Қазіргі уақытта Орталық Азия мемлекеттері өздерінің геосаяси (Қытай, Пәкістан, Үндістан, Иран, Ауғанстанмен көрші жатқандығынан) және экономикалық маңыздылығымен, табиғи және адам байлығымен
жүктеу/скачать 22,96 Kb.
|
Демография
| Этнодемографиялық басымдық
Бұл өсім, біріншіден, жергілікті халықтың өсімі арқасында, екіншіден, басқа ұлттардың этностық отандарына қоныс аударуына, үшіншіден, шетелде өмір сүріп жатқан қазақтардың атамекеніне оралуына байланысты болып, елдегі этнодемографиялық ахуал жақсарды. Еліміз тәуелсіздік алған 1991 жылдың 18 қарашасында «Ауылдық жерлерде жұмыс істеуге ниет білдірген байырғы ұлттың адамдарын басқа республикалардан және шетелдерден Қазақ КСР-іне қоныс аударудың тәртібі мен шарттары туралы» қаулы қабылданып, нәтижесінде, сырттағы қандастарымыз атажұртына оралды. 1991 жылдан 1995 жылға дейінгі аралықта республикаға 137 919 қазақ көшіп келді. Өз тарихи отанына оралушылар үшін Үкімет тарапынан 1993 жылы 10 мың отбасына, 1994 жылы 7 мың отбасына, 1995 жылы 5 мың отбасына, 1996 жылы 4 мың отбасына, 1997 және 1998 жылдары 3 мың отбасына, 1999 жылы 500 отбасына, 2000 жылы 600 отбасына квота бөлді. Ресми дерекке жүгінсек, Тәуелсіздіктің 30 жылында шеттен 1 079 192 қандасымыз оралған екен. Бұл еліміздегі қазақтардың 12% құрап отыр. Мұның сыртында елімізде жүргізілген демографиялық саясаттың оң ықпалының арқасында, әсіресе, халықтың денсаулығын жақсарту және ана мен балаға көрсетілуі тиіс қамқорлық пен әлеуметтік жәрдемақының өсуі этнодемографияның шешуші рөлге ие болуына үлкен әсер етті. Нәтижесінде, 1999-2009 жылдары бала туудың жалпы коэффиценті 63,3%-ға өсті. Өлім- жітім 2,7%-ға төмендеп, табиғи өсім 10 жыл ішінде үш есе артты. Осындай қарқынды өсудің арқасында көбею көрсеткіштері 1990 жылғы деңгейге жетіп, елдегі демографиялық дағдарыс тез еңсерілді. Табиғи өсім Қазақстанның демографиялық дамуының басты құрамдас бөлігіне айналды. Мысалы, 2008-2009 жылдары халық санының 98%-ға өсуі тек табиғи өсім есебінен болды. Одан кейін 2012-2019 жылдары эмиграция 1990-2003 жылдарға қарағанда 7,0 есе, иммигранттар саны 4,7 есе қысқарды. Сонымен бірге табиғи өсімнің орташа жылдық көрсеткіштері 2012-2019 жылдары 1990-2003 жылдарға қарағанда 2,9 есе, 2004-2011 жылдарға қарағанда 1,9 есе көп болды. Республикада денсаулық сақтау жүйесі жақсарып, 2009-2019 жылдары Қазақстанда орташа өмір сүру ұзақтығы 4,58 жылға ұзарды. 2000-2019 жылдары табиғи өсім коэффициенті 3,0 есе көбейді. Бұл ретте қалаларда өсу қарқыны ауылдық жерлерге қарағанда 3,5 есе жоғары көрсеткішке ие болды. Ең үлкен өсім ХХІ ғасырдың бірінші онжылдығында байқалды. «Бұл бірінші демографиялық толқынның ұрпағы бала туу жасына енгендігімен түсіндіріледі және ең жоғарғы репродуктивті белсенділігі әлеуметтік-экономикалық тұрақтандыру кезеңімен сәйкес келді» дейді мамандар. Сөйтіп 2010-2019 жылдары халықтың демографиялық көрсеткіші тұрақталып, Қазақстан халқының өсу қарқыны 14,9%-ды құрады. Осы орайда, Ұлттық статистика бюросы таратқан мәліметке сенсек, өткен жылы ел халқының жан саны 241,7 мың адамға немесе 1,3 пайызға өскен. Біле білсек, бұл – Тәуелсіздік кезеңіндегі ең айтулы нәтиже. Сонымен қатар 2020 жылы Қазақстанда 425,6 мың сәби дүниеге келіп, 34 жыл (1987 жылы 417 мың сәби дүниеге келген) мызғымай тұрған рекорд жаңарды. жүктеу/скачать 22,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|