Динара Сәтжан, модератор: Мені үнемі бір сауал мазалайды – сол адамдар қалай тыныш ұйықтайды екен?
Тимур Оразақов, Мәслихат депутаты: Қазір мен бұл әңгімені неге айтып отырмын дейсіздер ғой, өйткені ҮЕҰ, басқа да ұйымдар қазіргі сияқты азаматтарымыздың дүниетанымын өзгерту бағытында жұмыс жүргізсеңіздер деймін.
Динара Сәтжан, модератор:Сіз байқадыңыз ба, ол ақырындап өзгеріп келеді.
Тимур Оразақов, Мәслихат депутаты: Әрине, ол өзгереді, себебі сіздер қарап отырған жоқсыздар, жұмыс жүргізудесіздер. Ішкі істер департаментінің немесе басқа шенеуніктердің нұсқауын орындамайтын блоггерлерді өздеріңізге тартып, сіздерді, яғни қоғамдық бірлестіктердің, үкіметтік емес ұйымдардың сөзін сөйлейтіндей ету керек. Өйткені сіздер бір-біріңізді өте жақсы түсінесіздер. Содан кейін ғана қандай-да бір ұсынымдар немесе нұсқаулар түзіп, мүмкін, министрлік арқылы сол құрылымды өзгерте алармыз. Ольга өз сөзінде әскери киім киген адамдарға тиісудің қажеті жоқ, олар ақталып отырған сияқты деген болатын. Оларға жасалар ескертулер көп, кемшіліктері баршылық екенін түсінеміз. Ал сол үшін өздеріне өздері ұрысып, жазаламайды ғой. Біз қоғамдық бірлестіктермен бірге Мәслихаттар арқылы, Мәжіліс арқылы, үкіметтік емес ұйымдар арқылы, Президент арқылы өзгерістер енгізуге тырысамыз. Сондықтан сіздердің жұмыстарыңыз үшін тағы бір мәрте алғыс айтқым келеді. Бірақ осымен тоқтап қалмау керек. Мәслихаттың жұмысы туралы бір-екі ауыз сөз айтып кетейін. Полиция қызметкерлерін көше қиылыстарына тұрғызып қоюға бізде қарсы шықтық, себебі олар әрбір қиылыста тұрып алып, кептелістер жасайды. Егер кептеліс болса, онда ол жерде полиция тұр деп күлетінбіз. Реттеуші полицияны алып тастаңыздар дедік. ІІД алып тастады. Үш айдан соң адамдар жолда жүру ережесін сақтамай кетті. Яғни егер оларды жазалайтын қолында таяғы бар адам тұрмаса, адамдар тәртіп сақтаудан қалады. Одан зор қиындық – жол апаттары туындады. Біз қателескен екенбіз, реттеушілерді қайта қойыңыздар деп өтіндік. Иә, кептелістер бар, бірақ жол апаттары мен зардап шеккендер азайды. Барлық қажетті мәселелерді, өтінімдерді мәслихатта қаржыландыруға тырысамыз. Қазір полиция жақсы жарақтандырылған, көліктермен, техникамен, қару-жарақпен, бейнекамералармен өте жақсы жарақтандырылған. Біздің қалада материалдық қамту өте жақсы жолға қойылған. ІІД-не біз қаржыны жақсы бөлеміз, өйткені бұл біз бен сіздің тыныштығымыз.
Шыңғыс Лепсібаев, Eurasian Expert Council Foundation президенті:Мен аталмыш заңды әзірлейтін жұмыс тобының құрамында болдым. Бұл өте жақсы прогрессивті шара, ол жергілікті жерлердегі полиция жұмысын түбегейлі өзгертеді. Өйткені жергілікті әкімдіктің рейтингіне құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету енетін болады. Бұл жергілікті атқарушы биліктің жауапкершілігін түбегейлі өзгертіп, полицияның да жұмысына мүлде басқаша әсер ететін болады.
Тимур Оразақов, Мәслихатдепутаты: Мен сіздерге бірден айтамын. Бұл сала әкімдіктің рейтингінде үнемі болған. Үнемі әкім жауап беретін, үнемі әкім қадағалайтын. Әрине, департамент министрлікке бағынады, бірақ ол көбінесе қалаға бағынады. Мен жаңа полицияны құру жөніндегі комиссияның мүшесімін. Негізінде айтарлықтай ештеңе өзгермейді. Бұрын қалай жұмыс істеп келсе, әрі қарай да солай жұмыс істей береді. Бұрын қалай бағынып келсе, солай бағына береді. Бұрын қалай жақсы болса, солай жақсы болады.
Ольга Симакова, «Стратегия» ҚҚ: Бізде билікті полиция жұмысына қарап бағалайды деген Шыңғыстың сөзімен келіспеймін, себебі біздің зерттеулер жергілікті биліктің рейтингі полиция жұмысына байланысты деп көрсетіп отырған жоқ.
Мәди Тайпин, Астана қаласы Ішкі саясат басқармасы: Менің айтпағым, бұрын мен полиция қызметкері болғанмын, мен оның қыр-сырын аздап білемін. Полиция – қоғамның айнасы. Қоғам қандай болса, полиция сондай болады. Сондықтан полициядан көп нәрсені талап етуге болмайды, біздің бәрімізде жұмыс барысында қандай-да бір кемшіліктеріміз бар. Осындай жас тұлғалар полиция жұмысына көңіл бөліп, тұтастай қоғамдық тәртіптің жай-күйіне алаңдаушылық білдіріп отырғаны мені қуантады. Бұл жақсы қозғалыс. Қарапайым полиция қызметкері оның жұмысын бақылап, баға беретін адамдар бар екенін білуі үшін полиция мен халық арасында қандай-да бір көпір орнату қажет. Сырттай қарап олардың жұмысы туралы бір нәрсе айту қиын, бірақ белгілі бір мониторинг жүргізілуде. Мүмкін сіздер апта сайын өтетін жиналысқа келерсіздер, онда барлық жеке құрам жиналып, өздерінің пайымдауларын, ескертулерін, шағымдарын ортаға салады. Бірнеше адам келіп, полиция алдында осы жерде айтылғандарды жеткізіп, сөз сөйлесе жақсы болар еді. Бірқатар сұрақтардың басын ашайын дегенмін. КСРО кезінде бізде бір ғана жоғарғы мектеп болатын. Ал қазір тек Қазақстан Республикасында ғана 4 жоғарғы оқу орны бар. Олар: Алматы, Қарағанды, Қостанай академиясы мен Ақтөбе заң институты. Түлектер өте көп – жылына шамамен 400 офицер бітіріп шығады. Жақында АІІБ-де болдым, оның тергеушісі Семей жеке меншік университетін бітірген екен, тағы біреуінен сұрап едім ол да Семей жеке меншік университетін бітіріпті. Арнайы оқу орындарында тергеушілер мен криминалисттерді 4 жыл оқытады, ал ол азаматтық оқу орнынан келген, онда ол бұл пәндерді қысқа-қысқа өтіп, үстірт оқып шығады. Ал сонда осыншама түлектер қайда жүр? Неге олар біздің астанамызды қамтамасыз ете алмай отыр? Осы сұрақты зерттеп көру керек еді. Қаншама қаржы жұмсалуда, олар үш жыл жұмыс істеп өтеу керек, әйтпесе, мемлекетке ақша төлейтін болады. АІІБ оларға жұмысқа келгендер және қайда түскендері туралы жыл сайын ақпарат беріп отыра ма? Мен, ІІМ-нің зейнеткері ретінде өз пайдамды тигізер едім. Органдардың ардагерлерін тарту тәжірибеде бар екенін білемін.
Динара Сәтжан, модератор: Мүмкін, ІІМ-нің ардагерлер қауымымен кездесулер ұйымдастыру керек шығар. Мектептерде полиция қызметкерлері сабақ өткізеді, себебі кішкентайлардан бастаған өте дұрыс. Бізді қайта тәрбиелеу қиын. Бірақ бізге қауіпсіздік белбеуін тағып жүруді үйретті. Ал осыдан екі жыл бұрын көлеңкеленген шынымен, белбеуді тақпай-ақ жүре беретін едік. Айыппұл салып, қалтамызды қаға бастағанда, біз бірден белбеуді тағып жүретін болдық, телефонмен де сөйлеспейміз. Қазір тоқтатым-жолақтардың қасында тоқтауға қорқамын, дұрыс тоқтадым ба, жоқ па, камера қайда тұр екен деп ойланасың. Яғни сен қорқасың, айыппұлдан қорқасың. Меніңше, осындай беделіңіз, білім тәжірибеңіз бола тұра сіз алғашқылардың бірі болып, қоғамға шығып, сөйлесуіңіз керек сияқты. Осы қырынан ІІМ сізді тартуы тиіс деп ойлаймын.
Мәди Тайпин, Астана қаласы Ішкі саясат басқармасы: ІІД-дегі жұмыс бойынша тәлімгер болуға болады.
Динара Сәтжан, модератор: Әсіресе, жаңадан келген жас офицерлерге тәлімгерлік етуге болар еді. Мен журфакта оқыған кезде, бірінші курстан бастап жұмыс істеген болатынмын. Егер теледидарда қоса жүрмесем, тек ҚазМУ-де жүріп мен ештеңе үйренбес едім. ІІМ сіз сияқтыларды жұмыстарына тартуы қажет.
Мәди Тайпин, Астана қаласы Ішкі саясат басқармасы: Айтқым келгені, тікелей нәтижесіне әсер етпейтін функциялар өте көп. Әсіресе, учаскелік полицияның жұмысында жиналыстар өте көп болады. Негізгі жұмыс орнынан қол үзуге тура келеді. Осылар аз болса екен. Немесе атағы үлкенді шақырып алып, сол арқылы а йтып жіберсе болар еді. Ал былайша, барлық учаскелік инспекторларды шақырып алады, олар өз орындарынан кетуге мәжбүр болады. Мүмкін менікі дұрыс емес шығар, бірақ мен осындай жағдайларға куә болғанмын. Айтқым келген соңғы бір нәрсе – қазір жаңа технологиялар ғасыры, артық жүрісті қысқартуға болады деп ойлаймын. Қазір бәрінде электронды пошта, сайт бар. Полицияның интеллектуалдық жұмысын көбейту керек, олар сауатты қазіргі заманның адамдары.
Динара Сәтжан, модератор: Учаскелік инспектор өзіне қарасты аудан мен үйлердің тұрғындарымен WhatsApp ашып алу керек. Сосын бірден жаза беруге болады: қымбатты, көршілер, мұнда ТЖ орын алды, көмектеріңіз қажет деген сияқты. Қазір WhatsApp-чат арқылы бәрін шешуге болады. Ғасыр жаңалықтарының арқасында хат жазғыштарға ешқайда шықпай-ақ, үйлерінде отырып бар жұмыстарын бітірулеріне болады.
Ольга Симакова, «Стратегия» ҚҚ: WhatsApp-қа қатысты айтайын дегенмін. Жақында бір дөңгелек үстел өткізгенбіз. Сонда айтылған нәрсе – Талдықорғанда WhatsApp ашып, билбордтар қойыпты және бұл жұмыс жақсы нәтиже беріпті.
Динара Сәтжан, модератор: Әрине, WhatsApp арқылы тікелей ҚІІД-не жаза аламыз ғой.
Қосман Жакин, Астана қаласы ІІД Әкімшілік полиция басқармасы: Мұндай жұмыс іске қосылған. Ол жерде кез келген ақпаратты, фотосуреттермен жіберуге болады. Міне, екінші жыл, азаматтардан келген арыз, өтініштерді толық тіркеп, олар бойынша тексеру жұмыстарын жүргізудеміз. Біздің қалада 25 учаскелік полиция бөлімшелері бар. Барлық учаскелік бөлімшелерде бізге қолдау көрсетіп келе жатқан ішкі істер органдарының ардагерлері бар. Кез келген учаскелік бөлімшеге келіңіз, қуана қарсы аламыз. Сіздің тәжірибеңіз, біліміңіз бізге өте қажет. Біз оларды өте жиі жинай береміз дейсіз. Біз күн сайын нұсқаулық береміз. Учаскелік инспекторлардың 60%-ынан астамының еңбек тәжірибесі үш жыл және одан кем. Осыған орай, біз күн сайын оларды таңғы сағат 8-де үш аймақтық АІІБ-не жинаймыз. Ал күні бойы біз оларды жинамаймыз. Басқа жаққа көңіл бөлінетін жалғыз нәрсе – қаламызда іс-шаралар көптеп өтетінін сіздер білесіздер, міне, осыларға қатысу қажет. Кешке 22:00-де жұмыс аяқталған соң, жұмыс нәтижесін білу үшін жинаймыз. Бұл біздің бақылау жүргізу тәсіліміз.
Динара Сәтжан, модератор: Барлық қатысушыларға алғыс айтамын. Ілтипаттарыңыз үшін рахмет.
Әсел Шарибаева, «Қазақстан 2050» ЖҚ: Осы шараны ұйымдастырушы ретінде барлықтарыңызға, әсіресе, оларға қатысты сынның болатынына қарамастан қатысуға келісім берген ІІД-нің өкіліне ерекше алғыс білдіремін. Сондай-ақ, бүгінгі тақырыпты жандандырып, қыздыра жүргізе білген Динара Сәтжанға да алғысым шексіз, мәселеге барынша бойлап, жеке қызығушылығын да таныта білді. Бұл Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысы бойынша өткізіліп отырған сарапшылық клуб аясындағы соңғы кездесулердің бірі екенін айта кетейін. Министрлікпен арадағы келісім негізінде барлық кездесулер қорытындысы бойынша ұсынымдар беруге тиістіміз. Сондықтан барлық ұсынымдарды жинақтап, ортақ бір сараптамалық есеп әзірлейтін боламыз. Өткізілген осы әңгімелесу барысында жасалған ұсынымдарды осы отырғандардың ішінде біреуге жіберу қажет болса, біз жібереміз. Тағы да рахмет, біздің кездесулерімізге келіңіздер.
__________________________