XIII-XV ғғ. Қазақстан аумағында қандай мемлекеттер құрылды?
Монғол империясының құрылуы мен ыдырауы нәтижесінде қандай өзгерістер орын алды?
Дескриптор
Білім алушы
XIII-XV ғғ. Қазақстан аумағында қандай мемлекеттер құрылғандығын атайды;
Монғол шапқыншылығының Еуразия құрлығына енгізген өзгерістерін анықтайды.
Тақырып
Ақ Орда
Оқу мақсаты
6.3.1.6 Картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси үдерістерді түсіндіру
Тапсырма
Кескін картаға Ақ Орда мемлекетінің территориясын белгілеңіз.
А қ Орда және Алтын Орда мемлекеттерінің жер аумағын анықтаңыз.
Жошы ұлысы
Ақ Орда
Алтын Орда
А) Жайық өзенінен Батыс Сібір ойпатына дейінгі, Сырдарияның орта және төменгі ағысы аралығы
B) Еділ бойы бойы мен Кавказдың терістік жағы
C) Шығыс Түркістаннан Ферғана аймағы аралығы
D) Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аймағы
F) Солтүстік Қазақстан мен Сібір жазығы
Дескриптор
Білім алушы
Ақ Орда мемлекетінің территориясын кескін картада белгілейді;
Ақ Орда мен Алтын Орда мемлекетінің аумағын анықтайды.
Бөлім Қазақ халқының қалыптасуы
Тақырып
Қазақ халқының қалыптасу үдерісінің аяқталуы
Тапсырма
«Қазақ» этнонимінің мағынасы туралы ғылыми болжамдарын түсіндіріп, өзіңіздің ойыңызды жазыңыз.
№
Пікір
1
Ежелгі Сібір тайпалары тілінде «қазақ» сөзі «мықты», «берік» деген мағына береді
2
«Қазақ» сөзі көне түрік дәуірінде пайда болып, ХІІІ ғасырда «еркін адамдар» деген мағынада қолданылды.
3
В. Минорский Константин хабарында Казахия деп касогтар айтылатынын дәлелдейді. Араб тарихшысы Әбу-л-Хасан Әли әл-Масуди «Өсиет және қайта қарау кітабі» шығармасында Құбан өзенінің төңірегіндегі тайпалар арасында әл-касакия тайпасын көрсетеді. Неміс шығыстанушысы И. Маркварт бұл екі сөз бір ғана этнос — касогтардың атауын береді деді.
4
Фин алтайшысы Г. И. Рамстедт және А. А. Семёнов қазақ терминін «Қасиетті жылнамада» (13 ғ.) монғолдың хасаг-терген арба ұғымы бар сөз тіркесінен шығарады. Ал Қазақстанды қоныстаған түркі тайпалар осы қоссөзді пайдаланғанына ешбір тарихи мағлұмат табылмаған.
Дескриптор
Білім алушы
«Қазақ» этнонимінің мағынасын ғалымдардың пікірлері негізінде түсіндіреді;
«Қазақ» этнониміне қатысты ғылыми болжамды қолдайтындығын/қолдамайтындығын анықтайды.
Бөлім Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы
Тақырып
Қазақ хандығының құрылуы
Тапсырма Төмендегі ақпаратқа сүйене отырып, қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызын салалар бойынша анықтаңыз.
Саяси
Экономикалық
Әлеуметтік
Қазақ хандығының құрылуының маңызы
А
Сасы-Бұқа мен Орыс хан басқарған Ақ Орда мемлекетті қайта жаңғырды
Дешті Қыпшақтан ығысытырылып, Шайбан әулиетінің хандары Мәуеренаһрға барып қоныстанды. Атадан мирас болып келе жатқан жер қайтарылды.
D
Дешті Қыпшақта бейбітшілік орнады. Қарапайым халық шаруашылықпен айналысты. Малшылар малдарын өсірді. Егіншілер егіс алқаптарын ұлғайтты. Өз өнімдерін Сыр бойы қалаларына әкеліп өткізді. Бұл халықтың тұрмысын жақсартты
E
Халық саны тез өсе бастады. Халық саны өсуіне екі жағдай ықпал етті: біріншіден, басқа ағайынды жұрттардың келіп қоныстануынан болса, екіншіден, халықтың тұрмысы жақсарып, адамдардың әл-ауқаты арттуына байланысты болды. Мысалы, ХV ғасырдың аяғына қарай Қазақ хандығының халық саны - 200 мың адамды құрады. Ал ХVІ ғасырдың басында Қазақ хандығының халық саны – 1 миллион адамға жетті
Ғ
Қазақ хандығы бірорталықтанған мемлекет болғандықтан, сыртқы саясаты күшейді.
G
Қазақ хандығы құрылып, көшпелі және отырықшы шаруашылықтар арасында байланыс орнады. Шаруашылық өркендеді, сауда қатынастары дамыды.
H
Қазақ хандығы құрылып, ішкі алауыздық тоқтатылды.
Дескриптор
Білім алушы
Қазақ хандығы құрылуының саяси алғышарттарын анықтайды;
Қазақ хандығы құрылуының экономикалық маңызын анықтайды;
Қазақ хандығы құрылуының әлеуметтік маңызын анықтайды.