Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі Солтүстік Қазақстан облысы
Ою – өрнекте көңіл – күй мен сезім тереңдігі болады
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Аққу қанаты», «жауқазын»
- 2.3 Ою - өрнектердің актуальдік орны.
- Сауалнама сұрақтары
- Сауалнама қорытындысы: Сұрастырылғандар саны
- Сұхбат жүргізу: Роза апайдың үйіне барғанда: - Роза апай осы ою - өрнектермен жұмыс жасауды қайдан үйреніп жүрсіз
- Роза апай қандай ою - өрнектерді көп қолданасыз
- ІІІ. Қорытынды бөлім. 3.1Қазақ ою – өрнектерінің мағынасы мен тәрбиелік мәні туралы.
- Қолданылған әдебиеттер тізімі
2.2 Ою – өрнекте көңіл – күй мен сезім тереңдігі болады. Қазақ дәстүрлі мәдениетінде жастарға өзімнің тұрмыс жағдайын, ақыл – парасаттың, әдептілік, адамгершілік, мейірімділік, тәлім – тәрбие ұғымдарын кілемшедегі ою – өрнек нақыштардың мағыналық ерекшеліктерімен жеткізіп отырған. «Аққу қанаты», «жауқазын», «гүл», « жұлдызгүл» - бұл өрнектер «күнің ашық болсын» деген ізгі ниетпен салынған.  
«Аққу қанаты» - өрнегі бақыттың, сұлулықтың, тазалықтың, ұлулық пен адалдықтың мағыналық белгісінде өрнектелген. Сонымен қазақ халқының табиғат, кеңістік жайындағы дүниетанымы ертеден – ақ оның сырт пішінін кілем бетінде өрнектеу арқылы көрініс тапқан.
Ою - өрнектердің қандай түрлерін білесіндер? А) киіз үй Ә) Қошқармүйіз Б) Аспан
Оюды неде пайдаланады? Оюлар неше бұрышты болады? А) Ұзын Ә) қысқа
Б) Төртбұрышты Ою - өрнек неде бейнеленген? А) Әнұран Ә) Елтаңба Б) Ту
Өсімдік оюларына қандай оюлар жатады? А) Балдақ Ә) Ағаш
Б) Ирек Геометриялық оюларды ата: А) Жапырақ Ә) Мүйіз Б) Шеңбер
Жануарлар оюларына жататын оюларды ата А) Ирек Ә) Түйетабан Б) Қармақ Сауалнама қорытындысы: Сұрастырылғандар саны
Сұхбат жүргізу: Роза апайдың үйіне барғанда: - Роза апай осы ою - өрнектермен жұмыс жасауды қайдан үйреніп жүрсіз? Менің әжем ою - өрнек шебері болған. Әжемнің қасынан бала кезімнен қызығушылық танытып, осы өнерді баулимын деп ынталанып жүргем. Роза апай қандай ою - өрнектерді көп қолданасыз? Көбіне «қошқармүйіз» оюы түгеліне жатық, сондықтан соны қолдану маған ыңғайлы. Ал сіз осы оюларды қандай қолөнерде қолданасыз? Мен оюларды қолөнерлердің көп түрлерінде қолданамын, әсіресе сырмақ, әбдіре жапқыш, бесікке жапқыш, терме алаша, құрақ көрпелерде. ІІІ. Қорытынды бөлім. 3.1Қазақ ою – өрнектерінің мағынасы мен тәрбиелік мәні туралы. Бұрын белгілі бір ұғымды, түсінікті білдіретін ою – өрнек танбалары бертін келе жатқан сәндік, салтанат белгілеріне айналады. Әйтсе де, кейбір ою – өрнек үлгілерінің бастапқы мағына ұғымы сақталып қалған. Мәселен «қошқармүйіз» оюы молшылықтың белгісі ретінде әлі де қолданылады. Көшпелілерде өсімдік тектес ою – өрнектер аз емес өсіп өнетін табиғат дүниесін кие тұту, тәңірі тұту олардың да жоны бар деп қабылдау сенімі басым еді. Төрт жапырақтан тұратын гүл – ою – дүниенің төрт торабын, кеңістін гармониясын білдіреді. Қазақтардың ұғымына түр – түстің де орны айрықша. Мысалы «көк» - аспанның, аспанға табынудың, «қызыл» - оттың, «ақ» - шындық, қуаныш, бақыттың, «сары» - айырылудың, «қара» - жерлің, «жасыл» - көктемнің, жастықтың симыолы. Гүл оюларының өзінде де халықтың дана ойы жататын мынадан көруге болады: «гүл мен гүл» түйдегінің айқас бірігіп салынуы бірлікті елдің ынтымақты болуын меңзейді. «Су ою» да байырғы, киелі. Су ертедегі ұғымда жаратушы адамдардың бірі ауырған адамдарды сумен ұшықтайды. Көне түрік жазбаларында»от ана», «су ана» деген тіркестер кездеседі. «Тау оюы» - мәңгіліктің, күш – құдыреттің символы. Әрбір ою – өрнектегі атау жай ғана атау емес, сол атаулар арқылы ою – өрнектің тал бойында жасырын жатқан сырды, маңызды да мағыналы ойды алуға болады. Мәселен, «орамал балдақ» - оюының атауында да мағыналы мән жатыр, «орамал» - әйелдер басына тартатын жаулық, «балдақ» - шымылдықтың бау өткізетін шығыршығы, ілгегі, яғни, орамал мен балдақ жаңа түскен келінге шымылдық тұту басына жаулық салу сияқты қазақ салтының шартты бейнесі ретінде бейнеленген. «Орамал балдақ» - өрнегінің жан – жағына «тұмар», «гүл оюы», «су оюлары» салынып, аққурға қызыл, жасыл, көк түспен тоқылады. Мұнысы – «туған жердің гүліндей жайнап, сарқырап тоқтамай, ақпай судай мәңгілік халқына қызмет ет» - деп халықтың жаңа түскен келінге айтатын арман тілегі. «Өнер көзі – халықта» дегендей, өнер түрлері елде мол, халықпен бірге жасап келеді, және жасай береді. Осындай өмір түрлерінің бірі ұлттық ою – өрнектердің тәрбиелік мәнін аша түсіп, оқушыларға меңгерту жолдарын қарастыру, зерттеп жариялау – әр уақытта да ұлағатты іс болмақ. Қолданылған әдебиеттер тізімі Сапар Төленбаев, Маргарита Өмірбекова «Ою - өрнектердің жасалу жолдары» М.Ш. Өмірбекова Энциклопедия «Қазақтың ою - өрнектері» Алматы 2003 ж. // «Парасат» №1, 1999 ж. // «Ұлағат» №1, 2 1999 ж. // «Қазақстан әйелдері» №1 1994ж. 32-33 бет. // «Қазақ тарихы» №4 2004 ж. // «Бастауыш мектеп» №4 2002ж. Каталог: uploads -> doc -> 09d4 doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі 09d4 -> Сабақ Тақырыбы: «Жеті қазынаның бірі» 09d4 -> Сабақтың тақырыбы Мен (бен, пен), және шылаулары Сабақтың жалпы мақсаты 09d4 -> Менің жолдас…(-ым; -ім; -ің; -ың; -ы; -і, -ымыз, -іміз, -тарың, -тарыңыз), сенің құрдас…(-ым;-ың,-ің, -ың; -ы; -і, -ымыз, -іміз, -тарың, -тарыңыз), оның дос… 09d4 -> 7-9-сыныптар Өткізген: қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі Бекболатова Ботагоз Кунанбаевна жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|