастар әртҥрлі типтегі: территориялық., аймақтық, саяси, этникааралық, т.б. да қақтығыстардың шешілмеуімен сипатталады. Бҥгінде қақтығыстар адамзат соқтығысып және БҦҦ, НАТО сияқты ықпалды ҧйымдардың кҥші келе бермейтін ҥлкен мәселенің бірі. Қазіргі таңдағы қатығыстарды шешу мен алдын алудың шаралары нақты, әділ принциптермен жҥзеге асқаны жӛн: - екі жақтың кӛзқарастары мен қҧқықтарын есепке ала отырып; - қарым-қатынастардың сенім мен теңдікті негізге ала отырып; - әрбір жақтың елдің іщіндегі және елден тыс позициясын бекіту; - қауіпсіздіктің ӛзара кепілділігі; - экономикалық шеңбердегі әріптестік; - ҧлттық қҧқықтар мен егеменділіктің мойындалуы; Осылайша, кез-келген қақтығысты реттеу ӛте кҥрделі және ҧзақ прцесс болып табылады. Оның жетістікке жетуі сыртқы және ішкі, субъективті және объективті, алғышарттар сияқты факторлардың жағымды тҥрде ҥйлесім табуына байланысты болады.
|