Қазақстан тарихы билет жауаптары Дариға 1
ХVII гасырдагы Казақ хандыгы: iшкi жане сыртқы саясаты
жүктеу/скачать 1,04 Mb.
|
Қазақстан тарихы билет жауаптары Дариға 1-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- Хандыктын ішкі саяси жағдайы
| 36. ХVII гасырдагы Казақ хандыгы: iшкi жане сыртқы саясаты.
Сырткы саясат. Шыгай ханның улы Есім хан халық жадында өзінің белсендi сырткы саясатымен өшпес із калдырды. ХVII гасырдын бiрiншi ширегiнде Сырдария бойы калалары үшін қазақ-өзбек басекелестiгi кайта өршіп, шиеленісті. Бұхар ханы бейбіт- шілік туралы келiсiмдi бұзып, Қазак хандыгына жорыкка шыкты. Сыр- дария аумагы ушiн согыс 20 жылдан астам уакытка (1603-1624 жылдар) созылды. Бухар хандыгы Ташкент, Сайрам және Әндіжан калаларын кайтарып алуды, казактарды Сырдариядан куып шыгуды максат етті. 1621-1624 жылдары Есім ханнын басшылыгымен бiрнеше шайқас- тар етіп, нәтижесiнде бухарлыктар толық талқандалды. Есім хан Сырдария қалалары үшін Орта Азия билеушiлерiмен екі жүз жылга созылган күресті жеңіспен аяктады. Ташкент және Туркістан қа лаларынын Казак хандыгына өтуi де осы күрес нәтижесі болды. Есім ханның ордасы Туркiстан 1603-1624 жылдары Сырда- каласында орналасты. Будан былай екi гасырдан рия аймагы ушiн шайқастын астам уакыт бойы Түркістан Қазақ хандыгынын саяси орталыгы релiн аткарды. барысын аныктандар. Осы кезенде казактардын каракалпактармен катынастары кур- деленді. XVI гасырдын сонында Тауекел хан қарақалпақ руларынын өтініші бойынша оларга Арал бойынан жер берген едi. Бiрак бiрнеше жыл өткеннен кейiн қарақалпақтар казактарга карсы көтерiлдi. Есім хан булiктi басып тастады. Қарақалпақтар Сырдариянын орта ағысын тастап кетті. XVII гасырдын басында ойрат тайпалары Қазақстан аумағына шабуылдар жасай бастады. Алайда біркатар iрi шайкастарда ойраттар женiлдi. Хандыктын ішкі саяси жағдайы. Деректер Есім ханнын саяси бәсекелестерінің арасында Тұрсын султанды ерекше бөліп көрсетеді. 1613 жылы Ташкент билеушісі Турсын Есім ханға карсы шыкты. Қата- ган руынын билеушiлерi де Есiмге багынудан бас тартты. Көп узамай Турсын султан өзін хан етіп жариялады. Ол онтустік аймактын дербес билеушісі болды. Турсын ханнын билiкке умтылып, Есім ханға қарсы шыгуы елде кос өкіметтікке әкелді. 1627 жылы Есім хан ойраттарды талкандап, жорыктан кайтып келе жатканда Турсын онын ордасы Туркiстанга шабуыл жасады. Турсыннын бул эрекеті казак руларынын наразылығын туғызды. Есім әскерiмен Таш- кентке жылжыды. Шайқас Ташкент манында отiп, Турсын куйрей женiлдi. Есім хан катаган тайпасын катан жазалады. Әбілғазының айтуын- ша, катагандыктар Турсын ханнын тірегі болган. Есім хан жорыкта жургенде катагандыктар Туркістан қаласын тонауга белсене катысып, онын отбасын туткынга алды. Катаган тайпасынын жазадан аман калган бiр бөлiгi Ауганстанга кеттi, бiралы уйгырлар мен кыргыздар арасында сiнiп кеттi. Бул окига тарихқа «Катаган кыргыны» ретінде ендІ жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|