5
I ТАРАУ. ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР ІЛІМІНЕ КІРІСПЕ
Жұқпалы аурулар жайлы түсінік
Жұқпалы аурулар адамзатқа ерте заманнан белгілі. Папирустарда обаның,
полиомиелиттің, безгектің ағымы мен белгілері жазылған. Біздің дәуірге дейінгі
Гиппократтың еңбектерінде қайталамалы сүзектің, тырысқақтың, дизентерияның,
тілменің, түйнеменің, сіреспенің және басқа аурулардың клиникалық көріністерін
сипаттап жазылған. Дүние жүзі халықтарында жұқпалы аурулар әртүрлі атаумен аталғаны
белгілі, бірақ солардың барлығында да жұқпалы аурулардың негізгі ерекшелігі көрсетілді:
кең және тез таралуы, жоғары өлім-жітімділігі.
Жұқпалы аурулар жөніндегі ілімнің дамыған кезеңі – 18 ғасырдың соңы. Ұлы
ғалымдар Л.Пастер, Р.Кох, Д.И.Ивановский және басқалар осы дәуірде бір қатар жұқпалы
аурулардың қоздырғыштарын бөліп алған. Кейінгі жылдары ғылыми микробиологияның
даму нәтижесінде жұқпалы аурулар жеке пән болып қалыптасып осы дерттердің
қоздырғыштарын, эпидемиологиясын, патогенезін, патологиялық анатомиясын, ағым
белгілерін, анықталуын, емделуін және алдын алу жолдарын ғылыми тұрғыдан
зерттеулерге жол ашты.
Қазіргі заманда барлық елдерде, соның ішінде Қазақстанда да, жалпы халықтың
сырқаттануында жұқпалы патологияның орны ерекше, орта есеппен барлық аурулардың
70% негізі инфекцияларға байланысты.
Осыдан біраз жыл бұрын жаңа антибиотиктерге, патогенетикалық емдердің
жетістігіне және жаңа алдын алу жолдарына сәйкес жұқпалы ауруларды тез және оңай
жеңеміз деген алдамшы пікір тараған. Шынында өмір әлде қайда қатал болып шықты.
Көптеген ежелгі жұқпалы аурулар жойылудың орнына өрши түсті. Олар жедел ішек
инфекциялар, вирусты гепатиттер (әсіресе В және С), тұмау және басқа да жедел вирусты
респираторлы инфекциялар, балалардың ауа тамшылы инфекциялары, стафилококкты
және стрептококкты инфекциялар. Зооноздардың мәселесі де күрделі: бруцеллез,
листериоз, иерсиниоз, пастереллез және т.б. Табиғи ошақты және аса қауіпті инфекциялар
да «басын көтеріп» жатыр: оба, түйнеме, туляремия, тырысқақ, геморрагиялық қызбалар.
Вирусты инфекциялардың емдеуі мен алдын алу шаралары көңілден шықпайды:
геморрагиялық қызбалар, вирусты гастроэнтериттер, герпестік инфекция. Шартты
патогендік микробтармен шақырылатын аурулар, госпитальды инфекциялар, хламидиоз,
АИВ/ЖИТС-инфекциясы, бимәлім пневмония, құстардың тұмауы, шошқалардың тұмауы,
прионды аурулар жұқпалы аурулар ілімінде жаңа туған мәселелер.
Достарыңызбен бөлісу: