411
мифологияландыру арқылы, соны жарнамамен күшейту нәтижесінде
бизнесмендер автокөлікті сатуды кең жолға қоя білді дейді.
«Жарнама, - дейді ол, - ХХ ғасырдың үңгірлік өнері. Үңгірдегі тасқа
салынған суреттер сияқты, ол адам миының терең қатпарларында
өшпес ізін қалдыруға ұмтылады. Бұл - жаңа трайбалист,
корпоративтік адам жігерінің құйыны. Жаңа ақпараттық ортада
бизнес пен мәдениет ажырамас күшке айналды»
1
. Осының көрінісіне,
мысалы, Қазақстандағы алып корпорациялардағы бизнес этикасы
туралы кодекстері жатады. Олар тура әлемдік ұйымдардан көшіріліп
алынғандай.
Батыстандырудың
көптеген
ерекшеліктерін,
мәнері
М.Маклюэннен бөлектеу, Дэниел Белл өзінің «Постиндустриялық
қоғамның жақындауы» деген еңбегінде көрсетеді және оның біршама
қағидалары қазіргі қазақстандық қоғамды түсіну үшін де маңызды.
Оның пікірінше, табыс пен пайдаға негізделген Батыс қоғамының
анық байқалып тұрған қайшылықтары протестанттық этика және
Батыс пен Шығыстың рухани дамуының түйіні ретінде алынған жаңа
рухани мәдениет арқылы шешіледі. Мәдениет түрлі конвенциялар
жасап шығарудың құралына айналады. Осындай мәдениетті, ірі
корпорациялар жалдап алған, маман теоретиктер жасап шығарады,
сосын олар Голливуд сахналарынан өткізіліп, кейін тұтынушыға
жеткізіледі. Әр жыл сайын кемінде 40 млн. комикс кітапшалары
сатылады, 70 млн. адамнан артық комиксстрипс деп аталатын
газеттерді оқиды. Егер бұрын әдеби қаһармандар ретінде түрлі әскери,
саяси мәдени қайраткерлер ұсынылса, қазір олардың орнын неше
түрлі құбыжықтар мен «суперадамдар» алып кетті. М. Вебер ұсынған
«әмбебап
рационалдықтың»
орнына
постмодернизмдегі
симулакрумдар (елестің елесі) келе жатыр. Жер бетіндегі «алтын
миллиардтан» (батыс адамы) басқасы қарапайым тұтынушы мен
шикізат өндіруші болып қалуы керек.
Қазақстанда және басқа да ТМД елдерінде, адамдар бұрын
партиялық беделдің басқаны құрметтемеген жағдайында, батыстық
құндылықтар бұқаралық мәдениет барынша дәріптейтін «имидж»
(тұлға бейнесі) және «престиж» (бедел, артықшылық) түсініктерімен
таралады, солар бойынша неше түрлі социологиялық зерттеулер мен
«рейтингтер» жүргізіліп отырылады. Әдетте бұл дайын үлгі-
модельдердің түбінде американдық мұраттар мен құндылықтар
тұрады.
Батыстандыру үрдістері, қазіргі батыс идеологиясы да,
философиясы да, ұстанымы да – постмодернизм жариялағандай,
бейрационалдық, плюралистік, реалистік, орталықсыздандырылған,
1
Достарыңызбен бөлісу: