Бір қалыпты секірулер сынағы

Тыныс алу. А) өкпенің тіршілік сыйымдылығын (ӨТС) спирометр құралы арқылы өлшеу. Денсаулығы жақсы ер адамдарда орташа 3-л, әйел адамадарда 2-3 л болуы қажет;

Б) Штанге сынамасы. Орындықта отырған қалыпта терең дем алып мұрнымызды қолымызды қысып тыныс алуды тоқтатамыз 90 сек тыныс алуды тоқтату - өте жақсы, 60-90 сек тоқтату – жақсы, 30-60сек орташа, 30 сек – жаман деп есептеледі.

Қан қысымы. Қан қысымы медициналық танометр арқылы өлшенеді. Денсаулығы жақсы адамдарда қан қысымы орташа 120/80 болуы қажет.

Салмақ, Дұрыс салмақ мөлшерін білу үшін, өлшенген салмақты (грамм) бой ұзындығына (см) бөлеміз. Шыққан сан 300-500 аралығы қалыпты, 300-ден төмен аз, 500-ден жоғары көп, артық салмақ деп есептеледі.

Физиологиялық сынамалар. Ең қарапайым сынама Мартинэ сынамасы деп есептеледі. Бұл сынамада жүрек-қан тамыр жүйесінің жүктемеге қатынасы, ағзаның жүктемеден кейінгі қалпына келуі арқылы анықталады. Орындалуы: тамыр соғысын тыныштық күйінде есептейміз.30 сек уақытта қолымызды алға созып, 20 рет отырып тұрамыз. Жаттығуды орындап болғаннан кейін ЖСЖ, 59 сек уақытта қалпына келсе - өте жақсы, 1 мин – 29 сек уақытта – жақсы, 1,30-1,59 – орташа, 2-3 мин – қанағаттандырарлық,3 - мин жоғары қанағаттандырарлықсыз деп ессптеледі.

Ағзаның жүтемеге (жүру, жүгіру, суға жүзу, шаңғы тебу т.б.) бейімділігін анықтайтын тағы бір сынама – 3 мин уақытта ЖСЖ-нің қалпына келуін анықтау. Ол үшін тамыр соғудың қалпына келу коэффицентін (ТСҚКК) формула арқылы есептейміз:
ЖСЖ (жүктемеден 3 мин кейін )x 100

ТСҚКК =---------------------------------------------------

ЖСҚ (жүктеме орындала сала)

Формула бойынша есептелген ТСҚКК 30 аз болса ,ол – ағзаның жүктемеден кейінгі жақсы қалпына келгені, жүктемеге жақсы бейімделгендігі.

Сынақ жаттығулары. Америка ғалымы, физиолог К.Купер ұсынған жүру, жүгіру, суға жүзу, велосипед тебу сынақ жаттығуларын кітабымыздың келесі беттерінде көрсетеміз.