Байланысты: Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жағдайды талдау
1.3. Инвестициялық жобалардың тиiмдiлiгiн бағалау әдiстерi Шығындар мен табыстарды алғашқы кезеңдегiдей экономикалық құндылықтар бойынша сәйкестендiрiп келтiру болып табылады. Бұндай келтiру (әртурлi уақыттағы шығындарды, нәтижелердi дисконттау) оларды а — дисконттау коэффициентiне көбейту арқылы жүзеге асады. Тұрақты дисконт нормасы бойынша дисконттау коэффициентi мына формула бойынша есептеледi:
а= , мұндағы
Е — дисконт нормасы немесе капиталға пайда нормасы (бiрлiк үлестер)
t- есептеудің қадамдық нөмірі(ай, тоқсан, жыл)
Егер де дисконт нормасы уақыт жағынан өзгерiп t қадамында Е болса, онда дисконттау коэффициентi 1>0 жағдайында былай анықталады /15,48б/: а = (14)
Сондай-ақ:
(15)
мұндағы: Е , Е - есептеудiң бiрiншi, екiншi т.с.с. қадамдарындағы дисконт нормасы.
.
Инвестициялы жобаның барлық қатысушылары үшiн қабылданған дисконт нормасын бекiту тәсiлдерi болып мыналар табылады:
1. Алғашқы этапта дисконт нормасының жоғарғы шегiн анықтау қажет. Ол iшкi пайда нормасымен — (IRR) анықталады.
Iшкi пайда нормасының (IRR) сандық мәнi мынандай теңдiк шешiмiмен анықталады:
мұндағы:
Н — есептеудiң t қадамындағы қол жеткен нәтиже (мысалы, сатылған өнiм көлемi);
Ш — есептеу қадамындағы пайда болған, күрделi қаржы кiрмейтiн шығындар;
К — есептеудi t қадамындағы күрделi қаржылар.
2. Депозиттiк пайызға сәйкес дисконт Е нормасының төменгi деңгейi белгiленедi7 Дисконт нормасының төменгi деңгейi былай анықталынады:
Е = Мұндағы:
Д — депозиттiк пайыз ставкасы бiрлiк үлесi;
Нд — депозиттiк салымдар бойынша пайдаға салынатын салық ставкасы (бiрлiк үлесiнде);
Мысалы, жылдық депозиттiк ставка — 0,12, депозиттiк салымдар бойынша пайда салынатын салық ставкасы — 0,15және өндiрiстiк
қызметтен түскен пайдаға салынатын салық ставкасы — 0,35 болған жағдайда дисконт нормасын былай табуға болады:
Е =0,12х
3. Инвестициялық жобалардың тиiмдiлiгiн бағалап, есептеу керек
Егер дисконт нормасы — Е iшкi пайда нормасынан Е (IRR) кем немесе оған тең болса, онда инвестициялық жобаның осындай нұсқасы таңдалынады немесе ол кейiнге қалдырылады.
4. Шаруашылық жүргiзушi субъектiлер қабылданған дисконт нормасы бойынша инвестициялық жобаның тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерiн төменгi формулалар бойынша есептеулерiне болады:
- таза ағымдағы құн немесе интегралды әсер;
- пайда алу индексi:
Оң мәнге ие таза ағымдағы құнға сәйкес пайда алу индексi (Р’) бiрлiктен жоғары болса, онда бұл көрсеткiш те жобаның тиiмдi екенiн дәлелдейдi.
Тағы да бiр мысал қарастырайық. Жобаға салынады деп белгiленген инвестиция көлемi 10 млн, доллар, салымдар бойынша жылдық депозиттiк ставка — 10%, депозиттiк пайда бойынша салынатын салық ставкасы — 15%, өндiрiстiк пайдаға салынатын салық ставкасы — 35%делiк. Есептеу қадамдарының әртүрлiлiгiне байланысты күрделi қаржы, нәтижелерi және шығындары төмендегi кестеде бөлiнiп көрсетiлген:
3-Кесте
Шартты
белгiлер
1 жыл
2 жыл
З жыл
Күрделi қаржы
К
5
4
1
Нәтиже
Н
3
15
20
Шығын
Ш
2
10
14
Есептеу кезеңдерi:
1. Инвестордың максималды пайдасын анықтайтын iшкi пайда нормасы IRR:
Бұл теңдiктiң шешiмi бойынша Е1п 0,20-ке тең.
2. Салық салудың ерекшелiгiн ескере отырып, инвестордың капитал пайдасының минималды деңгейiн анықтайтын депозиттiк пайыз бойынша дисконт нормасы мынаған тең: Е =0.1x
3. Дисконт нормасының ұтымды деңгейi:
Таза ағымдағы құн: